Theo bác sĩ Hải, triệu chứng phổ biến nhất của phù tay là sưng dần ở một hoặc cả hai cánh tay từ bả vai đến các ngón tay. Người bệnh bị đau, nhức, nặng nề cánh tay, hạn chế vận động. Bệnh diễn biến theo 4 giai đoạn:

Giai đoạn 1: Bệnh chưa có biểu hiện trên lâm sàng, mặc dù dẫn lưu bạch huyết bị ảnh hưởng, tình trạng này có thể kéo dài vài tháng đến vài năm.

Giai đoạn 2: Phù ấn lõm, giảm phù nề khi kê cao chi.

Giai đoạn 3: Các mô đã xơ hóa, phù thể hiện rõ rệt ra cánh tay, vùng da phù ấn vào có vết lõm, không trở lại trạng thái ban đầu, bệnh không thể hồi phục tự nhiên.

Giai đoạn 4: Bệnh đã tiến triển đến mức thay đổi da vĩnh viễn. Các mô đã xơ hóa nặng nề, tăng thể tích dẫn đến những biến đổi ở da như tạo nhú sần sùi, nang hóa, có đường dò và dày sừng.

Đối với bệnh nhân này, PGS.TS Vũ Quang Vinh xác định biến chứng phù tay voi đã ở giai đoạn cuối, biến chứng nặng viêm nhiễm mô da. Nếu không điều trị kịp thời, bệnh dễ dẫn đến viêm nhiễm toàn bộ hệ thống bạch huyết, mô mềm dưới da, có thể phải cắt bỏ tay, hoặc nhiễm khuẩn máu, suy đa tạng.

Theo các chuyên gia, hầu hết bệnh nhân chấp nhận sống chung với tình trạng này, khi đến viện biến chứng đã ở giai đoạn nặng, cơ hội điều trị giảm. Sau khi điều trị ung thư, nếu phát hiện biểu hiện bất thường, bệnh nhân cần đến khám tại các cơ sở y tế sớm.

Thủy Tiên

Người đàn ông đi cấp cứu vì vết loét da gần vùng nhạy cảm

Ngày 4/7, theo thông tin từ Tiến sĩ, bác sĩ Tống Thanh Hải, Chủ nhiệm khoa Vi phẫu và Tái tạo, Bệnh viện Bỏng Quốc gia, đây là nữ bệnh nhân N. (59 tuổi, ở Hải Phòng) mắc ung thư vú, từng điều trị tại Bệnh viện K. Cuối tháng 6, bệnh nhân vào viện trong tình trạng mệt mỏi, toàn thân sốt cao, cánh tay phải sưng đỏ, khi gãi nổi lên các mụn phồng rộp chứa mủ dịch bạch huyết.

Sau khi thăm khám, xét nghiệm, bác sĩ chẩn đoán bệnh nhân mắc biến chứng phù bạch mạch sau điều trị ung thư, còn gọi là phù tay voi. Đây là hiện tượng tích tụ, ứ đọng dịch trong hệ bạch huyết, dẫn đến cánh tay bị phù to. Người bệnh có cảm giác đau đớn, các chi khó cử động và di chuyển, gây khó khăn sinh hoạt. Chứng phù tay voi, chân voi có thể ảnh hưởng 140-200 triệu người trên toàn thế giới, nữ giới mắc nhiều hơn nam.

Bệnh nhân được điều trị kháng sinh chống viêm liều cao và thay băng chăm sóc tay viêm, chích mủ các nốt phỏng viêm mủ trong 7 ngày. Sau đó, khi tình trạng sức khỏe đã cải thiện, bệnh nhân được phẫu thuật bằng kỹ thuật siêu vi phẫu nối thông mạch.

Sau 4 giờ, ê-kíp bác sĩ gồm PGS.TS Vũ Quang Vinh, Phó giám đốc bệnh viện, đã thực hiện thành công ca mổ, giúp tay bệnh nhân vận động linh hoạt, giảm sưng phù. Trước phẫu thuật, bắp tay phải của bà N. có đường kính 40,5cm, bắp tay trái là 25,5cm. 5 ngày sau ca mổ, bắp tay phải rút xuống còn 36,5cm. 

Theo bác sĩ Hải, triệu chứng phổ biến nhất của phù tay là sưng dần ở một hoặc cả hai cánh tay từ bả vai đến các ngón tay. Người bệnh bị đau, nhức, nặng nề cánh tay, hạn chế vận động. Bệnh diễn biến theo 4 giai đoạn:

Giai đoạn 1: Bệnh chưa có biểu hiện trên lâm sàng, mặc dù dẫn lưu bạch huyết bị ảnh hưởng, tình trạng này có thể kéo dài vài tháng đến vài năm.

