Nhất nghệ tinh, nhất thân vinh

Trong câu chuyện "Ông lão bán dầu" của nhà văn nổi tiếng Âu Dương Tu, đời Tống, quan tiết độ sứ Trần Nghiêu Tư đang bắn tên, 10 phát trúng 8. Nhưng một ông lão bán dầu đi qua gật gù mỉm cười, rồi nói: "Chẳng qua chỉ là quen tay".

Lúc đó Trần Nghiêu Tư rất tức. Thấy vị quan không phục, ông lão liền trình diễn kỹ năng rót dầu qua lỗ đồng tiền xu mà không làm dính giọt dầu nào lên đồng tiền. "Tôi cũng không có gì khác, chỉ là quen tay", ông lão nói.

Câu chuyện này cho thấy tầm quan trọng của việc "trăm hay không bằng tay quen". Có nhiều cách kiếm tiền, nhưng bạn chỉ nên chọn 2-3 ngành, thậm chí một ngành. Trong một ngành, hãy làm sâu, trở nên giỏi. Bạn sẽ thấy, khi trở thành chuyên gia, kiếm tiền sẽ dễ dàng hơn.

Điều tối kỵ nhất của con người là cái gì cũng biết, nhưng không giỏi gì cả. Đừng tham lam kiếm tiền nhanh, đó là do bạn thiếu tầm nhìn. Đừng nghĩ đến việc kiếm tiền lớn, hãy xem điều kiện tương ứng có chín muồi hay không.

Bây giờ, một số bạn bè, người thân - biết tôi chuyên nghiên cứu chính sách ngoại giao và sự vụ Đông Nam Á - thỉnh thoảng vẫn nhờ tôi hướng dẫn thủ tục xin visa (phải nói rõ là tôi chỉ nghiên cứu chính sách, chứ không phải là chuyên viên về thủ tục di trú). Có người hỏi quan hệ Việt - Australia ngày càng phát triển, tại sao Australia vẫn chưa miễn visa cho Việt Nam. Qua các cuộc trao đổi, tôi nhận thấy chuyện xin visa, chuyện "sức mạnh" của hộ chiếu Việt Nam, là vấn đề gây thắc mắc, thậm chí gây bức xúc cho nhiều người.

Trong các bảng xếp hạng phổ biến về "sức mạnh" của hộ chiếu, chẳng hạn Henley Passport Index hoặc Arton Passport Index, hộ chiếu Việt Nam thường không được xếp hạng cao. "Sức mạnh" của hộ chiếu thường được hiểu là khả năng người mang hộ chiếu được tự do đi lại mà không phải xin visa hoặc chỉ cần thủ tục đơn giản. Người mang hộ chiếu Việt Nam, theo xếp hạng mới nhất của Henley, có thể đi được 55 nước mà không cần visa (Henley tính cả visa điện tử và visa ngay khi nhập cảnh).

Không ít người, trong đó có cả các chuyên gia, thường cho rằng lý do chính là người Việt hành xử kém văn minh, vi phạm pháp luật sở tại khi ra nước ngoài. Điều này có phần đúng, nhưng vấn đề phức tạp hơn nhiều. Yêu cầu về visa, bao gồm việc miễn hoặc giảm thủ tục, là kết quả trực tiếp của những thỏa thuận song phương và đa phương liên quan đến visa. Những thỏa thuận này có được lại phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố tương quan dưới đây. Từ góc nhìn của mình, tôi có thể khẳng định Việt Nam có đủ cơ sở để thương lượng những thỏa thuận visa có lợi hơn cho công dân.

Quan hệ ngoại giao là một trong những yếu tố quan trọng hàng đầu. Các quốc gia có mối quan hệ ngoại giao mạnh hoặc lịch sử ngoại giao lâu dài thường cho phép công dân của họ đi lại mà không cần visa. Ví dụ các quốc gia trong Liên minh châu Âu, khối Thịnh Vượng Chung và ASEAN có thỏa thuận cho phép công dân tự do di chuyển giữa các quốc gia thành viên trong một thời gian nhất định. Vị thế ngoại giao của Việt Nam ngày càng cao. Các quan hệ song phương và đa phương như quan hệ Việt - Australia đang phát triển mạnh. Đây là tiền đề quan trọng, có lợi cho Việt Nam khi thỏa thuận thủ tục visa.

Yếu tố thứ hai là vấn đề an ninh và an toàn. Trong bối cảnh quốc tế hiện tại, đây là vấn đề có vai trò cốt lõi đối với các thỏa thuận visa. Các quốc gia có thể áp dụng hoặc thay đổi chính sách visa dựa trên những lo ngại về tội phạm, khủng bố hoặc nhập cư bất hợp pháp. Việc một số công dân Việt Nam nhập cư bất hợp pháp vào Anh, Australia hay Hàn Quốc mấy năm vừa qua là vấn đề lớn. Việt Nam có thể cải thiện vấn đề này bằng cách áp dụng các tiêu chuẩn quốc tế về thông tin và kỹ thuật dành cho hộ chiếu. Việc Việt Nam gắn chip sinh trắc vào mẫu hộ chiếu mới là một bước đi đúng và hợp với tiêu chuẩn quốc tế, nhưng sự cố thiếu thông tin nơi sinh lại gây trở ngại không cần thiết với một số nước. Việc dễ dàng tiếp cận và trao đổi thông tin về người mang hộ chiếu sẽ giúp ích cho thủ tục hải quan, cũng như giúp phòng chống tội phạm và nhập cư bất hợp pháp.

