Trường hợp khác là nữ bệnh nhân 25 tuổi, trú tại Hà Nội, cân nặng tăng phi mã vì căng thẳng. PGS Tuấn chia sẻ bệnh nhân đến gặp bác sĩ với chỉ số cơ thể BMI lên tới 35, nặng 95kg. Cô gái trẻ được ba mẹ cho đi du học tại châu Âu. Sau 3 năm, cô đã tăng 40kg. Khi về Việt Nam, cô gái đã áp dụng nhiều chế độ ăn kiêng nhưng không hiệu quả. 

Theo PGS Tuấn, bệnh nhân béo phì tìm tới khám và xin tư vấn giảm béo ngày càng tăng. Trong đó, nhiều bạn trẻ bỗng dưng tăng cân không kiểm soát và đa phần đều do áp lực cuộc sống, căng thẳng trong công việc, học tập.

Vì sao stress gây tăng cân?

Nhiều người cho rằng càng mệt mỏi, căng thẳng bạn sẽ không béo lên nhưng kết quả hoàn toàn ngược lại. Đây là thủ phạm gây ra chứng béo phì. 

PGS Tuấn lý giải căng thẳng thần kinh kéo dài có thể gây tăng cân và béo phì do ảnh hưởng đến hệ thống nội tiết và cảm giác đói. Cơ chế gây béo phì bao gồm:

Tác động của hormone: Khi bạn bị căng thẳng, cơ thể sẽ sản xuất hormone cortisol để giúp cho bạn đối phó với tình huống stress. Tuy nhiên, khi stress kéo dài, cơ thể sẽ liên tục sản xuất cortisol, làm tăng mức đường huyết và insulin trong cơ thể. Điều này có thể dẫn đến sự tích trữ chất béo trong cơ thể và gây tăng cân và béo phì.

Cảm giác đói: Khi stress, cơ thể có thể sản xuất hormone ghrelin, hormone này giúp tăng cảm giác đói của cơ thể. Khi stress kéo dài, cơ thể sẽ sản xuất quá nhiều hormone ghrelin, dẫn đến sự thèm ăn liên tục và ăn nhiều hơn, đặc biệt là ăn các loại thức ăn giàu đường và chất béo. Những thức ăn này có nhiều calo và khi bạn tiêu thụ nhiều calo hơn năng lượng bạn sử dụng, bạn sẽ tích trữ chất béo và gây tăng cân và béo phì.

Thay đổi thói quen ăn uống: Khi stress, nhiều người có xu hướng ăn quá nhiều hoặc ăn những loại thức ăn không tốt cho sức khỏe như thức ăn nhanh, đồ ngọt, đồ béo... Điều này có thể dẫn đến tăng cân và béo phì nếu bạn tiêu thụ nhiều calo hơn năng lượng bạn sử dụng.

Vì vậy, để giảm nguy cơ tăng cân và béo phì do stress, PGS Tuấn cho rằng các bạn trẻ cần có chế độ ăn uống lành mạnh, giảm tiêu thụ thức ăn nhanh, đồ ngọt và béo, tập luyện thể thao đều đặn, thực hành các kỹ năng giảm stress như yoga, hít thở sâu, đi dạo... Điều này sẽ giúp giảm tác động của cortisol, giảm cảm giác đói và giảm nguy cơ tăng cân và béo phì.

Vì sao thức khuya có thể gây tăng cân không kiểm soát?

Vợ chồng chị My thường xuyên đưa con trai 8 tuổi và con gái 5 tuổi tìm tới những địa điểm thiên nhiên tươi đẹp, không quá đông đúc để khám phá, trải nghiệm. Gia đình nhỏ này từng “ngủ trong rừng, ăn bên suối” ở hàng chục tỉnh thành khác nhau như Hòa Bình, Lạng Sơn, Sơn La, Lâm Đồng,... Trong chuyến trở lại Sơn La lần này, chị My chọn ngôi làng hoang sơ bản Lướt.

Bản Lướt nằm ở độ cao 1.600m so với mực nước biển, lọt thỏm giữa núi đồi và những thửa ruộng bậc thang uốn lượn. Dọc theo con đường quanh co đi vào làng là những ngôi nhà sàn mái pơ mu hàng trăm năm tuổi, mang đặc trưng kiến trúc người Thái.

Nhà sàn gỗ pơ mu là một trong nhưng nét nổi bật trong văn hóa nhà sàn của đồng bào dân tộc Thái ở xã Ngọc Chiến. Pơ mu là loại gỗ rất bền và chắc, có khả năng chống mối mọt và các loại ruồi nhặng, trong thân gỗ có dầu và gỗ rất thơm, nhất là khi đem gỗ đốt lửa, tỏa ra mùi hương thơm bay rất xa quyện vào sương khói núi rừng. Loại gỗ này có thể ngâm trong nước hoặc chôn sâu dưới đất vài chục năm mà không bị mục.

Ngày ngay, bà con trong bản không phá rừng lấy gỗ làm nhà nữa. Những ngôi nhà pơ mu được bà con lưu giữ để làm nơi cho du khách đến tham quan, trải nghiệm.

"Nơi đây không quá đông khách nên khung cảnh còn hoang sơ, thanh bình", chị My cho hay.

Những dòng suối nóng gắn liền với cuộc sống người dân bản Lướt từ bao đời nay. Họ có truyền thống tắm khoáng nóng tại bể công cộng lộ thiên.

Nhiệt độ trung bình của nước từ 35 độ C đến 50 độ C, có điểm lên tới 70 độ C. Đó là lý do khi đi dạo quanh bản, du khách dễ dàng phát hiện những bể nước bốc hơi nghi ngút.