Giai đoạn 2: Phù ấn lõm, giảm phù nề khi kê cao chi.

Giai đoạn 3: Các mô đã xơ hóa, phù thể hiện rõ rệt ra cánh tay, vùng da phù ấn vào có vết lõm, không trở lại trạng thái ban đầu, bệnh không thể hồi phục tự nhiên.

Giai đoạn 4: Bệnh đã tiến triển đến mức thay đổi da vĩnh viễn. Các mô đã xơ hóa nặng nề, tăng thể tích dẫn đến những biến đổi ở da như tạo nhú sần sùi, nang hóa, có đường dò và dày sừng.

Đối với bệnh nhân này, PGS.TS Vũ Quang Vinh xác định biến chứng phù tay voi đã ở giai đoạn cuối, biến chứng nặng viêm nhiễm mô da. Nếu không điều trị kịp thời, bệnh dễ dẫn đến viêm nhiễm toàn bộ hệ thống bạch huyết, mô mềm dưới da, có thể phải cắt bỏ tay, hoặc nhiễm khuẩn máu, suy đa tạng.

Theo các chuyên gia, hầu hết bệnh nhân chấp nhận sống chung với tình trạng này, khi đến viện biến chứng đã ở giai đoạn nặng, cơ hội điều trị giảm. Sau khi điều trị ung thư, nếu phát hiện biểu hiện bất thường, bệnh nhân cần đến khám tại các cơ sở y tế sớm.

Thủy Tiên

Người đàn ông đi cấp cứu vì vết loét da gần vùng nhạy cảm

Khai thác tiền sử, người đàn ông này cho biết bản thân hay nhậu nhẹt rượu bia, sử dụng thuốc huyết áp thường xuyên. Sau khi thăm khám lâm sàng, từ kết quả chọc hút tế bào, siêu âm, Thạc sĩ Phạm Duy Linh, khoa Phẫu thuật tạo hình thẩm mỹ, chẩn đoán ông mắc bệnh phì đại tuyến vú nam giới hai bên.

Bệnh nhân được phẫu thuật cắt bỏ mô mỡ, mô tuyến vú phì đại, sau đó tạo hình và khâu thẩm mỹ lại vết mổ ở ngực. Ca phẫu thuật kéo dài gần 2 giờ. Sau mổ, ngực ông gọn lại, tự tin hơn, nhưng buộc phải điều chỉnh lối sống đề phòng bệnh tái phát.

Phì đại tuyến vú nam giới là tình trạng phì đại, quá phát lành tính tuyến vú, làm vú to như ở nữ giới. Bệnh có thể gặp ở bất kỳ độ tuổi nào nhưng thường xảy ra ở ba thời điểm: tuổi dậy thì, tuổi trưởng thành và người sau tuổi trung niên (ngoài 40, 45 tuổi).

“Phì đại tuyến vú ở tuổi dậy thì là phát triển sinh lý, nhưng ở tuổi trưởng thành và người sau tuổi trung niên thực sự là bệnh lý”, bác sĩ Linh cho hay.

Đây không phải bệnh hiếm gặp. Nhiều người cho rằng bệnh này chỉ xuất hiện ở người béo phì, thừa cân, tuy nhiên, lối sống không khoa học như lạm dụng rượu bia, chất kích thích cũng có thể dẫn đến tình trạng này. Thậm chí, người chăm chỉ tập thể dục, thể thao, thể hình vẫn có thể mắc bệnh.

Gần đây, bác sĩ Linh tiếp nhận điều trị cho bệnh nhân nam 22 tuổi, thể hình cao lớn, tập thể dục thường xuyên. Anh phát hiện tình trạng thừa da mỡ quanh quầng núm vú từ lâu, tự điều chỉnh bằng cách luyện tập chăm chỉ nhưng không cải thiện. Đi viện kiểm tra, anh rất bất ngờ vì nhận chẩn đoán phì đại tuyến vú, bệnh tưởng chỉ có ở phụ nữ.

Ban đầu, bệnh nhân phì đại tuyến vú nam có thể xuất hiện một khối nhỏ bất thường sau núm vú, sau đó tiến triển phì đại cả tuyến vú (như phụ nữ). Khi khám, bệnh nhân có thể đau nhẹ nếu ấn. Bệnh có thể ảnh hưởng tới một hoặc hai bên. 

Theo bác sĩ Linh, phì đại tuyến vú sinh lý tuổi dậy thì có thể không cần điều trị, chỉ theo dõi, điều chỉnh chế độ ăn uống và tập thể dục.

“Trường hợp phì đại tuyến vú ở người trưởng thành, nếu thời gian bị bệnh trên 1 năm, đã điều chỉnh lối sống hay điều trị nội khoa nhưng không cải thiện cần xem xét can thiệp điều trị ngoại khoa”, bác sĩ Linh cho hay.