Minh bạch thủ tục visa cũng là một điểm cộng. Việt Nam có thể xây dựng một cổng thông tin chính thức về thủ tục visa để tạo điều kiện cho công dân nước ngoài khi cần xin visa Việt Nam. Việc cung cấp thông tin một cách minh bạch, có tổ chức cũng giúp tăng uy tín của Việt Nam trong mắt các quốc gia khác.

Các yếu tố kinh tế có tác động đáng kể đến thỏa thuận visa. Các quốc gia phát triển, giàu có thường đạt được nhiều thỏa thuận miễn visa hơn vì công dân những nước này thường không bị xem là tìm cách nhập cư bất hợp pháp. Hơn nữa, công dân của các quốc gia giàu có thường được coi là khách du lịch mong muốn, có thể đóng góp cho nền kinh tế của quốc gia điểm đến. Vì vậy, hộ chiếu của những nước như Nhật Bản, Singapore, Hàn Quốc, Anh và Đức luôn được xếp hạng cao, đi được nhiều nước. Với Việt Nam, đây chỉ là vấn đề sớm hay muộn. Kinh tế ngày càng phát triển, người Việt du lịch, đầu tư nước ngoài ngày càng nhiều thì càng có lợi cho việc nâng "sức mạnh" của hộ chiếu Việt Nam.

Tính đối ứng, tương hỗ là vấn đề có qua có lại, hai bên cùng có lợi. Đây là một nguyên tắc cơ bản trong các thỏa thuận visa. Nói một cách đơn giản, việc Việt Nam chưa miễn visa cho Australia (công dân Australia phải xin visa điện tử) cũng có tác động đến việc Australia chưa nới lỏng chính sách visa cho Việt Nam. Tất nhiên là cả hai bên còn phải cân nhắc những yếu tố quan trọng như an ninh, nhưng cũng cần chú trọng nguyên tắc có qua có lại.

Chính trị cũng là yếu tố được xem xét. Bất đồng về chính trị hoặc những lo ngại về bất ổn chính trị có thể khiến một quốc gia quyết định áp đặt, thay đổi chính sách visa với một quốc gia khác. Liên minh Châu Âu vốn có thỏa thuận xúc tiến visa với Nga, nhưng do vấn đề Ukraine mà thỏa thuận này đã bị tạm ngưng, khiến công dân Nga gặp nhiều khó khăn hơn khi muốn xin visa vào các nước thuộc Liên minh. Đáng chú ý là khác biệt về thể chế chính trị không hẳn là lý do gây khó khăn cho chính sách visa. Ví dụ: Công dân của Các tiểu vương quốc Ảrập thống nhất có thể đi lại tự do đến 180 nước, mặc dù có thể chế chính trị khác biệt với nhiều nước.

Cải thiện "sức mạnh" của hộ chiếu là một quá trình lâu dài, chịu tác động của nhiều yếu tố. Quốc gia nào cũng có những công dân thiếu ý thức, vi phạm pháp luật. Lý giải độ mạnh yếu của tấm hộ chiếu theo chiều hướng chỉ đổ lỗi cho hành vi xấu của một số công dân là chưa đầy đủ và công bằng. Quá trình nâng cao quyền lực tấm hộ chiếu còn phụ thuộc nhiều vào nỗ lực của chính phủ, từ những vấn đề vĩ mô như cải thiện vị thế quốc gia cho tới những nhiệm vụ cụ thể như đàm phán những thỏa thuận có lợi hơn cho công dân.

Lâm Vũ

* Ý kiến trong bài là góc nhìn riêng của tác giả, không phản ánh quan điểm nơi tác giả công tác.

Phải vào TP HCM đặt lịch hẹn khám sức khỏe, rồi đặt một lịch khác để lấy thông tin sinh trắc học, vừa tốn thời gian vừa tốn tiền, tôi đã không khỏi buồn vì hộ chiếu Việt Nam "yếu" quá.

Bây giờ, một số bạn bè, người thân - biết tôi chuyên nghiên cứu chính sách ngoại giao và sự vụ Đông Nam Á - thỉnh thoảng vẫn nhờ tôi hướng dẫn thủ tục xin visa (phải nói rõ là tôi chỉ nghiên cứu chính sách, chứ không phải là chuyên viên về thủ tục di trú). Có người hỏi quan hệ Việt - Australia ngày càng phát triển, tại sao Australia vẫn chưa miễn visa cho Việt Nam. Qua các cuộc trao đổi, tôi nhận thấy chuyện xin visa, chuyện "sức mạnh" của hộ chiếu Việt Nam, là vấn đề gây thắc mắc, thậm chí gây bức xúc cho nhiều người.

