Theo các chuyên gia, tấn công APT có xu hướng ngày càng gia tăng. Số liệu của Trung tâm CNTT và Giám sát an ninh mạng, Ban Cơ yếu Chính phủ cho hay, trong tổng số 76.977 cuộc tấn công vào các hệ thống CNTT trọng yếu năm 2021, có tới hơn 12.000 cuộc tấn công APT, chiếm tỷ lệ 25,59%, chỉ xếp sau số lượng tấn công khai thác lỗ hổng và dò quét mạng.

Với 6 tháng đầu năm nay, trong 48.646 cuộc tấn công mạng vào các hệ thống CNTT trọng yếu, số cuộc tấn công APT tiếp tục được xếp ở vị trí thứ 3, chiếm 14,36%. 

Trung tâm Ứng cứu khẩn cấp không gian mạng Việt Nam (VNCERT/CC) thuộc Cục An toàn thông tin, Bộ TT&TT vừa tổ chức hội thảo trực tuyến chủ đề “Phân tích chiến dịch tấn công APT điển hình nhằm vào các tổ chức trong nước”, với sự tham gia của các diễn giả đến từ Viettel Cyber Security: Giám đốc Trung tâm phân tích và chia sẻ nguy cơ an ninh mạng Trần Minh Quảng và chuyên viên phân tích nguy cơ an ninh mạng Vũ Đức Hoàng, cùng vai trò điều phối của Trưởng phòng Ứng cứu sự cố - VNCERT/CC Dương Thành Vịnh.

Đây là sự kiện thứ 6 trong chuỗi webinar “Đảm bảo an toàn thông tin mạng quốc gia trong kỷ nguyên chuyển đổi số” được tổ chức định kỳ hàng tháng nhằm nâng cao năng lực cho các thành viên Mạng lưới ứng cứu sự cố an toàn thông tin mạng quốc gia.

Chương trình webinar tháng 9 có chủ đề chủ đề “Phân tích chiến dịch tấn công APT điển hình nhằm vào các tổ chức trong nước".

Tại chương trình webinar tháng 9, các chuyên gia Viettel Cyber Security đã chia sẻ những nghiên cứu, phân tích chuyên sâu về 4 chiến dịch tấn công APT điển hình của 2 nhóm hacker Goblin Panda, Mustang Panda và hệ thống của các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp tại Việt Nam.

Trên cơ sở nghiên cứu các chiến dịch tấn công theo mô hình với 4 điểm chính gồm nhóm tấn công, các công cụ và kỹ thuật được sử dụng, hạ tầng được dùng để tấn công và mục tiêu tấn công, các chuyên gia đã chỉ ra đặc trưng của 2 nhóm Goblin Panda và Mustang Panda chuyên thực hiện các cuộc tấn công APT.

Đáng chú ý, nghiên cứu cũng cho thấy, cả 2 nhóm tấn công APT đều sử dụng chủ yếu cách thức tấn công bằng kỹ thuật “Spearphishing Attachment”. Kỹ thuật “dll side loading” cũng được dùng rất phổ biến và có nhiều biến thể khác nhau. Các biến thể của mã độc được cập nhật liên tục theo từng mục tiêu và chiến dịch.

Qua các chiến dịch tấn công APT điển hình có thể thấy rằng, với kỹ thuật sử dụng lây lan qua USB, mã độc hoàn toàn có thể lây lan trong mạng nội bộ của cơ quan, tổ chức có giới hạn truy cập Internet.

Ngoài ra, nhóm nghiên cứu còn phát hiện ra số lượng cơ sở hạ tầng được 2 nhóm tấn công sử dụng để điều khiển các chiến dịch tấn công rất lớn, ước tính khoảng 500 địa chỉ C&C.

Phòng, chống các cuộc tấn công APT cách nào?

Từ phát hiện con đường lây nhiễm chủ yếu là thông qua email phishing (thư điện tử lừa đảo - PV), các chuyên gia Viettel Cyber Security khuyến nghị các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp cần sử dụng những giải pháp bảo mật email, đồng thời nâng cao nhận thức về an ninh, an toàn thông tin cho cán bộ, nhân viên về sử dụng email.

Do các nhóm tấn công thường sử dụng kỹ thuật “dll side loading” để giả mạo phần mềm chính hãng và liên tục cập nhật phiên bản mới, các cơ quan, tổ chức được khuyến cáo rà soát mã độc nội bộ theo thông tin mới nhất, liên tục cập nhật giải pháp phòng thủ nhằm phát hiện mẫu mã độc mới.

Vì mã độc có khả năng lây lan qua USB trong mạng nội bộ, các tổ chức cần chú trọng nâng cao nhận thức của cán bộ, nhân viên, không chủ quan nghĩ rằng mạng nội bộ thì không thể bị lây nhiễm mã độc.

Ngoài ra, nhằm ứng phó với việc hạ tầng điều khiển tấn công liên tục thay đổi và cập nhật mới, các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp phải cập nhật thông tin về các mã độc mới, file phần mềm bị lợi dụng và rà soát mã độc nội bộ theo các thông tin mới nhất; cân nhắc sử dụng giải pháp “Threat Intelligence” để có thể nắm bắt được thông tin mới nhất về các chiến dịch tấn công APT.

Vân Anh

Mỗi tuần có hơn 265 sự cố tấn công mạng vào các hệ thống tại Việt Nam

Trong 6 tháng đầu năm nay, tổng số cuộc tấn công mạng gây ra sự cố vào các hệ thống thông tin tại Việt Nam là 6.641 cuộc. Trung bình mỗi tuần, có hơn 256 sự cố tấn công vào các hệ thống trong nước.