Vị bác sĩ khuyên nam giới nếu thấy ngực to nhanh, xuất hiện khối u cục rắn chắc, bề mặt tấy đỏ, lồi - sùi xung quanh khu vực vú bất thường, hoặc núm vú co rút, xuất tiết dịch... cần đi khám. Đây có thể là dấu hiệu cảnh báo bệnh lý u bướu. 

Người đàn ông vào cấp cứu giữa đêm với dao cắm sâu ngực trái, đập theo nhịp tim

Dù ngực không sưng, nóng, đỏ, quá đau đớn, các biểu hiện giới tính nam vẫn bình thường nhưng mấy tháng gần đây, ông thấy rất khó chịu.

"Rõ nhất là khi nằm, ngực chảy dạt về hai bên như phụ nữ. Tôi chạy bộ cũng rất khó chịu", ông nói với bác sĩ khi tới khám tại Bệnh viện Đa khoa Đức Giang (Hà Nội) hồi đầu tháng 3.

Khai thác tiền sử, người đàn ông này cho biết bản thân hay nhậu nhẹt rượu bia, sử dụng thuốc huyết áp thường xuyên. Sau khi thăm khám lâm sàng, từ kết quả chọc hút tế bào, siêu âm, Thạc sĩ Phạm Duy Linh, khoa Phẫu thuật tạo hình thẩm mỹ, chẩn đoán ông mắc bệnh phì đại tuyến vú nam giới hai bên.

Bệnh nhân được phẫu thuật cắt bỏ mô mỡ, mô tuyến vú phì đại, sau đó tạo hình và khâu thẩm mỹ lại vết mổ ở ngực. Ca phẫu thuật kéo dài gần 2 giờ. Sau mổ, ngực ông gọn lại, tự tin hơn, nhưng buộc phải điều chỉnh lối sống đề phòng bệnh tái phát.

Phì đại tuyến vú nam giới là tình trạng phì đại, quá phát lành tính tuyến vú, làm vú to như ở nữ giới. Bệnh có thể gặp ở bất kỳ độ tuổi nào nhưng thường xảy ra ở ba thời điểm: tuổi dậy thì, tuổi trưởng thành và người sau tuổi trung niên (ngoài 40, 45 tuổi).

“Phì đại tuyến vú ở tuổi dậy thì là phát triển sinh lý, nhưng ở tuổi trưởng thành và người sau tuổi trung niên thực sự là bệnh lý”, bác sĩ Linh cho hay.

Đây không phải bệnh hiếm gặp. Nhiều người cho rằng bệnh này chỉ xuất hiện ở người béo phì, thừa cân, tuy nhiên, lối sống không khoa học như lạm dụng rượu bia, chất kích thích cũng có thể dẫn đến tình trạng này. Thậm chí, người chăm chỉ tập thể dục, thể thao, thể hình vẫn có thể mắc bệnh.

Gần đây, bác sĩ Linh tiếp nhận điều trị cho bệnh nhân nam 22 tuổi, thể hình cao lớn, tập thể dục thường xuyên. Anh phát hiện tình trạng thừa da mỡ quanh quầng núm vú từ lâu, tự điều chỉnh bằng cách luyện tập chăm chỉ nhưng không cải thiện. Đi viện kiểm tra, anh rất bất ngờ vì nhận chẩn đoán phì đại tuyến vú, bệnh tưởng chỉ có ở phụ nữ.

Ban đầu, bệnh nhân phì đại tuyến vú nam có thể xuất hiện một khối nhỏ bất thường sau núm vú, sau đó tiến triển phì đại cả tuyến vú (như phụ nữ). Khi khám, bệnh nhân có thể đau nhẹ nếu ấn. Bệnh có thể ảnh hưởng tới một hoặc hai bên. 

Theo bác sĩ Linh, phì đại tuyến vú sinh lý tuổi dậy thì có thể không cần điều trị, chỉ theo dõi, điều chỉnh chế độ ăn uống và tập thể dục.

“Trường hợp phì đại tuyến vú ở người trưởng thành, nếu thời gian bị bệnh trên 1 năm, đã điều chỉnh lối sống hay điều trị nội khoa nhưng không cải thiện cần xem xét can thiệp điều trị ngoại khoa”, bác sĩ Linh cho hay.

Vị bác sĩ khuyên nam giới nếu thấy ngực to nhanh, xuất hiện khối u cục rắn chắc, bề mặt tấy đỏ, lồi - sùi xung quanh khu vực vú bất thường, hoặc núm vú co rút, xuất tiết dịch... cần đi khám. Đây có thể là dấu hiệu cảnh báo bệnh lý u bướu. 