Trong các bảng xếp hạng phổ biến về "sức mạnh" của hộ chiếu, chẳng hạn Henley Passport Index hoặc Arton Passport Index, hộ chiếu Việt Nam thường không được xếp hạng cao. "Sức mạnh" của hộ chiếu thường được hiểu là khả năng người mang hộ chiếu được tự do đi lại mà không phải xin visa hoặc chỉ cần thủ tục đơn giản. Người mang hộ chiếu Việt Nam, theo xếp hạng mới nhất của Henley, có thể đi được 55 nước mà không cần visa (Henley tính cả visa điện tử và visa ngay khi nhập cảnh).

Không ít người, trong đó có cả các chuyên gia, thường cho rằng lý do chính là người Việt hành xử kém văn minh, vi phạm pháp luật sở tại khi ra nước ngoài. Điều này có phần đúng, nhưng vấn đề phức tạp hơn nhiều. Yêu cầu về visa, bao gồm việc miễn hoặc giảm thủ tục, là kết quả trực tiếp của những thỏa thuận song phương và đa phương liên quan đến visa. Những thỏa thuận này có được lại phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố tương quan dưới đây. Từ góc nhìn của mình, tôi có thể khẳng định Việt Nam có đủ cơ sở để thương lượng những thỏa thuận visa có lợi hơn cho công dân.

Quan hệ ngoại giao là một trong những yếu tố quan trọng hàng đầu. Các quốc gia có mối quan hệ ngoại giao mạnh hoặc lịch sử ngoại giao lâu dài thường cho phép công dân của họ đi lại mà không cần visa. Ví dụ các quốc gia trong Liên minh châu Âu, khối Thịnh Vượng Chung và ASEAN có thỏa thuận cho phép công dân tự do di chuyển giữa các quốc gia thành viên trong một thời gian nhất định. Vị thế ngoại giao của Việt Nam ngày càng cao. Các quan hệ song phương và đa phương như quan hệ Việt - Australia đang phát triển mạnh. Đây là tiền đề quan trọng, có lợi cho Việt Nam khi thỏa thuận thủ tục visa.

Yếu tố thứ hai là vấn đề an ninh và an toàn. Trong bối cảnh quốc tế hiện tại, đây là vấn đề có vai trò cốt lõi đối với các thỏa thuận visa. Các quốc gia có thể áp dụng hoặc thay đổi chính sách visa dựa trên những lo ngại về tội phạm, khủng bố hoặc nhập cư bất hợp pháp. Việc một số công dân Việt Nam nhập cư bất hợp pháp vào Anh, Australia hay Hàn Quốc mấy năm vừa qua là vấn đề lớn. Việt Nam có thể cải thiện vấn đề này bằng cách áp dụng các tiêu chuẩn quốc tế về thông tin và kỹ thuật dành cho hộ chiếu. Việc Việt Nam gắn chip sinh trắc vào mẫu hộ chiếu mới là một bước đi đúng và hợp với tiêu chuẩn quốc tế, nhưng sự cố thiếu thông tin nơi sinh lại gây trở ngại không cần thiết với một số nước. Việc dễ dàng tiếp cận và trao đổi thông tin về người mang hộ chiếu sẽ giúp ích cho thủ tục hải quan, cũng như giúp phòng chống tội phạm và nhập cư bất hợp pháp.

Minh bạch thủ tục visa cũng là một điểm cộng. Việt Nam có thể xây dựng một cổng thông tin chính thức về thủ tục visa để tạo điều kiện cho công dân nước ngoài khi cần xin visa Việt Nam. Việc cung cấp thông tin một cách minh bạch, có tổ chức cũng giúp tăng uy tín của Việt Nam trong mắt các quốc gia khác.

Các yếu tố kinh tế có tác động đáng kể đến thỏa thuận visa. Các quốc gia phát triển, giàu có thường đạt được nhiều thỏa thuận miễn visa hơn vì công dân những nước này thường không bị xem là tìm cách nhập cư bất hợp pháp. Hơn nữa, công dân của các quốc gia giàu có thường được coi là khách du lịch mong muốn, có thể đóng góp cho nền kinh tế của quốc gia điểm đến. Vì vậy, hộ chiếu của những nước như Nhật Bản, Singapore, Hàn Quốc, Anh và Đức luôn được xếp hạng cao, đi được nhiều nước. Với Việt Nam, đây chỉ là vấn đề sớm hay muộn. Kinh tế ngày càng phát triển, người Việt du lịch, đầu tư nước ngoài ngày càng nhiều thì càng có lợi cho việc nâng "sức mạnh" của hộ chiếu Việt Nam.