Tấn công có chủ đích APT ngày càng gia tăng

Tấn công APT - Advanced Persistent Threat là thuật ngữ dùng để mô tả một chiến dịch tấn công sử dụng kỹ thuật cao, tiên tiến nhất để đánh vào điểm yếu của hệ thống do một nhóm các kẻ tấn công thực hiện.

Mục tiêu của các cuộc tấn công APT được các đối tượng lựa chọn rất kỹ lưỡng và thường là các doanh nghiệp lớn, cơ quan an ninh và cơ quan chính phủ. Các cuộc tấn công thường gây hậu quả nặng nề như tài sản trí tuệ bị đánh cắp, thông tin nhạy cảm bị xâm nhập hay cơ sở hạ tầng quan trọng của tổ chức bị phá hủy…

Gần đây, tấn công APT được các chyên gia nhận định ngày càng có xu hướng gia tăng. (Ảnh minh họa: Internet)

Theo các chuyên gia, tấn công APT có xu hướng ngày càng gia tăng. Số liệu của Trung tâm CNTT và Giám sát an ninh mạng, Ban Cơ yếu Chính phủ cho hay, trong tổng số 76.977 cuộc tấn công vào các hệ thống CNTT trọng yếu năm 2021, có tới hơn 12.000 cuộc tấn công APT, chiếm tỷ lệ 25,59%, chỉ xếp sau số lượng tấn công khai thác lỗ hổng và dò quét mạng.

Với 6 tháng đầu năm nay, trong 48.646 cuộc tấn công mạng vào các hệ thống CNTT trọng yếu, số cuộc tấn công APT tiếp tục được xếp ở vị trí thứ 3, chiếm 14,36%. 

Trung tâm Ứng cứu khẩn cấp không gian mạng Việt Nam (VNCERT/CC) thuộc Cục An toàn thông tin, Bộ TT&TT vừa tổ chức hội thảo trực tuyến chủ đề “Phân tích chiến dịch tấn công APT điển hình nhằm vào các tổ chức trong nước”, với sự tham gia của các diễn giả đến từ Viettel Cyber Security: Giám đốc Trung tâm phân tích và chia sẻ nguy cơ an ninh mạng Trần Minh Quảng và chuyên viên phân tích nguy cơ an ninh mạng Vũ Đức Hoàng, cùng vai trò điều phối của Trưởng phòng Ứng cứu sự cố - VNCERT/CC Dương Thành Vịnh.

Đây là sự kiện thứ 6 trong chuỗi webinar “Đảm bảo an toàn thông tin mạng quốc gia trong kỷ nguyên chuyển đổi số” được tổ chức định kỳ hàng tháng nhằm nâng cao năng lực cho các thành viên Mạng lưới ứng cứu sự cố an toàn thông tin mạng quốc gia.

Chương trình webinar tháng 9 có chủ đề chủ đề “Phân tích chiến dịch tấn công APT điển hình nhằm vào các tổ chức trong nước".

Tại chương trình webinar tháng 9, các chuyên gia Viettel Cyber Security đã chia sẻ những nghiên cứu, phân tích chuyên sâu về 4 chiến dịch tấn công APT điển hình của 2 nhóm hacker Goblin Panda, Mustang Panda và hệ thống của các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp tại Việt Nam.

Trên cơ sở nghiên cứu các chiến dịch tấn công theo mô hình với 4 điểm chính gồm nhóm tấn công, các công cụ và kỹ thuật được sử dụng, hạ tầng được dùng để tấn công và mục tiêu tấn công, các chuyên gia đã chỉ ra đặc trưng của 2 nhóm Goblin Panda và Mustang Panda chuyên thực hiện các cuộc tấn công APT.

Đáng chú ý, nghiên cứu cũng cho thấy, cả 2 nhóm tấn công APT đều sử dụng chủ yếu cách thức tấn công bằng kỹ thuật “Spearphishing Attachment”. Kỹ thuật “dll side loading” cũng được dùng rất phổ biến và có nhiều biến thể khác nhau. Các biến thể của mã độc được cập nhật liên tục theo từng mục tiêu và chiến dịch.

Qua các chiến dịch tấn công APT điển hình có thể thấy rằng, với kỹ thuật sử dụng lây lan qua USB, mã độc hoàn toàn có thể lây lan trong mạng nội bộ của cơ quan, tổ chức có giới hạn truy cập Internet.

Ngoài ra, nhóm nghiên cứu còn phát hiện ra số lượng cơ sở hạ tầng được 2 nhóm tấn công sử dụng để điều khiển các chiến dịch tấn công rất lớn, ước tính khoảng 500 địa chỉ C&C.

Phòng, chống các cuộc tấn công APT cách nào?

Từ phát hiện con đường lây nhiễm chủ yếu là thông qua email phishing (thư điện tử lừa đảo - PV), các chuyên gia Viettel Cyber Security khuyến nghị các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp cần sử dụng những giải pháp bảo mật email, đồng thời nâng cao nhận thức về an ninh, an toàn thông tin cho cán bộ, nhân viên về sử dụng email.

Do các nhóm tấn công thường sử dụng kỹ thuật “dll side loading” để giả mạo phần mềm chính hãng và liên tục cập nhật phiên bản mới, các cơ quan, tổ chức được khuyến cáo rà soát mã độc nội bộ theo thông tin mới nhất, liên tục cập nhật giải pháp phòng thủ nhằm phát hiện mẫu mã độc mới.

Vì mã độc có khả năng lây lan qua USB trong mạng nội bộ, các tổ chức cần chú trọng nâng cao nhận thức của cán bộ, nhân viên, không chủ quan nghĩ rằng mạng nội bộ thì không thể bị lây nhiễm mã độc.