Người đàn ông vào cấp cứu giữa đêm với dao cắm sâu ngực trái, đập theo nhịp tim

Một cuộc cách mạng xảy ra và khi đó, tương lai sẽ không nằm trên đường kéo dài của quá khứ. ĐMST xảy ra đúng vào lúc này. Hạ tầng cũ, cách làm cũ, tri thức cũ, sản phẩm cũ, mô hình kinh doanh cũ không còn phù hợp. Chúng ta cần hạ tầng mới, cách làm mới, tri thức mới, sản phẩm mới, mô hình kinh doanh mới. Rất nhiều thứ chỉ đơn giản là làm ngược lại. Trước đây là tìm mọi cách để tránh sai lầm thì nay là sai nhanh hơn với chi phí rẻ hơn. Trước đây là học trước làm sau thì nay là làm trước học sau, vì cái mới thì chưa có nên không thể học mà chỉ có thể thử. Trước đây là có việc trước rồi tìm người sau thì nay là tìm người phù hợp trước rồi mới nghĩ đến làm gì, vì việc là mới nên cần những người giống nhau ở chỗ đam mê khám phá. Trước đây sức mạnh của doanh nghiệp là đông người thì nay sức mạnh là ít người để phản ứng nhanh và chuyển động nhanh. Với cách tiếp cận này thì quan trọng nhất đối với các CEO là tìm cách tiếp cận mới trong mọi hoạt động SXKD của công ty mình.

Một công ty thành công, đứng ở vị trí số 1 thì lại thường sụp đổ khi xuất hiện những công nghệ mới đột phá. Và qui trình sụp đổ thường là như sau. Bước 1, các công nghệ đột phá được các công ty thành công phát triển đầu tiên. Bước 2, đội ngũ marketing thăm dò phản ứng của những khách hàng trọng yếu về công nghệ mới, và không nhận được sự ủng hộ, vì các sản phẩm cũ vẫn đang tốt và quen dùng. Bước 3, các công ty thành công quay sang thúc đẩy sự phát triển các công nghệ mang tính duy trì, cải tiến sản phẩm cũ, nâng cao hiệu suất, tăng doanh thu và lợi nhuận. Bước 4, các công ty mới được thành lập dựa vào công nghệ mới đột phá và phải thăm dò thị trường mới, khách hàng mới, thường là những khách hàng ở lớp dưới, bằng cách thử và sai, và từ đây, hàng loạt các ứng dụng mới, sản phẩm mới có tầm ảnh hưởng được hình thành. Bước 5, các công ty mới gia nhập thị trường sẽ tiến lên các thị trường cao cấp. Bước 6, các công ty thành công nhập cuộc quá trễ nên không thể gìn giữ được khác hàng cơ bản của họ và sự đổi ngôi xảy ra.

Như vậy, sự ĐMST thường tạo ra cơ hội cho các công ty mới với công nghệ mới mang tính đột phá. Với góc nhìn này, các công ty lớn và thành công có những khuyết tật chết người, và tạo ra cơ hội cho các công ty mới, các công ty nhỏ, cơ hội vươn lên trở thành số một của các công ty không có tên tuổi, nhưng phải dựa vào công nghệ mới đột phá, và đi từ các thị trường mới để quay về lật đổ tại các thị trường truyền thống hiện tại.

Vậy có cách nào để các công ty lớn, đang thành công có thể xử lý được tình huống này không ? Về cơ bản, có 3 cách tiếp cận sau. Thứ nhất, thúc đẩy các công nghệ và thị trường mới nổi, để nó trở thành đủ lớn, đủ nhanh nhằm đóng góp vào tăng trưởng của công ty. Thứ hai, chờ cho đến khi thị trường mới, công nghệ mới ngày càng rõ nét và ra nhập khi thị trường này đã đủ lớn và trở thành hấp dẫn. Thứ ba, giao trách nhiệm thương mại hoá công nghệ đột phá cho các bộ phận mới, đủ nhỏ để hiệu suất kinh doanh của chúng chỉ phụ thuộc vào công nghệ mới, thị trường mới. Nhưng bộ phận mới này phải được hoạt động theo các qui trình mới và hệ giá trị mới để có thể giải quyết được các vấn đề mới. Các nghiên cứu cho thấy, cách tiếp cận thứ ba có nhiều hứa hẹn hơn. Cách thứ nhất khó thành công vì công nghệ mới, thị trường mới không tạo ra bùng nổ trong thời gian ngắn. Cách thứ hai thì lại quá muộn. Với góc nhìn này thì các công ty lớn, đang thành công vẫn có cơ hội tiếp tục tồn tại và phát triển, nhưng phải phân mình từ một tổ chức thành 2 tổ chức độc lập với 2 cách vận hành khác nhau, 2 văn hoá khác nhau. Và đó là một việc không dễ.