Tính đối ứng, tương hỗ là vấn đề có qua có lại, hai bên cùng có lợi. Đây là một nguyên tắc cơ bản trong các thỏa thuận visa. Nói một cách đơn giản, việc Việt Nam chưa miễn visa cho Australia (công dân Australia phải xin visa điện tử) cũng có tác động đến việc Australia chưa nới lỏng chính sách visa cho Việt Nam. Tất nhiên là cả hai bên còn phải cân nhắc những yếu tố quan trọng như an ninh, nhưng cũng cần chú trọng nguyên tắc có qua có lại.

Chính trị cũng là yếu tố được xem xét. Bất đồng về chính trị hoặc những lo ngại về bất ổn chính trị có thể khiến một quốc gia quyết định áp đặt, thay đổi chính sách visa với một quốc gia khác. Liên minh Châu Âu vốn có thỏa thuận xúc tiến visa với Nga, nhưng do vấn đề Ukraine mà thỏa thuận này đã bị tạm ngưng, khiến công dân Nga gặp nhiều khó khăn hơn khi muốn xin visa vào các nước thuộc Liên minh. Đáng chú ý là khác biệt về thể chế chính trị không hẳn là lý do gây khó khăn cho chính sách visa. Ví dụ: Công dân của Các tiểu vương quốc Ảrập thống nhất có thể đi lại tự do đến 180 nước, mặc dù có thể chế chính trị khác biệt với nhiều nước.

Cải thiện "sức mạnh" của hộ chiếu là một quá trình lâu dài, chịu tác động của nhiều yếu tố. Quốc gia nào cũng có những công dân thiếu ý thức, vi phạm pháp luật. Lý giải độ mạnh yếu của tấm hộ chiếu theo chiều hướng chỉ đổ lỗi cho hành vi xấu của một số công dân là chưa đầy đủ và công bằng. Quá trình nâng cao quyền lực tấm hộ chiếu còn phụ thuộc nhiều vào nỗ lực của chính phủ, từ những vấn đề vĩ mô như cải thiện vị thế quốc gia cho tới những nhiệm vụ cụ thể như đàm phán những thỏa thuận có lợi hơn cho công dân.

Lâm Vũ

* Ý kiến trong bài là góc nhìn riêng của tác giả, không phản ánh quan điểm nơi tác giả công tác.

Bà là "mẹ đẻ" của loạt tác phẩm nổi tiếng và được chuyển thể thành phim như: Hoàn châu cách cách, Dòng sông ly biệt, Một thoáng mộng mơ...Bà cũng là người phát hiện và nâng đỡ một loạt tài năng của điện ảnh như: Triệu Vy, Lâm Tâm Như, Phạm Băng Băng, Tô Hữu Bằng, Tưởng Cần Cần, Lâm Thanh Hà, Lưu Tuyết Hoa… 

Tiểu thuyết của Quỳnh Dao tạo được tiếng vang lớn nhưng cũng gây không ít tranh cãi. Trong tác phẩm của bà, cảm tình là cảm tính, có thể vượt qua mọi giới hạn, định kiến để theo đuổi cái gọi là tình yêu. Những cuốn tiểu thuyết của bà thường có sự xuất hiện của "người thứ ba" và nhân vật nhận được sự đồng cảm của tác giả. 

Mối tình đầu ngang trái với thầy giáo hơn 25 tuổi 

Lúc còn nhỏ, Quỳnh Dao là một cô bé nhạy cảm. Khi nhận thấy bố mẹ yêu thương em hơn, bà cảm nhận sự tổn thương. Nữ văn sĩ thổ lộ, cả cuộc đời, bà luôn khát vọng được yêu thương, được quan tâm. Và chính sự thiếu thốn tình cảm khiến Quỳnh Dao nảy sinh tình yêu với thầy giáo dạy văn góa vợ bất chấp khoảng cách 25 tuổi giữa hai người. Đây cũng là mối tình đầu của bà.

Hai người vượt qua rào cản tuổi tác và định kiến xã hội để đến với nhau. Vì mải mê yêu đương, bà thi trượt đại học. Chuyện hẹn hò bị bại lộ và người thầy phải chuyển công tác. Mối tình đầu của bà khép lại như vậy và sau này được bà đưa vào cuốn tiểu thuyết mang tên Song Ngoạicủa mình. 

Cuộc hôn nhân đầu ngắn ngủi, xuất phát từ niềm đam mê văn chương

Sau khi tốt nghiệp cấp 3, Quỳnh Dao bỏ học và dần chuyên tâm trong việc sáng tác văn học. Năm 20 tuổi, nữ văn sĩ gặp được người đàn ông thứ 2 trong cuộc đời. Đó chính là Mã Sâm Khánh, một sinh viên vừa mới tốt nghiệp đại học và xuất thân từ một gia đình nghèo nhưng có đam mê chung với bà là văn chương. 

Năm 1955, họ kết hôn và có một đứa con chung. Cuộc hôn nhân đầu tiên của Quỳnh Dao không nhận được sự ủng hộ của cha mẹ. Năm thứ 4 sau khi kết hôn, dưới sự ủng hộ của chồng, Quỳnh Dao cho ra đời tác phẩm mang tên Song Ngoại. Tuy nhiên, cuộc hôn nhân đầu tiên của Quỳnh Dao sụp đổ khi tác phẩm ra mắt và thành công rực rỡ. 