Ngoài ra, nhằm ứng phó với việc hạ tầng điều khiển tấn công liên tục thay đổi và cập nhật mới, các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp phải cập nhật thông tin về các mã độc mới, file phần mềm bị lợi dụng và rà soát mã độc nội bộ theo các thông tin mới nhất; cân nhắc sử dụng giải pháp “Threat Intelligence” để có thể nắm bắt được thông tin mới nhất về các chiến dịch tấn công APT.

Vân Anh

Mỗi tuần có hơn 265 sự cố tấn công mạng vào các hệ thống tại Việt Nam

Trong 6 tháng đầu năm nay, tổng số cuộc tấn công mạng gây ra sự cố vào các hệ thống thông tin tại Việt Nam là 6.641 cuộc. Trung bình mỗi tuần, có hơn 256 sự cố tấn công vào các hệ thống trong nước.

Khác với các sản phẩm cho người dùng phổ thông, AI cho doanh nghiệp sẽ có những yêu cầu riêng về độ chính xác và tốc độ mở rộng quy mô. Nhiều công ty còn muốn xây dựng AI theo các mô hình có thể dễ dàng thích nghi với hoàn cảnh và trường hợp sử dụng mới.

Các mô hình nền tảng AI có thể mang lại giá trị theo nhiều cách, từ cắt giảm chi phí cho đến cải thiện kết quả với độ chính xác cao hơn nhờ các tập dữ liệu lớn và mạnh hơn. Ghi nhận với hệ thống Watsonx AI và nền tảng dữ liệu do IBM phát triển cho thấy, công nghệ AI đang phát huy hiệu quả trong việc giải bài toán doanh nghiệp với nhiều phản hồi tích cực.

Công nghệ AI liệu có thể đóng vai trò gì trong việc giúp Việt Nam chuyển đổi cả về Chính phủ số, kinh tế số, xã hội số?

Bà Phạm Thị Thu Diệp: Việt Nam là một trong những nền kinh tế số phát triển nhanh nhất tại Đông Nam Á. Dự báo đến năm 2030, kinh tế số của Việt Nam sẽ đóng góp 30% vào GDP quốc gia. Để đạt được mục tiêu này, cần tận dụng tác động quan trọng nhất của AI trong nền kinh tế số, đó là gia tăng năng suất. 

AI có thể tự động hóa những công việc lặp đi lặp lại, giúp người lao động có thời gian để tập trung vào những hoạt động mang lại giá trị cao, giảm bớt chi phí, tạo ra những ngành nghề và thị trường mới, cũng như đem lại cơ hội mới cho giáo dục và đào tạo, từ đó đẩy mạnh tăng trưởng kinh tế quốc gia.

Đối với chính phủ số, các giải pháp do AI cung cấp giúp Chính phủ nhanh chóng trả lời câu hỏi của người dân. Với sự hỗ trợ của AI, Chính phủ có thể thu thập và phân tích lượng dữ liệu khổng lồ để hiểu rõ về nhu cầu của người dân nhằm dự đoán nhanh và chủ động cung cấp dịch vụ phù hợp với từng cá nhân.

Để phát huy tối đa tiềm năng của AI trong chuyển đổi số nền kinh tế và thúc đẩy phát triển bền vững, điều Việt Nam cần làm là phải đảm bảo lợi ích mà AI mang lại được chia sẻ công bằng trong toàn xã hội.

Các nước đang phát triển như Việt Nam liệu có cơ hội trong cuộc chạy đua về trí tuệ nhân tạo?

Bà Phạm Thị Thu Diệp: Xét về khía cạnh phát triển và ứng dụng, Việt Nam đang ở vị trí tốt để hưởng lợi và trở thành quốc gia dẫn đầu về AI. Theo Chỉ số sẵn sàng AI của chính phủ (Government AI Readiness Index), Việt Nam đứng thứ 6 trong số 10 quốc gia thành viên ASEAN và đứng thứ 55 toàn cầu vào năm 2022, tăng 7 bậc so với năm 2021. 

Chính phủ đã đầu tư đáng kể vào AI và các công nghệ số. Nhiều chương trình và chính sách cũng đã được đưa ra nhằm khuyến khích nghiên cứu, phát triển và ứng dụng AI. Nước ta cũng đang giảm thuế cho các công ty sử dụng công nghệ AI, thành lập một số trung tâm nghiên cứu AI tại các trường đại học và viện nghiên cứu.

Với tất cả những hỗ trợ trên, Việt Nam có đầy đủ các yếu tố phù hợp để sớm khẳng định mình nằm trong số các quốc gia dẫn đầu về AI trong cuộc cạnh tranh toàn cầu.  

Việt Nam có hạn chế gì cần khắc phục khi theo đuổi công nghệ trí tuệ nhân tạo?

Bà Phạm Thị Thu Diệp:Việt Nam đã và đang có những nỗ lực đáng kể để bắt kịp sự phát triển không ngừng của AI. Như tôi đã đề cập, chúng ta đã vượt qua mức trung bình toàn cầu khi tăng 7 bậc so với năm trước về mức độ sẵn sàng cho AI. 

Chúng ta đang theo đuổi tầm nhìn trở thành một quốc gia AI quan trọng ở châu Á. Để đạt được các mục tiêu phát triển AI đầy tham vọng của mình, Việt Nam đang từng bước giải quyết tình trạng thiếu hụt nhân lực số. Chúng tôi cũng đang chung tay giải bài toán nguồn nhân lực qua việc triển khai chương trình đào tạo kỹ năng số IBM SkillsBuild tại Việt Nam.

Là chuyên gia đầu ngành, theo bà Việt Nam nên làm gì để thúc đẩy phát triển, ứng dụng AI, trợ lý ảo?

Bà Phạm Thị Thu Diệp:Để ứng dụng một cách triệt để, Chính phủ cần có hiểu biết đúng đắn về AI. Việc ứng dụng và phát triển phải được nhìn từ lăng kính AI, xem AI là một công cụ để nâng cao năng suất lao động và khả năng sáng tạo, giúp tạo ra các cơ hội mới và giải quyết nhiều vấn đề hơn.