"Buổi sáng, ông xã mình dậy sớm chạy quanh bản gần 10km rồi trở về homestay, ngâm mình trong bể khoáng nóng, cảm giác rất dễ chịu. Điều thú vị, ở đây, chi phí tắm khoáng nóng rất rẻ, chỉ 20.000 đồng. Quanh bản có tới 13 mó nước khoáng nóng", chị My cho biết.

Người dân bản Lướt cho biết, suối khoáng nóng Ngọc Chiến có nhiều tác dụng đối với sức khỏe, có thể chữa được một số bệnh ngoài da, bệnh thấp khớp, tim mạch... 

Thông thường, gia đình nhỏ sẽ cắm trại tại các điểm đến, tuy nhiên tới Sơn La vào dịp Tết Dương lịch, lo ngại thời tiết lạnh, chị My thuê homestay để đảm bảo sức khỏe cho gia đình.

"Dịch vụ du lịch cộng đồng ở bản đang bắt đầu phát triển khá tốt. Có một điểm lưu ý, du khách nên đặt đồ ăn trước vì trong bản không có chợ. Thực phẩm là người dân tự cung tự cấp hoặc phải đi chợ ở khá xa", chị My cho hay.

Tới bản Lướt để "sống chậm", du khách có thể kết hợp lịch trình leo núi Tà Chì Nhù, lên bản Nậm Nghiệp ngắm mùa hoa sơn tra hoăc đi thị trấn Mù Cang Chải. 

Ảnh: NVCC

Lượng đường tăng đột biến do ăn nhiều đường và carbohydrate tinh chế dễ khiến tuyến tụy của bạn quá tải vì phải vật lộn để sản xuất insulin. Tình trạng này dẫn đến bệnh tiểu đường và các vấn đề sức khỏe khác. Lượng đường dư thừa sẽ được lưu trữ dưới dạng chất béo và gây viêm, tổn thương các cơ quan.

Giải pháp: Tránh ăn carbs tinh chế và nhiều đường để giữ cho tuyến tụy khỏe mạnh và hoạt động tối ưu. Ví dụ:

- Chọn uống nước lọc 

- Chọn ngũ cốc nguyên hạt thay vì gạo trắng và bánh mì trắng

- Nếu phải ăn nhẹ, chọn một nắm hạt hoặc một quả táo thay cho bánh quy, khoai tây chiên hoặc kem.

Tăng gấp đôi lượng chất xơ 

Chế độ ăn uống điển hình của người Singapore chứa nhiều carbohydrate, chất béo, muối và đường. Đó là công thức gây ra các vấn đề về sức khỏe, bao gồm cả bệnh tiểu đường.

Giải pháp: Hãy tập trung tiêu thụ thực phẩm giàu chất xơ. Chất xơ giúp đường chậm vào máu và tăng cảm giác no lâu hơn, từ đó kiểm soát lượng thức ăn tổng thể của bạn. 

- Lựa chọn thực phẩm giàu chất dinh dưỡng như yến mạch (loại ít chế biến) và gạo lứt. Đó là nguồn cung cấp chất xơ tuyệt vời.

- Đặt mục tiêu ăn nhiều loại rau, chiếm một nửa lượng thực phẩm mỗi bữa. Bạn cũng có thể bổ sung thêm trái cây. 

Tập thể dục ít nhất 3 ngày mỗi tuần

Ủy ban Xúc tiến Y tế Singapore cho biết, ít hoạt động thể chất là mối lo ngại đáng kể. Hơn 40% người trưởng thành ở Singapore không đáp ứng được mức độ tập thể dục được khuyến nghị. Lối sống ít vận động có thể góp phần tăng cân và kháng insulin, làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường.

Giải pháp: Hãy vận động thường xuyên. Bắt đầu chậm và tăng dần cường độ và thời gian hoạt động thể chất của bạn. Bắt đầu với các hoạt động như đi bộ nhanh, leo cầu thang, bơi lội, đạp xe. 

Tháng đầu tiên: Cố gắng duy trì tần suất tập 3 ngày/tuần, mỗi lần 30 phút.

Tháng thứ hai: Đặt mục tiêu tập 5 ngày/tuần, mỗi lần 30 phút.

Tháng thứ 3: Tiếp tục tập 5 lần/tuần. Tuy nhiên, hãy tăng thời gian của bạn thêm 5 phút mỗi tuần.

Giữa tháng thứ tư: Bạn sẽ có thể đạt được mục tiêu cuối cùng: Tập thể dục 1 giờ mỗi buổi, 5 ngày/tuần.

Nhịn ăn gián đoạn

Bạn có thể tăng cường nỗ lực ngừa bệnh tiểu đường bằng cách áp dụng chế độ nhịn ăn gián đoạn. Theo đó, bạn ăn trong khoảng thời gian 8 giờ và nhịn trong 16 giờ còn lại. Trong thời gian nhịn ăn, cơ thể chuyển sang sử dụng chất béo có sẵn làm nguồn năng lượng chính, giúp tuyến tụy được nghỉ ngơi vì không cần sản xuất insulin liên tục. Tác dụng của nhịn ăn gián đoạn bao gồm: 

- Hạ đường huyết: Nhịn ăn gián đoạn điều chỉnh lượng đường trong máu, giảm nguy cơ mắc bệnh tiểu đường.

- Vòng eo thon gọn và giảm cân: Nhiều người giảm cân và giảm vòng eo do lượng mỡ dự trữ ở bụng được sử dụng. Do đó, phương pháp này có thể ngăn ngừa và kiểm soát bệnh béo phì, yếu tố nguy cơ dẫn tới bệnh tiểu đường.

Loại quả người mắc bệnh tiểu đường nên tránh xa