Mã Sâm Khánh cảm thấy xấu hổ khi câu chuyện tình của vợ và người thầy hơn 25 tuổi được mang ra bàn tán. Ông chỉ trích bạn đời ngay trên báo và tuyên bố kết thúc cuộc hôn nhân 5 năm giữa 2 người. 

Cha mẹ của Quỳnh Dao cũng không ủng hộ bà vì cho rằng, mối tình với thầy giáo là sai trái và không đáng để tạo thành tiểu thuyết. Năm 1964, Quỳnh Dao xác nhận ly hôn, mẹ bà cũng tuyên bố đoạn tuyệt quan hệ, khiến bà rơi vào trạng thái tâm lý hoảng loạn, buồn chán. 

Cuộc hôn nhân thứ 2 sau nhiều năm sống trong "bóng tối" 

Cũng trong năm ly hôn Mã Sâm Khánh, Quỳnh Dao gặp tai nạn. Nhưng vụ tai nạn này cũng giúp bà gặp được người bạn đời sau này - Bình Hâm Đào. Khi đó, Hâm Đào đang làm việc tại một nhà xuất bản cao cấp và là người giúp Quỳnh Dao xuất bản cuốn Song Ngoại.

Mối quan hệ sai trái này khiến Quỳnh Dao nhận nhiều điều tiếng vì Tổng biên tập Bình Hâm Đào lúc đó đã có gia đình và 3 đứa con. Sau khi Quỳnh Dao ly hôn, mối quan hệ giữa hai người phát triển thêm một mức mới. 

Vài năm sau khi quen biết, Quỳnh Dao đề nghị chia tay với ông Hâm Đào. Bà giải thích sắp lên xe hoa với người khác. Ông Hâm Đào đã quyết định chia tay vợ để có thể công khai mối quan hệ với nữ văn sĩ. 

Vợ của Bình Hâm Đào - Lâm Uyển Trân - chấp nhận chung sống với ông Hâm Đào thêm chục năm vì muốn giữ mái ấm cho các con. Sau hơn chục năm sống không còn tình yêu, bà Uyển Trân chấp nhận ký vào đơn ly hôn. 

Nhiều khán giả cho rằng, các tác phẩm của Quỳnh Dao luôn có sự xuất hiện của người thứ ba và điều này cũng là tâm tư mà nữ văn sĩ muốn gửi gắm. Ví dụ, cuốn tiểu thuyết Tân một thoáng mộng mơ đề cập tới mối quan hệ anh rể và em vợ, trong khi Uyển Quânnói về chuyện tình giữa em chồng và chị dâu…

Năm 1979, sau 16 năm lặng lẽ ở bên ông Hâm Đào, Quỳnh Dao chính thức trở thành vợ của ông. Khi đó, bà 41 tuổi. Cuộc hôn nhân thứ 2 của Quỳnh Dao rất hạnh phúc vì bà và Bình Hâm Đào đều là những tâm hồn văn chương đồng điệu. Họ ở bên nhau gần 30 năm mà không có con chung. 

Năm ông Bình Hâm Đào bước vào tuổi 90, ông bị mắc chứng đãng trí, quên hẳn người vợ đầu ấp tay gối với mình. Cuộc sống của Quỳnh Dao cũng rơi vào bi kịch. Bà bị con riêng của chồng cấm gặp gỡ, chăm sóc ông và phải quay về cuộc sống một mình. Dù Quỳnh Dao trở thành vợ của Bình Hâm Đào, các con của ông không chấp nhận bà.  

Thời điểm Bình Hâm Đào bị bệnh nặng do tuổi già, Quỳnh Dao có ý định phát hành cuốn sách về chuyện tình của hai vợ chồng nhưng bị con riêng của chồng phản đối kịch liệt. Con trai của Bình Hâm Đào thẳng thừng tuyên bố: "Nếu một mối tình đánh đổi bằng việc làm tổn thương người khác, bằng sự hy sinh của người phụ nữ khác, thì tình yêu đó không cao đẹp, không đáng đem ra khoe khoang, ngợi ca".

Năm 2019, ông Bình Hâm Đào qua đời vì tai biến mạch máu não. Ngày chồng mất, bà viết trên trang cá nhân: "Hâm Đào, anh đã được giải thoát. Anh hãy yên lòng ra đi. Em tin nơi anh đến không còn đau đớn vì bệnh tật, không có tranh chấp, hận thù, không có mâu thuẫn, trả thù, tham lam, đố kỵ. Anh sẽ sống mãi trong ký ức của em. Vĩnh biệt, tình yêu của em".

Cũng từ sau khi chồng qua đời, Quỳnh Dao lui về "ở ẩn". Bà không còn xuất hiện thường xuyên trước công chúng, không cập nhật trang cá nhân. 