Chính phủ Việt Nam có thể phác thảo một lộ trình phát triển và khuôn khổ pháp lý về AI. Điều này sẽ giúp các lĩnh vực khác nhau của nền kinh tế gia tăng năng suất, tạo cơ hội tiếp cận công nghệ đồng đều để không ai bị bỏ lại phía sau trong cuộc cách mạng số. 

Việc ứng dụng AI phải được nhìn nhận trong bối cảnh năng lực và sự trưởng thành của công nghệ. Đây là một hành trình có hệ thống, đòi hỏi phải có một quan điểm tổng thể, với mục tiêu là đẩy mạnh ứng dụng AI để tăng trưởng kinh tế. 

Công nghệ trí tuệ nhân tạo đang cho thấy những tác động làm thay đổi căn bản cuộc sống loài người. Thế giới đang trong cơn sốt trí tuệ nhân tạo, và Việt Nam cũng sẽ không nằm ngoài cuộc đua đó. VietNamNet mới đây đã có cuộc trò chuyện với bà Phạm Thị Thu Diệp, Tổng Giám đốc kiêm Giám đốc khối Công nghệ của IBM Việt Nam về chủ đề này. 

PV: Trước kia chúng ta hay nói về trí tuệ nhân tạo như một công nghệ xa vời, của tương lai. Nhưng sau sự thành công của ChatGPT, có vẻ AI giờ đây đang rất gần gũi với cuộc sống? 

Bà Phạm Thị Thu Diệp: AI đang hiện diện ngay trước mắt và được tích hợp vào hầu hết lĩnh vực trong cuộc sống hàng ngày, từ hình thức sử dụng đơn giản thông qua điện thoại thông minh và các nền tảng thương mại điện tử, cho đến việc tự động hóa quy trình và chatbot. 

Thực tế, AI đang trong giai đoạn bước ngoặt. Hệ thống AI ChatGPT đã xuất hiện và khiến người dùng vô cùng phấn khích trong 9 tháng qua. Thế nhưng các trường hợp sử dụng của người dùng lại không có sức mạnh chuyển đổi thực sự. 

Khác với các sản phẩm cho người dùng phổ thông, AI cho doanh nghiệp sẽ có những yêu cầu riêng về độ chính xác và tốc độ mở rộng quy mô. Nhiều công ty còn muốn xây dựng AI theo các mô hình có thể dễ dàng thích nghi với hoàn cảnh và trường hợp sử dụng mới.

Các mô hình nền tảng AI có thể mang lại giá trị theo nhiều cách, từ cắt giảm chi phí cho đến cải thiện kết quả với độ chính xác cao hơn nhờ các tập dữ liệu lớn và mạnh hơn. Ghi nhận với hệ thống Watsonx AI và nền tảng dữ liệu do IBM phát triển cho thấy, công nghệ AI đang phát huy hiệu quả trong việc giải bài toán doanh nghiệp với nhiều phản hồi tích cực.

Công nghệ AI liệu có thể đóng vai trò gì trong việc giúp Việt Nam chuyển đổi cả về Chính phủ số, kinh tế số, xã hội số?

Bà Phạm Thị Thu Diệp: Việt Nam là một trong những nền kinh tế số phát triển nhanh nhất tại Đông Nam Á. Dự báo đến năm 2030, kinh tế số của Việt Nam sẽ đóng góp 30% vào GDP quốc gia. Để đạt được mục tiêu này, cần tận dụng tác động quan trọng nhất của AI trong nền kinh tế số, đó là gia tăng năng suất. 

AI có thể tự động hóa những công việc lặp đi lặp lại, giúp người lao động có thời gian để tập trung vào những hoạt động mang lại giá trị cao, giảm bớt chi phí, tạo ra những ngành nghề và thị trường mới, cũng như đem lại cơ hội mới cho giáo dục và đào tạo, từ đó đẩy mạnh tăng trưởng kinh tế quốc gia.

Đối với chính phủ số, các giải pháp do AI cung cấp giúp Chính phủ nhanh chóng trả lời câu hỏi của người dân. Với sự hỗ trợ của AI, Chính phủ có thể thu thập và phân tích lượng dữ liệu khổng lồ để hiểu rõ về nhu cầu của người dân nhằm dự đoán nhanh và chủ động cung cấp dịch vụ phù hợp với từng cá nhân.

Để phát huy tối đa tiềm năng của AI trong chuyển đổi số nền kinh tế và thúc đẩy phát triển bền vững, điều Việt Nam cần làm là phải đảm bảo lợi ích mà AI mang lại được chia sẻ công bằng trong toàn xã hội.

Các nước đang phát triển như Việt Nam liệu có cơ hội trong cuộc chạy đua về trí tuệ nhân tạo?

Bà Phạm Thị Thu Diệp: Xét về khía cạnh phát triển và ứng dụng, Việt Nam đang ở vị trí tốt để hưởng lợi và trở thành quốc gia dẫn đầu về AI. Theo Chỉ số sẵn sàng AI của chính phủ (Government AI Readiness Index), Việt Nam đứng thứ 6 trong số 10 quốc gia thành viên ASEAN và đứng thứ 55 toàn cầu vào năm 2022, tăng 7 bậc so với năm 2021. 

Chính phủ đã đầu tư đáng kể vào AI và các công nghệ số. Nhiều chương trình và chính sách cũng đã được đưa ra nhằm khuyến khích nghiên cứu, phát triển và ứng dụng AI. Nước ta cũng đang giảm thuế cho các công ty sử dụng công nghệ AI, thành lập một số trung tâm nghiên cứu AI tại các trường đại học và viện nghiên cứu.