ĐMST đòi hỏi sự thay đổi, nhưng chính các cơ chế, qui trình, hệ giá trị mà thông qua đó công ty tạo ra giá trị và thành công lại là kẻ thù của sự thay đổi. Năng lực của một tổ chức bao gồm 3 yếu tố: Tài nguyên, Qui trình và Hệ giá trị. Cả 3 yếu tố này khi công ty ở qui mô lớn và thành công thì đều mang tính duy trì. Do vậy, chính các năng lực của một tổ chức cũng là thứ ấn định những khuyết tật của nó. Và nhiệm vụ của các CEO là phải giải quyết mâu thuẫn này khi có yêu cầu về ĐMST. Các CEO có 3 lựa chọn sau. Thứ nhất, thâu tóm một công ty có qui trình và hệ giá trị tương đồng với nhiệm vụ mới. Thứ hai, cố gắng thay đổi các qui trình và hệ giá trị của tổ chức hiện tại. Thứ ba, tạo ra một bộ phận độc lập rồi phát triển các qui trình mới và hệ giá trị mới để đáp ứng được các yêu cầu mới. Với cách nhìn này thì các công ty lớn đang thành công quả là có một thách thức rất lớn khi nói về ĐMST.

ĐMST dưới góc nhìn kinh tế số thì sẽ như thế nào?

Kinh tế số là các hoạt động kinh tế có sử dụng thông tin số, tri thức số như là yếu tố sản xuất chính; sử dụng mạng Internet, mạng thông tin làm không gian hoạt động; và sử dụng ICT, tức là viễn thông và CNTT, để tăng năng suất lao động, và để tối ưu nền kinh tế. Nếu nói đơn giản thì là nền kinh tế liên quan đến công nghệ số. Kinh tế số là một quá trình tiến hoá lâu dài. Là quá trình chuyển đổi số trên bình diện quốc gia. Ở những mức độ khác nhau, mọi lĩnh vực, mọi doanh nghiệp, mọi cá nhân đều có thể sử dụng công nghệ số để làm tốt hơn công việc của mình, thậm chí đột phá để thay đổi về chất công việc của mình.

Cách nhanh nhất để đẩy nhanh nền kinh tế số là sử dụng công nghệ số để thay đổi cách chúng ta đang sản xuất, đang làm việc. Dùng camera để giảm người bảo vệ, đó chính là kinh tế số. Tự động tưới cây khi đất khô, đó cũng chính là kinh tế số. Dùng văn bản điện tử thay giấy tờ cũng là số hoá nền kinh tế. Ai sẽ làm việc này? Đó là các doanh nghiệp công nghệ số. Bởi vậy phải khởi nghiệp công nghệ số, phát triển doanh nghiệp công nghệ số Việt Nam. Dùng công nghệ số để giải quyết vấn đề Việt Nam, bài toán Việt Nam, và từ cái nôi Việt Nam, các doanh nghiệp công nghệ này sẽ đi ra toàn cầu. Công nghệ sinh ra là để giải quyết vấn đề, ở đâu có vấn đề là ở đó có công nghệ, có giải pháp. Vấn đề đang có ở mọi nơi, có thể là ngay trong công việc hàng ngày của mỗi chúng ta, và mỗi chúng ta có thể khởi nghiệp công nghệ để giải quyết bài toán của mình. Cuộc cách mạng toàn dân khởi nghiệp công nghệ số, phổ cập công nghệ số sẽ giúp Việt Nam số hoá nền kinh tế rất nhanh.

Công nghệ số sẽ sinh ra những mô hình kinh doanh mới, thách thức mới hoặc thay thế mô hình kinh doanh cũ. Thí dụ, Uber đang thách thức taxi. Fintech thách thức ngân hàng truyền thống. Mobibe Money thanh toán mua hàng hoá giá trị nhỏ sẽ giải quyết bài toán thanh toán không dùng tiền mặt đến 100% người dân, nhưng lại thách thức ngân hàng. Vấn đề của chính phủ là có dám chấp nhận các mô hình kinh doanh mới này hay không. Nếu dám chấp nhận nhưng lại là người sau cùng chấp nhận thì cũng không có giá trị nhiều.

Bởi vậy mà nhiều người nói, số hoá nền kinh tế là một cuộc cách mạng về chính sách nhiều hơn là một cuộc cách mạng về công nghệ. Đầu tiên phải là chấp nhận các mô hình kinh doanh mới, chấp nhận các công nghệ mới làm thay đổi căn bản các ngành, thường là sự sáng tạo mang tính phá huỷ cái cũ. Chúng ta chấp nhận cái mới thì công nghệ mới của thế giới sẽ về, người tài trên toàn cầu sẽ về, và nền công nghiệp mới sẽ xuất hiện, và cái nôi Việt Nam sẽ tạo ra các sản phẩm công nghệ số xuất khẩu được. Nhưng phải là sự chấp nhận sớm, sớm hơn người khác. Đi sau người khác, đi cùng người khác thì sẽ không có cơ hội thay đổi thứ hạng Việt Nam. Khi chấp nhận cái mới, chúng ta có thể mất một số thứ. Nhưng chúng ta không có quá nhiều thứ để mất, đó là cơ hội của chúng ta.