Những năm tháng sống kín tiếng trước khi đột ngột qua đời

Bước vào tuổi 80, Quỳnh Dao từng công khai một bức di thư dặn dò người thân. Trong đó, bà nói rõ, dù có bệnh tật nghiêm trọng cũng không được làm phẫu thuật, không đưa vào phòng chăm sóc đặc biệt, không sử dụng ống thở hỗ trợ, không miễn cưỡng áp dụng các biện pháp cấp cứu, chỉ cần để bà ra đi một cách không đau đớn là được.

Bên cạnh đó, Quỳnh Dao cũng nói rõ bà mong muốn tang lễ của mình diễn ra đơn giản, không tổ chức theo nghi thức, không đăng cáo phó, không tổ chức lễ truy điệu, tưởng nhớ, không đốt vàng mã, không lập linh vị, không cần cúng bái vào ngày giỗ…

Năm 2020, bà chính thức tuyên bố chia tay mạng xã hội sau 3 năm sử dụng vì nhận ra, những năng lượng tiêu cực trên mạng xã hội khiến Facebook trở thành "gánh nặng cuộc sống", làm bà trở nên mệt mỏi. 

Những năm cuối đời, nữ văn sĩ nổi tiếng sống cô độc trong một ngôi biệt thự 7 tầng sang trọng trên một con phố vắng ở Đài Loan (Trung Quốc). Ngày 4/12, truyền thông Trung Quốc đồng loạt đưa tin, nữ văn sĩ Quỳnh Dao đã qua đời. Con trai của nữ văn sĩ cho biết, bà để lại di thư.

Trong bức di thư, nữ văn sĩ 86 tuổi viết: "Đây là nguyện vọng của tôi. Cái chết là con đường mà ai cũng phải đi, cũng là việc lớn cuối cùng mà con người phải làm. Tôi không muốn cam chịu số phận, không muốn từ từ héo mòn, tôi muốn đưa ra quyết định cho sự kiện lớn cuối cùng này.

Khi con người già đi, họ phải trải qua giai đoạn rất đau đớn là suy nhược, thoái hóa, bệnh tật, đi bệnh viện, chữa trị và chết đi. Nếu không may, các bạn sẽ trở thành cụ già nằm liệt giường, phải nhờ đến đặt nội khí quản để duy trì sự sống. Tôi đã chứng kiến bi kịch đó và không muốn chết theo kiểu đó.

Tôi là ngọn lửa và tôi đã đốt cháy hết sức lực của mình. Bây giờ, trước khi ngọn lửa bị dập tắt, tôi chọn con đường này để về nhà một cách duyên dáng. Các bạn đừng tiếc thương cái chết của tôi mà hãy mỉm cười với tôi nhé.

Vẻ đẹp của cuộc sống nằm ở chỗ có thể yêu, ghét, cười, khóc, hát, nói, chạy, di chuyển, hòa nhập với thế giới phàm trần, sống một cuộc sống vô tư. Những thứ này, tôi đã sở hữu trong đời! Tôi đã sống và chưa bao giờ để cuộc đời này làm thất vọng".

Cuối thư tuyệt mệnh, nữ văn sĩ nhắn nhủ những người trẻ: "Các bạn trẻ đừng dễ dàng từ bỏ cuộc đời. Thất bại nhất thời có thể chỉ là cơn giận của một cuộc đời tươi đẹp. Tôi mong các bạn có thể vượt qua thử thách và sống đến 60, 70, 80 tuổi".

Quỳnh Dao (SN 1938) có một niềm đam mê mạnh mẽ với sách và văn chương ngay từ khi còn nhỏ. Bạn bè thường gọi bà là "Lâm Đại Ngọc", nhân vật chính trong tác phẩm kinh điển Hồng Lâu Mộng vì vẻ ngoài u sầu và tâm hồn mộng mơ. 

Bà là "mẹ đẻ" của loạt tác phẩm nổi tiếng và được chuyển thể thành phim như: Hoàn châu cách cách, Dòng sông ly biệt, Một thoáng mộng mơ...Bà cũng là người phát hiện và nâng đỡ một loạt tài năng của điện ảnh như: Triệu Vy, Lâm Tâm Như, Phạm Băng Băng, Tô Hữu Bằng, Tưởng Cần Cần, Lâm Thanh Hà, Lưu Tuyết Hoa… 

Tiểu thuyết của Quỳnh Dao tạo được tiếng vang lớn nhưng cũng gây không ít tranh cãi. Trong tác phẩm của bà, cảm tình là cảm tính, có thể vượt qua mọi giới hạn, định kiến để theo đuổi cái gọi là tình yêu. Những cuốn tiểu thuyết của bà thường có sự xuất hiện của "người thứ ba" và nhân vật nhận được sự đồng cảm của tác giả. 