Với tất cả những hỗ trợ trên, Việt Nam có đầy đủ các yếu tố phù hợp để sớm khẳng định mình nằm trong số các quốc gia dẫn đầu về AI trong cuộc cạnh tranh toàn cầu.  

Việt Nam có hạn chế gì cần khắc phục khi theo đuổi công nghệ trí tuệ nhân tạo?

Bà Phạm Thị Thu Diệp:Việt Nam đã và đang có những nỗ lực đáng kể để bắt kịp sự phát triển không ngừng của AI. Như tôi đã đề cập, chúng ta đã vượt qua mức trung bình toàn cầu khi tăng 7 bậc so với năm trước về mức độ sẵn sàng cho AI. 

Chúng ta đang theo đuổi tầm nhìn trở thành một quốc gia AI quan trọng ở châu Á. Để đạt được các mục tiêu phát triển AI đầy tham vọng của mình, Việt Nam đang từng bước giải quyết tình trạng thiếu hụt nhân lực số. Chúng tôi cũng đang chung tay giải bài toán nguồn nhân lực qua việc triển khai chương trình đào tạo kỹ năng số IBM SkillsBuild tại Việt Nam.

Là chuyên gia đầu ngành, theo bà Việt Nam nên làm gì để thúc đẩy phát triển, ứng dụng AI, trợ lý ảo?

Bà Phạm Thị Thu Diệp:Để ứng dụng một cách triệt để, Chính phủ cần có hiểu biết đúng đắn về AI. Việc ứng dụng và phát triển phải được nhìn từ lăng kính AI, xem AI là một công cụ để nâng cao năng suất lao động và khả năng sáng tạo, giúp tạo ra các cơ hội mới và giải quyết nhiều vấn đề hơn.

Chính phủ Việt Nam có thể phác thảo một lộ trình phát triển và khuôn khổ pháp lý về AI. Điều này sẽ giúp các lĩnh vực khác nhau của nền kinh tế gia tăng năng suất, tạo cơ hội tiếp cận công nghệ đồng đều để không ai bị bỏ lại phía sau trong cuộc cách mạng số. 

Việc ứng dụng AI phải được nhìn nhận trong bối cảnh năng lực và sự trưởng thành của công nghệ. Đây là một hành trình có hệ thống, đòi hỏi phải có một quan điểm tổng thể, với mục tiêu là đẩy mạnh ứng dụng AI để tăng trưởng kinh tế. 

Tại Nam Định, chuyển đổi số trong nông nghiệp góp phần quan trọng thay đổi phương thức quản lý, sản xuất, giải phóng sức lao động, giảm chi phí, nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm, truy xuất nhanh nguồn gốc sản phẩm...

Vì vậy, nông nghiệp là một trong 5 lĩnh vực được ưu tiên trong lộ trình chuyển đổi số của tỉnh giai đoạn 2021 - 2025, định hướng đến năm 2030 nhằm tạo bước đột phá trong quản lý, sản xuất và tiếp cận thị trường.

Trong phát triển sản xuất nông sản, ngành nông nghiệp quan tâm thúc đẩy ứng dụng các tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất; tham mưu UBND tỉnh ban hành một số cơ chế, chính sách hỗ trợ doanh nghiệp của tỉnh áp dụng các hệ thống quản lý chất lượng tiên tiến, xây dựng thương hiệu, bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ, cấp chứng chỉ quản lý chất lượng và các công cụ cải tiến năng suất, chất lượng sản phẩm. 

Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Nam Định cũng xây dựng và phát triển được gần 40 chuỗi liên kết sản xuất, tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp, 35 cơ sở đăng ký bảo hộ nhãn hiệu độc quyền; trên 400 sản phẩm có đăng ký mã số, mã vạch; nhiều sản phẩm của tỉnh được đăng tải, bán trên các sàn thương mại điện tử như Postmart.vn và Voso.vn. 

Trên 100 doanh nghiệp, cơ sở sản xuất, hợp tác xã xây dựng phần mềm định danh điện tử; 33 cơ sở thiết lập nhật ký điện tử; hơn 200 doanh nghiệp, cơ sở sản xuất, kinh doanh ứng dụng tem điện tử thông minh (QR code) phục vụ việc truy xuất nguồn gốc thực phẩm và chống gian lận thương mại cho các sản phẩm nông sản của địa phương. Hàng trăm trang trại, gia trại đã sử dụng phầm mềm nhật ký điện tử để giám sát quá trình sản xuất, góp phần nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm.

Ước đến hết năm 2022, có tổng số 20 hợp tác xã ứng dụng công nghệ cao. Trong đó 8 hợp tác xã áp dụng công nghệ trong canh tác; 6 hợp tác xã nuôi trồng, bảo quản; 3 hợp tác xã công nghệ tự động hóa; 3 hợp tác xã công nghệ sinh học, công nghệ sản xuất vật tư nông nghiệp. 

Nhiều năm qua, tỉnh Nam Định cũng tích cực triển khai Chương trình Mỗi xã một sản phẩm (OCOP). Đến hết năm 2022, toàn tỉnh có 329 sản phẩm OCOP cấp tỉnh, đạt hạng 3 – 4 sao; trong đó có 1 số sản phẩm OCOP đã xuất khẩu chính ngạch sang thị trường quốc tế, kể cả thị trường khó tính…

Bên cạnh phát triển số lượng và chất lượng sản phẩm OCOP, một trong những nội dung và nhiệm vụ quan trọng được Nam Định chú trọng thực hiện là tăng cường chuyển đổi số nhằm thúc đẩy tiêu thụ sản phẩm OCOP.