Như vậy, dưới góc nhìn kinh tế số, hay chuyển đổi số thì ĐMST có nghĩa là: Doanh nghiệp thì tập trung vào chuyển đổi số để trở thành doanh nghiệp số, còn chính phủ thì tập trung vào xây dựng thể chế để chấp nhận các mô hình kinh doanh mới, các công nghệ mới đột phá.

Kính thưa các quí vị đại biểu,

Những thách thức của đổi mới sáng tạo luôn là rất lớn. Nhưng cơ hội của những nước đang phát triển như chúng ta lại là lớn hơn. Đây cũng chính là cơ hội để Việt Nam thay đổi thứ hạng và trở thành nước phát triển vào năm 2045. Mỗi doanh nghiệp có cách tiếp cận riêng của mình về ĐMST để phát triển doanh nghiệp mình, tái tạo chính mình và đóng góp cho sự nghiệp phát triển đất nước.

Xin chúc cho Diễn đàn CEO 2019 thành công!
Xin trân trọng cảm ơn sự chú ý lắng nghe của quí vị đại biểu!

Kính thưa đồng chí Vương Đình Huệ, UV Bộ Chính Trị, Phó Thủ tướng Chính phủ,

Kính thưa đồng chí Đào Ngọc Dung, UV TW Đảng, Bộ trưởng Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội,

Kính thưa các quí vị đại biểu, các vị khách quí,

Thưa toàn thể Hội nghị!

Đổi mới sáng tạo (ĐMST) bao giờ cũng phải bắt đầu từ nhận thức và tư duy. Để hiểu hơn về ĐMST, tôi xin phép được đề cập khái niệm này từ một số góc nhìn khác nhau.

Người Nhật đã đề cập đến xã hội 5.0. Xã hội 1.0 là săn bắn, du cư. Xã hội 2.0 là làm nông nghiệp, định canh. Xã hội 3.0 là xã hội công nghiệp. Xã hội 4.0 là xã hội thông tin. Xã hội 5.0 là xã hội thông minh. Bây giờ cái gì, lĩnh vực nào cũng cần có Smart. ĐMST trong doanh nghiệp có thể hiểu theo nghĩa sử dụng công nghệ, mà chủ yếu là công nghệ số, để tự động hoá, thông minh hoá toàn bộ quá trình SXKD của doanh nghiệp, từ quản trị tới sản xuất, bán hàng. Với cách tiếp cận này thì từ khoá quan trọng nhất là: Thông minh hơn và tiếp tục thông minh hơn trong mọi hoạt động, và công cụ quan trong nhất giúp ích cho quá trình này là công nghệ, nhất là công nghệ số, công nghệ 4.0.

Bộ trưởng Bộ TT&TT Nguyễn Mạnh Hùng phát biểu tại Diễn đàn CEO 2019. Ảnh:TBKT

Một cuộc cách mạng xảy ra và khi đó, tương lai sẽ không nằm trên đường kéo dài của quá khứ. ĐMST xảy ra đúng vào lúc này. Hạ tầng cũ, cách làm cũ, tri thức cũ, sản phẩm cũ, mô hình kinh doanh cũ không còn phù hợp. Chúng ta cần hạ tầng mới, cách làm mới, tri thức mới, sản phẩm mới, mô hình kinh doanh mới. Rất nhiều thứ chỉ đơn giản là làm ngược lại. Trước đây là tìm mọi cách để tránh sai lầm thì nay là sai nhanh hơn với chi phí rẻ hơn. Trước đây là học trước làm sau thì nay là làm trước học sau, vì cái mới thì chưa có nên không thể học mà chỉ có thể thử. Trước đây là có việc trước rồi tìm người sau thì nay là tìm người phù hợp trước rồi mới nghĩ đến làm gì, vì việc là mới nên cần những người giống nhau ở chỗ đam mê khám phá. Trước đây sức mạnh của doanh nghiệp là đông người thì nay sức mạnh là ít người để phản ứng nhanh và chuyển động nhanh. Với cách tiếp cận này thì quan trọng nhất đối với các CEO là tìm cách tiếp cận mới trong mọi hoạt động SXKD của công ty mình.