Mối tình đầu ngang trái với thầy giáo hơn 25 tuổi 

Lúc còn nhỏ, Quỳnh Dao là một cô bé nhạy cảm. Khi nhận thấy bố mẹ yêu thương em hơn, bà cảm nhận sự tổn thương. Nữ văn sĩ thổ lộ, cả cuộc đời, bà luôn khát vọng được yêu thương, được quan tâm. Và chính sự thiếu thốn tình cảm khiến Quỳnh Dao nảy sinh tình yêu với thầy giáo dạy văn góa vợ bất chấp khoảng cách 25 tuổi giữa hai người. Đây cũng là mối tình đầu của bà.

Hai người vượt qua rào cản tuổi tác và định kiến xã hội để đến với nhau. Vì mải mê yêu đương, bà thi trượt đại học. Chuyện hẹn hò bị bại lộ và người thầy phải chuyển công tác. Mối tình đầu của bà khép lại như vậy và sau này được bà đưa vào cuốn tiểu thuyết mang tên Song Ngoạicủa mình. 

Cuộc hôn nhân đầu ngắn ngủi, xuất phát từ niềm đam mê văn chương

Sau khi tốt nghiệp cấp 3, Quỳnh Dao bỏ học và dần chuyên tâm trong việc sáng tác văn học. Năm 20 tuổi, nữ văn sĩ gặp được người đàn ông thứ 2 trong cuộc đời. Đó chính là Mã Sâm Khánh, một sinh viên vừa mới tốt nghiệp đại học và xuất thân từ một gia đình nghèo nhưng có đam mê chung với bà là văn chương. 

Năm 1955, họ kết hôn và có một đứa con chung. Cuộc hôn nhân đầu tiên của Quỳnh Dao không nhận được sự ủng hộ của cha mẹ. Năm thứ 4 sau khi kết hôn, dưới sự ủng hộ của chồng, Quỳnh Dao cho ra đời tác phẩm mang tên Song Ngoại. Tuy nhiên, cuộc hôn nhân đầu tiên của Quỳnh Dao sụp đổ khi tác phẩm ra mắt và thành công rực rỡ. 

Mã Sâm Khánh cảm thấy xấu hổ khi câu chuyện tình của vợ và người thầy hơn 25 tuổi được mang ra bàn tán. Ông chỉ trích bạn đời ngay trên báo và tuyên bố kết thúc cuộc hôn nhân 5 năm giữa 2 người. 

Cha mẹ của Quỳnh Dao cũng không ủng hộ bà vì cho rằng, mối tình với thầy giáo là sai trái và không đáng để tạo thành tiểu thuyết. Năm 1964, Quỳnh Dao xác nhận ly hôn, mẹ bà cũng tuyên bố đoạn tuyệt quan hệ, khiến bà rơi vào trạng thái tâm lý hoảng loạn, buồn chán. 

Cuộc hôn nhân thứ 2 sau nhiều năm sống trong "bóng tối" 

Cũng trong năm ly hôn Mã Sâm Khánh, Quỳnh Dao gặp tai nạn. Nhưng vụ tai nạn này cũng giúp bà gặp được người bạn đời sau này - Bình Hâm Đào. Khi đó, Hâm Đào đang làm việc tại một nhà xuất bản cao cấp và là người giúp Quỳnh Dao xuất bản cuốn Song Ngoại.

Mối quan hệ sai trái này khiến Quỳnh Dao nhận nhiều điều tiếng vì Tổng biên tập Bình Hâm Đào lúc đó đã có gia đình và 3 đứa con. Sau khi Quỳnh Dao ly hôn, mối quan hệ giữa hai người phát triển thêm một mức mới. 

Vài năm sau khi quen biết, Quỳnh Dao đề nghị chia tay với ông Hâm Đào. Bà giải thích sắp lên xe hoa với người khác. Ông Hâm Đào đã quyết định chia tay vợ để có thể công khai mối quan hệ với nữ văn sĩ. 

Vợ của Bình Hâm Đào - Lâm Uyển Trân - chấp nhận chung sống với ông Hâm Đào thêm chục năm vì muốn giữ mái ấm cho các con. Sau hơn chục năm sống không còn tình yêu, bà Uyển Trân chấp nhận ký vào đơn ly hôn. 

Nhiều khán giả cho rằng, các tác phẩm của Quỳnh Dao luôn có sự xuất hiện của người thứ ba và điều này cũng là tâm tư mà nữ văn sĩ muốn gửi gắm. Ví dụ, cuốn tiểu thuyết Tân một thoáng mộng mơ đề cập tới mối quan hệ anh rể và em vợ, trong khi Uyển Quânnói về chuyện tình giữa em chồng và chị dâu…

Năm 1979, sau 16 năm lặng lẽ ở bên ông Hâm Đào, Quỳnh Dao chính thức trở thành vợ của ông. Khi đó, bà 41 tuổi. Cuộc hôn nhân thứ 2 của Quỳnh Dao rất hạnh phúc vì bà và Bình Hâm Đào đều là những tâm hồn văn chương đồng điệu. Họ ở bên nhau gần 30 năm mà không có con chung. 