Để gắn kết sản phẩm OCOP của tỉnh với thị trường, từ năm 2019 đến nay, tỉnh Nam Định đã hỗ trợ, tạo điều kiện cho các chủ thể có sản phẩm OCOP tham gia nhiều hội chợ, hội nghị xúc tiến đầu tư, chương trình kết nối cung cầu ở cả Trung ương và địa phương… Tổ chức Tuần lễ giới thiệu sản phẩm OCOP tại Trung tâm giới thiệu sản phẩm nông nghiệp sạch của tỉnh.

Giai đoạn dịch bệnh Covid-19 bùng phát, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Nam Định đã tổ chức quảng bá, xúc tiến thương mại cho các sản phẩm nông sản và OCOP thông qua các hội nghị, gian hàng trưng bày trực tuyến và hỗ trợ đăng tải thông tin sản phẩm OCOP trên một số website như: ocopnamdinh.vn; ocopvietnam.gov.vn.

Bên cạnh đó, ngành nông nghiệp đã hỗ trợ các chủ thể có sản phẩm OCOP tạo và hướng dẫn sử dụng các gian hàng để bán sản phẩm OCOP trên các sàn thương mại điện tử như Postmart.vn, Voso.vn, Shopee… Đến nay đã có trên 150 sản phẩm OCOP của tỉnh được đăng tải, bán trên các sàn thương mại điện tử.

Ngoài ra, năm 2022, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã phối hợp với Công ty TNHH Tư vấn và phát triển dịch vụ công nghệ Lâm Hải tổ chức Ngày hội livestream với chủ đề "Tăng cường chuyển đổi số trong truyền thông về Chương trình OCOP".

Chương trình diễn ra dưới hình thức livestream trực tuyến trên Fanpage "Sản phẩm OCOP Nam Định" với sự tham gia của trên 25 sản phẩm đến từ các xã, huyện trên địa bàn tỉnh và đã thu hút đông đảo người xem, người tương tác.

Đại diện các chủ thể đã mang đến chương trình những sản phẩm OCOP tiêu biểu của địa phương với mục đích thông qua livestream trực tuyến, các sản phẩm nông sản tiêu biểu trên địa bàn tỉnh Nam Định sẽ đến gần hơn với đông đảo người dân cả nước, từng bước tạo nên tảng vững chắc để sản phẩm OCOP của địa phương có mặt tại các thị trường trong cả nước.

Đặc biệt thời gian qua, thực hiện công tác chuyển đổi số theo chủ trương của tỉnh, các cấp Hội Nông dân trong tỉnh đã triển khai tuyên truyền chuyển đổi số trong nông nghiệp. Kết quả đến nay có 200 sản phẩm của 50 hộ nông dân được đưa lên sàn thương mại điện tử. 

Ông Tô Văn Hiệp, Phó Chủ tịch Hội Nông dân tỉnh Nam Định thông tin: “Chuyển đổi số là một xu thế hiện nay; với lĩnh vực nông nghiệp và người nông dân thì đây cũng là vấn đề mới.

Trước mắt, chúng tôi đẩy mạnh công tác tuyên truyền; thứ hai là hỗ trợ nông dân trực tiếp, cầm tay chỉ việc đưa sản phẩm lên các trang thương mại, cũng như hướng dẫn, khuyến khích nông dân thanh toán không dùng tiền mặt. Đặc biệt, quảng bá tuyên truyền trên các kênh, trên các trang mạng xã hội, giúp nông dân tiêu thụ nông sản tốt hơn, tiết kiệm thời gian và chi phí đáng kể cho họ”.

Triển khai chính sách gắn với tuyên truyền

Bên cạnh những thuận lợi, công cuộc chuyển đổi số ngành nông nghiệp của tỉnh Nam Định cũng gặp không ít khó khăn, thách thức. 

Cụ thể: Nguồn nhân lực có kỹ năng về sử dụng, vận hành thiết bị tự động, thiết bị số còn thiếu và yếu. Kết cấu hạ tầng nông nghiệp, nông thôn chưa đáp ứng yêu cầu hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn. 

Cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin, trang thiết bị phục vụ công tác chuyển đổi số còn hạn chế, số hóa dữ liệu còn khó khăn. Trình độ công nghệ công nghiệp phụ trợ phục vụ phát triển nông nghiệp như cơ khí, chế biến sâu… chưa tương xứng với công nghệ số. 

Thời gian tới, để đẩy mạnh chuyển đổi số trong lĩnh vực nông nghiệp, tỉnh Nam Định tiếp tục triển khai nhiều giải pháp quan trọng. Đó là tuyên truyền bằng nhiều hình thức giúp người nông dân nâng cao nhận thức, mạnh dạn áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật, thay đổi phương thức sản xuất, tiếp cận thị trường nhằm tối ưu hóa quy trình sản xuất, nâng cao chất lượng và giá trị nông sản. 

Khuyến khích các doanh nghiệp chế biến nông nghiệp ứng dụng khoa học kỹ thuật, chuyển đổi số vào sản xuất với nhiều chính sách ưu đãi.

Xây dựng, triển khai nhiều chính sách thúc đẩy chuyển đổi số có tính thực tiễn cao nhằm huy động nguồn lực để phát triển đồng bộ, toàn diện nông nghiệp thông minh.

Như vậy, để chuyển đổi số thực sự phát huy thế mạnh cần có sự kết hợp đồng bộ giữa việc triển khai các cơ chế, chính sách gắn với đẩy mạnh tuyên truyền nâng cao nhận thức, chuyển đổi tư duy cũng như đào tạo, tập huấn về chuyển đổi số cho cấp ủy, chính quyền, cán bộ và cộng đồng dân cư. Đồng thời đẩy mạnh xây dựng chính quyền số, kinh tế số trong phát triển kinh tế nông thôn.