Một công ty thành công, đứng ở vị trí số 1 thì lại thường sụp đổ khi xuất hiện những công nghệ mới đột phá. Và qui trình sụp đổ thường là như sau. Bước 1, các công nghệ đột phá được các công ty thành công phát triển đầu tiên. Bước 2, đội ngũ marketing thăm dò phản ứng của những khách hàng trọng yếu về công nghệ mới, và không nhận được sự ủng hộ, vì các sản phẩm cũ vẫn đang tốt và quen dùng. Bước 3, các công ty thành công quay sang thúc đẩy sự phát triển các công nghệ mang tính duy trì, cải tiến sản phẩm cũ, nâng cao hiệu suất, tăng doanh thu và lợi nhuận. Bước 4, các công ty mới được thành lập dựa vào công nghệ mới đột phá và phải thăm dò thị trường mới, khách hàng mới, thường là những khách hàng ở lớp dưới, bằng cách thử và sai, và từ đây, hàng loạt các ứng dụng mới, sản phẩm mới có tầm ảnh hưởng được hình thành. Bước 5, các công ty mới gia nhập thị trường sẽ tiến lên các thị trường cao cấp. Bước 6, các công ty thành công nhập cuộc quá trễ nên không thể gìn giữ được khác hàng cơ bản của họ và sự đổi ngôi xảy ra.

Như vậy, sự ĐMST thường tạo ra cơ hội cho các công ty mới với công nghệ mới mang tính đột phá. Với góc nhìn này, các công ty lớn và thành công có những khuyết tật chết người, và tạo ra cơ hội cho các công ty mới, các công ty nhỏ, cơ hội vươn lên trở thành số một của các công ty không có tên tuổi, nhưng phải dựa vào công nghệ mới đột phá, và đi từ các thị trường mới để quay về lật đổ tại các thị trường truyền thống hiện tại.

Vậy có cách nào để các công ty lớn, đang thành công có thể xử lý được tình huống này không ? Về cơ bản, có 3 cách tiếp cận sau. Thứ nhất, thúc đẩy các công nghệ và thị trường mới nổi, để nó trở thành đủ lớn, đủ nhanh nhằm đóng góp vào tăng trưởng của công ty. Thứ hai, chờ cho đến khi thị trường mới, công nghệ mới ngày càng rõ nét và ra nhập khi thị trường này đã đủ lớn và trở thành hấp dẫn. Thứ ba, giao trách nhiệm thương mại hoá công nghệ đột phá cho các bộ phận mới, đủ nhỏ để hiệu suất kinh doanh của chúng chỉ phụ thuộc vào công nghệ mới, thị trường mới. Nhưng bộ phận mới này phải được hoạt động theo các qui trình mới và hệ giá trị mới để có thể giải quyết được các vấn đề mới. Các nghiên cứu cho thấy, cách tiếp cận thứ ba có nhiều hứa hẹn hơn. Cách thứ nhất khó thành công vì công nghệ mới, thị trường mới không tạo ra bùng nổ trong thời gian ngắn. Cách thứ hai thì lại quá muộn. Với góc nhìn này thì các công ty lớn, đang thành công vẫn có cơ hội tiếp tục tồn tại và phát triển, nhưng phải phân mình từ một tổ chức thành 2 tổ chức độc lập với 2 cách vận hành khác nhau, 2 văn hoá khác nhau. Và đó là một việc không dễ.

ĐMST đòi hỏi sự thay đổi, nhưng chính các cơ chế, qui trình, hệ giá trị mà thông qua đó công ty tạo ra giá trị và thành công lại là kẻ thù của sự thay đổi. Năng lực của một tổ chức bao gồm 3 yếu tố: Tài nguyên, Qui trình và Hệ giá trị. Cả 3 yếu tố này khi công ty ở qui mô lớn và thành công thì đều mang tính duy trì. Do vậy, chính các năng lực của một tổ chức cũng là thứ ấn định những khuyết tật của nó. Và nhiệm vụ của các CEO là phải giải quyết mâu thuẫn này khi có yêu cầu về ĐMST. Các CEO có 3 lựa chọn sau. Thứ nhất, thâu tóm một công ty có qui trình và hệ giá trị tương đồng với nhiệm vụ mới. Thứ hai, cố gắng thay đổi các qui trình và hệ giá trị của tổ chức hiện tại. Thứ ba, tạo ra một bộ phận độc lập rồi phát triển các qui trình mới và hệ giá trị mới để đáp ứng được các yêu cầu mới. Với cách nhìn này thì các công ty lớn đang thành công quả là có một thách thức rất lớn khi nói về ĐMST.

ĐMST dưới góc nhìn kinh tế số thì sẽ như thế nào?