Năm ông Bình Hâm Đào bước vào tuổi 90, ông bị mắc chứng đãng trí, quên hẳn người vợ đầu ấp tay gối với mình. Cuộc sống của Quỳnh Dao cũng rơi vào bi kịch. Bà bị con riêng của chồng cấm gặp gỡ, chăm sóc ông và phải quay về cuộc sống một mình. Dù Quỳnh Dao trở thành vợ của Bình Hâm Đào, các con của ông không chấp nhận bà.  

Thời điểm Bình Hâm Đào bị bệnh nặng do tuổi già, Quỳnh Dao có ý định phát hành cuốn sách về chuyện tình của hai vợ chồng nhưng bị con riêng của chồng phản đối kịch liệt. Con trai của Bình Hâm Đào thẳng thừng tuyên bố: "Nếu một mối tình đánh đổi bằng việc làm tổn thương người khác, bằng sự hy sinh của người phụ nữ khác, thì tình yêu đó không cao đẹp, không đáng đem ra khoe khoang, ngợi ca".

Năm 2019, ông Bình Hâm Đào qua đời vì tai biến mạch máu não. Ngày chồng mất, bà viết trên trang cá nhân: "Hâm Đào, anh đã được giải thoát. Anh hãy yên lòng ra đi. Em tin nơi anh đến không còn đau đớn vì bệnh tật, không có tranh chấp, hận thù, không có mâu thuẫn, trả thù, tham lam, đố kỵ. Anh sẽ sống mãi trong ký ức của em. Vĩnh biệt, tình yêu của em".

Cũng từ sau khi chồng qua đời, Quỳnh Dao lui về "ở ẩn". Bà không còn xuất hiện thường xuyên trước công chúng, không cập nhật trang cá nhân. 

Những năm tháng sống kín tiếng trước khi đột ngột qua đời

Bước vào tuổi 80, Quỳnh Dao từng công khai một bức di thư dặn dò người thân. Trong đó, bà nói rõ, dù có bệnh tật nghiêm trọng cũng không được làm phẫu thuật, không đưa vào phòng chăm sóc đặc biệt, không sử dụng ống thở hỗ trợ, không miễn cưỡng áp dụng các biện pháp cấp cứu, chỉ cần để bà ra đi một cách không đau đớn là được.

Bên cạnh đó, Quỳnh Dao cũng nói rõ bà mong muốn tang lễ của mình diễn ra đơn giản, không tổ chức theo nghi thức, không đăng cáo phó, không tổ chức lễ truy điệu, tưởng nhớ, không đốt vàng mã, không lập linh vị, không cần cúng bái vào ngày giỗ…

Năm 2020, bà chính thức tuyên bố chia tay mạng xã hội sau 3 năm sử dụng vì nhận ra, những năng lượng tiêu cực trên mạng xã hội khiến Facebook trở thành "gánh nặng cuộc sống", làm bà trở nên mệt mỏi. 

Những năm cuối đời, nữ văn sĩ nổi tiếng sống cô độc trong một ngôi biệt thự 7 tầng sang trọng trên một con phố vắng ở Đài Loan (Trung Quốc). Ngày 4/12, truyền thông Trung Quốc đồng loạt đưa tin, nữ văn sĩ Quỳnh Dao đã qua đời. Con trai của nữ văn sĩ cho biết, bà để lại di thư.

Trong bức di thư, nữ văn sĩ 86 tuổi viết: "Đây là nguyện vọng của tôi. Cái chết là con đường mà ai cũng phải đi, cũng là việc lớn cuối cùng mà con người phải làm. Tôi không muốn cam chịu số phận, không muốn từ từ héo mòn, tôi muốn đưa ra quyết định cho sự kiện lớn cuối cùng này.

Khi con người già đi, họ phải trải qua giai đoạn rất đau đớn là suy nhược, thoái hóa, bệnh tật, đi bệnh viện, chữa trị và chết đi. Nếu không may, các bạn sẽ trở thành cụ già nằm liệt giường, phải nhờ đến đặt nội khí quản để duy trì sự sống. Tôi đã chứng kiến bi kịch đó và không muốn chết theo kiểu đó.

Tôi là ngọn lửa và tôi đã đốt cháy hết sức lực của mình. Bây giờ, trước khi ngọn lửa bị dập tắt, tôi chọn con đường này để về nhà một cách duyên dáng. Các bạn đừng tiếc thương cái chết của tôi mà hãy mỉm cười với tôi nhé.

Vẻ đẹp của cuộc sống nằm ở chỗ có thể yêu, ghét, cười, khóc, hát, nói, chạy, di chuyển, hòa nhập với thế giới phàm trần, sống một cuộc sống vô tư. Những thứ này, tôi đã sở hữu trong đời! Tôi đã sống và chưa bao giờ để cuộc đời này làm thất vọng".

Cuối thư tuyệt mệnh, nữ văn sĩ nhắn nhủ những người trẻ: "Các bạn trẻ đừng dễ dàng từ bỏ cuộc đời. Thất bại nhất thời có thể chỉ là cơn giận của một cuộc đời tươi đẹp. Tôi mong các bạn có thể vượt qua thử thách và sống đến 60, 70, 80 tuổi".