Theo ông Tô Văn Hiệp, công tác sử dụng công nghệ cao trong sản xuất nông nghiệp tại các địa bàn nông thôn của tỉnh Nam Định được Hội Nông dân tỉnh triển khai mạnh mẽ.

Hội thường xuyên tuyên truyền nông dân tích cực ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất, tiêu thụ, chế biến, đặc biệt là trong sản xuất nông nghiệp như lĩnh vực gieo cấy lúa; tham mưu cho tỉnh cũng như các ngành chức năng hỗ trợ nông dân về máy cấy lúa… giúp giảm chi phí, sức lao động.

Tuyên truyền nông dân về khâu chăm sóc, bảo vệ cây trồng khỏi sâu bệnh…. qua việc sử dụng công nghệ máy bay không người lái, điều khiển từ xa, góp phần chuyển đổi nhận thức cũng như sản xuất an toàn cho người dân nông thôn.

Quỳnh Nga

Nông nghiệp thích ứng với chuyển đổi số

Chuyển đổi số đang là xu hướng tất yếu trong mọi lĩnh vực, ngành nghề. Với lĩnh vực nông nghiệp, chuyển đổi số giúp giảm thiểu rủi ro, thiệt hại do biến đổi khí hậu.

Việt Nam là một trong các quốc gia bị ảnh hưởng nặng nề nhất của biến đổi khí hậu, có thể kể đến như bão lũ, dịch bệnh, lưu lượng nước ngọt giảm không đủ phục vụ sản xuất nông nghiệp, giảm diện tích đất… Hệ quả làm giảm năng suất, chất lượng sản phẩm và thậm chí thất thu trong nông nghiệp. 

Tại Nam Định, chuyển đổi số trong nông nghiệp góp phần quan trọng thay đổi phương thức quản lý, sản xuất, giải phóng sức lao động, giảm chi phí, nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm, truy xuất nhanh nguồn gốc sản phẩm...

Vì vậy, nông nghiệp là một trong 5 lĩnh vực được ưu tiên trong lộ trình chuyển đổi số của tỉnh giai đoạn 2021 - 2025, định hướng đến năm 2030 nhằm tạo bước đột phá trong quản lý, sản xuất và tiếp cận thị trường.

Trong phát triển sản xuất nông sản, ngành nông nghiệp quan tâm thúc đẩy ứng dụng các tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất; tham mưu UBND tỉnh ban hành một số cơ chế, chính sách hỗ trợ doanh nghiệp của tỉnh áp dụng các hệ thống quản lý chất lượng tiên tiến, xây dựng thương hiệu, bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ, cấp chứng chỉ quản lý chất lượng và các công cụ cải tiến năng suất, chất lượng sản phẩm. 

Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Nam Định cũng xây dựng và phát triển được gần 40 chuỗi liên kết sản xuất, tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp, 35 cơ sở đăng ký bảo hộ nhãn hiệu độc quyền; trên 400 sản phẩm có đăng ký mã số, mã vạch; nhiều sản phẩm của tỉnh được đăng tải, bán trên các sàn thương mại điện tử như Postmart.vn và Voso.vn. 

Trên 100 doanh nghiệp, cơ sở sản xuất, hợp tác xã xây dựng phần mềm định danh điện tử; 33 cơ sở thiết lập nhật ký điện tử; hơn 200 doanh nghiệp, cơ sở sản xuất, kinh doanh ứng dụng tem điện tử thông minh (QR code) phục vụ việc truy xuất nguồn gốc thực phẩm và chống gian lận thương mại cho các sản phẩm nông sản của địa phương. Hàng trăm trang trại, gia trại đã sử dụng phầm mềm nhật ký điện tử để giám sát quá trình sản xuất, góp phần nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm.

Ước đến hết năm 2022, có tổng số 20 hợp tác xã ứng dụng công nghệ cao. Trong đó 8 hợp tác xã áp dụng công nghệ trong canh tác; 6 hợp tác xã nuôi trồng, bảo quản; 3 hợp tác xã công nghệ tự động hóa; 3 hợp tác xã công nghệ sinh học, công nghệ sản xuất vật tư nông nghiệp. 

Nhiều năm qua, tỉnh Nam Định cũng tích cực triển khai Chương trình Mỗi xã một sản phẩm (OCOP). Đến hết năm 2022, toàn tỉnh có 329 sản phẩm OCOP cấp tỉnh, đạt hạng 3 – 4 sao; trong đó có 1 số sản phẩm OCOP đã xuất khẩu chính ngạch sang thị trường quốc tế, kể cả thị trường khó tính…

Bên cạnh phát triển số lượng và chất lượng sản phẩm OCOP, một trong những nội dung và nhiệm vụ quan trọng được Nam Định chú trọng thực hiện là tăng cường chuyển đổi số nhằm thúc đẩy tiêu thụ sản phẩm OCOP.

Để gắn kết sản phẩm OCOP của tỉnh với thị trường, từ năm 2019 đến nay, tỉnh Nam Định đã hỗ trợ, tạo điều kiện cho các chủ thể có sản phẩm OCOP tham gia nhiều hội chợ, hội nghị xúc tiến đầu tư, chương trình kết nối cung cầu ở cả Trung ương và địa phương… Tổ chức Tuần lễ giới thiệu sản phẩm OCOP tại Trung tâm giới thiệu sản phẩm nông nghiệp sạch của tỉnh.

Giai đoạn dịch bệnh Covid-19 bùng phát, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Nam Định đã tổ chức quảng bá, xúc tiến thương mại cho các sản phẩm nông sản và OCOP thông qua các hội nghị, gian hàng trưng bày trực tuyến và hỗ trợ đăng tải thông tin sản phẩm OCOP trên một số website như: ocopnamdinh.vn; ocopvietnam.gov.vn.