Kinh tế số là các hoạt động kinh tế có sử dụng thông tin số, tri thức số như là yếu tố sản xuất chính; sử dụng mạng Internet, mạng thông tin làm không gian hoạt động; và sử dụng ICT, tức là viễn thông và CNTT, để tăng năng suất lao động, và để tối ưu nền kinh tế. Nếu nói đơn giản thì là nền kinh tế liên quan đến công nghệ số. Kinh tế số là một quá trình tiến hoá lâu dài. Là quá trình chuyển đổi số trên bình diện quốc gia. Ở những mức độ khác nhau, mọi lĩnh vực, mọi doanh nghiệp, mọi cá nhân đều có thể sử dụng công nghệ số để làm tốt hơn công việc của mình, thậm chí đột phá để thay đổi về chất công việc của mình.

Cách nhanh nhất để đẩy nhanh nền kinh tế số là sử dụng công nghệ số để thay đổi cách chúng ta đang sản xuất, đang làm việc. Dùng camera để giảm người bảo vệ, đó chính là kinh tế số. Tự động tưới cây khi đất khô, đó cũng chính là kinh tế số. Dùng văn bản điện tử thay giấy tờ cũng là số hoá nền kinh tế. Ai sẽ làm việc này? Đó là các doanh nghiệp công nghệ số. Bởi vậy phải khởi nghiệp công nghệ số, phát triển doanh nghiệp công nghệ số Việt Nam. Dùng công nghệ số để giải quyết vấn đề Việt Nam, bài toán Việt Nam, và từ cái nôi Việt Nam, các doanh nghiệp công nghệ này sẽ đi ra toàn cầu. Công nghệ sinh ra là để giải quyết vấn đề, ở đâu có vấn đề là ở đó có công nghệ, có giải pháp. Vấn đề đang có ở mọi nơi, có thể là ngay trong công việc hàng ngày của mỗi chúng ta, và mỗi chúng ta có thể khởi nghiệp công nghệ để giải quyết bài toán của mình. Cuộc cách mạng toàn dân khởi nghiệp công nghệ số, phổ cập công nghệ số sẽ giúp Việt Nam số hoá nền kinh tế rất nhanh.

Công nghệ số sẽ sinh ra những mô hình kinh doanh mới, thách thức mới hoặc thay thế mô hình kinh doanh cũ. Thí dụ, Uber đang thách thức taxi. Fintech thách thức ngân hàng truyền thống. Mobibe Money thanh toán mua hàng hoá giá trị nhỏ sẽ giải quyết bài toán thanh toán không dùng tiền mặt đến 100% người dân, nhưng lại thách thức ngân hàng. Vấn đề của chính phủ là có dám chấp nhận các mô hình kinh doanh mới này hay không. Nếu dám chấp nhận nhưng lại là người sau cùng chấp nhận thì cũng không có giá trị nhiều.

Bởi vậy mà nhiều người nói, số hoá nền kinh tế là một cuộc cách mạng về chính sách nhiều hơn là một cuộc cách mạng về công nghệ. Đầu tiên phải là chấp nhận các mô hình kinh doanh mới, chấp nhận các công nghệ mới làm thay đổi căn bản các ngành, thường là sự sáng tạo mang tính phá huỷ cái cũ. Chúng ta chấp nhận cái mới thì công nghệ mới của thế giới sẽ về, người tài trên toàn cầu sẽ về, và nền công nghiệp mới sẽ xuất hiện, và cái nôi Việt Nam sẽ tạo ra các sản phẩm công nghệ số xuất khẩu được. Nhưng phải là sự chấp nhận sớm, sớm hơn người khác. Đi sau người khác, đi cùng người khác thì sẽ không có cơ hội thay đổi thứ hạng Việt Nam. Khi chấp nhận cái mới, chúng ta có thể mất một số thứ. Nhưng chúng ta không có quá nhiều thứ để mất, đó là cơ hội của chúng ta.

Như vậy, dưới góc nhìn kinh tế số, hay chuyển đổi số thì ĐMST có nghĩa là: Doanh nghiệp thì tập trung vào chuyển đổi số để trở thành doanh nghiệp số, còn chính phủ thì tập trung vào xây dựng thể chế để chấp nhận các mô hình kinh doanh mới, các công nghệ mới đột phá.

Kính thưa các quí vị đại biểu,

Những thách thức của đổi mới sáng tạo luôn là rất lớn. Nhưng cơ hội của những nước đang phát triển như chúng ta lại là lớn hơn. Đây cũng chính là cơ hội để Việt Nam thay đổi thứ hạng và trở thành nước phát triển vào năm 2045. Mỗi doanh nghiệp có cách tiếp cận riêng của mình về ĐMST để phát triển doanh nghiệp mình, tái tạo chính mình và đóng góp cho sự nghiệp phát triển đất nước.

Xin chúc cho Diễn đàn CEO 2019 thành công!
Xin trân trọng cảm ơn sự chú ý lắng nghe của quí vị đại biểu!