Bên cạnh đó, ngành nông nghiệp đã hỗ trợ các chủ thể có sản phẩm OCOP tạo và hướng dẫn sử dụng các gian hàng để bán sản phẩm OCOP trên các sàn thương mại điện tử như Postmart.vn, Voso.vn, Shopee… Đến nay đã có trên 150 sản phẩm OCOP của tỉnh được đăng tải, bán trên các sàn thương mại điện tử.

Ngoài ra, năm 2022, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã phối hợp với Công ty TNHH Tư vấn và phát triển dịch vụ công nghệ Lâm Hải tổ chức Ngày hội livestream với chủ đề "Tăng cường chuyển đổi số trong truyền thông về Chương trình OCOP".

Chương trình diễn ra dưới hình thức livestream trực tuyến trên Fanpage "Sản phẩm OCOP Nam Định" với sự tham gia của trên 25 sản phẩm đến từ các xã, huyện trên địa bàn tỉnh và đã thu hút đông đảo người xem, người tương tác.

Đại diện các chủ thể đã mang đến chương trình những sản phẩm OCOP tiêu biểu của địa phương với mục đích thông qua livestream trực tuyến, các sản phẩm nông sản tiêu biểu trên địa bàn tỉnh Nam Định sẽ đến gần hơn với đông đảo người dân cả nước, từng bước tạo nên tảng vững chắc để sản phẩm OCOP của địa phương có mặt tại các thị trường trong cả nước.

Đặc biệt thời gian qua, thực hiện công tác chuyển đổi số theo chủ trương của tỉnh, các cấp Hội Nông dân trong tỉnh đã triển khai tuyên truyền chuyển đổi số trong nông nghiệp. Kết quả đến nay có 200 sản phẩm của 50 hộ nông dân được đưa lên sàn thương mại điện tử. 

Ông Tô Văn Hiệp, Phó Chủ tịch Hội Nông dân tỉnh Nam Định thông tin: “Chuyển đổi số là một xu thế hiện nay; với lĩnh vực nông nghiệp và người nông dân thì đây cũng là vấn đề mới.

Trước mắt, chúng tôi đẩy mạnh công tác tuyên truyền; thứ hai là hỗ trợ nông dân trực tiếp, cầm tay chỉ việc đưa sản phẩm lên các trang thương mại, cũng như hướng dẫn, khuyến khích nông dân thanh toán không dùng tiền mặt. Đặc biệt, quảng bá tuyên truyền trên các kênh, trên các trang mạng xã hội, giúp nông dân tiêu thụ nông sản tốt hơn, tiết kiệm thời gian và chi phí đáng kể cho họ”.

Triển khai chính sách gắn với tuyên truyền

Bên cạnh những thuận lợi, công cuộc chuyển đổi số ngành nông nghiệp của tỉnh Nam Định cũng gặp không ít khó khăn, thách thức. 

Cụ thể: Nguồn nhân lực có kỹ năng về sử dụng, vận hành thiết bị tự động, thiết bị số còn thiếu và yếu. Kết cấu hạ tầng nông nghiệp, nông thôn chưa đáp ứng yêu cầu hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn. 

Cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin, trang thiết bị phục vụ công tác chuyển đổi số còn hạn chế, số hóa dữ liệu còn khó khăn. Trình độ công nghệ công nghiệp phụ trợ phục vụ phát triển nông nghiệp như cơ khí, chế biến sâu… chưa tương xứng với công nghệ số. 

Thời gian tới, để đẩy mạnh chuyển đổi số trong lĩnh vực nông nghiệp, tỉnh Nam Định tiếp tục triển khai nhiều giải pháp quan trọng. Đó là tuyên truyền bằng nhiều hình thức giúp người nông dân nâng cao nhận thức, mạnh dạn áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật, thay đổi phương thức sản xuất, tiếp cận thị trường nhằm tối ưu hóa quy trình sản xuất, nâng cao chất lượng và giá trị nông sản. 

Khuyến khích các doanh nghiệp chế biến nông nghiệp ứng dụng khoa học kỹ thuật, chuyển đổi số vào sản xuất với nhiều chính sách ưu đãi.

Xây dựng, triển khai nhiều chính sách thúc đẩy chuyển đổi số có tính thực tiễn cao nhằm huy động nguồn lực để phát triển đồng bộ, toàn diện nông nghiệp thông minh.

Như vậy, để chuyển đổi số thực sự phát huy thế mạnh cần có sự kết hợp đồng bộ giữa việc triển khai các cơ chế, chính sách gắn với đẩy mạnh tuyên truyền nâng cao nhận thức, chuyển đổi tư duy cũng như đào tạo, tập huấn về chuyển đổi số cho cấp ủy, chính quyền, cán bộ và cộng đồng dân cư. Đồng thời đẩy mạnh xây dựng chính quyền số, kinh tế số trong phát triển kinh tế nông thôn.

Theo ông Tô Văn Hiệp, công tác sử dụng công nghệ cao trong sản xuất nông nghiệp tại các địa bàn nông thôn của tỉnh Nam Định được Hội Nông dân tỉnh triển khai mạnh mẽ.

Hội thường xuyên tuyên truyền nông dân tích cực ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất, tiêu thụ, chế biến, đặc biệt là trong sản xuất nông nghiệp như lĩnh vực gieo cấy lúa; tham mưu cho tỉnh cũng như các ngành chức năng hỗ trợ nông dân về máy cấy lúa… giúp giảm chi phí, sức lao động.

Tuyên truyền nông dân về khâu chăm sóc, bảo vệ cây trồng khỏi sâu bệnh…. qua việc sử dụng công nghệ máy bay không người lái, điều khiển từ xa, góp phần chuyển đổi nhận thức cũng như sản xuất an toàn cho người dân nông thôn.

Quỳnh Nga