Vừa qua, câu chuyện “Nghèo, khốn khó và áp lực ở Harvard” của Duệ Quách đã thu hút một sự quan tâm lớn trên mạng xã hội, gây nên những ý kiến trái chiều về áp lực, sự phân biệt đẳng cấp của những sinh viên sống và học tập tại các trường nổi tiếng nhất thế giới.

Để có một cái nhìn đa chiều về sự việc này, chúng tôi đã có cuộc trao đổi với anh Tất Luật – cựu sinh viên MBA của đại học danh tiếng Oxford - Anh Quốc để tìm hiểu thử, có phải những lời đồn đoán về câu chuyện phân biệt và áp lực của sinh viên nói chung và sinh viên Việt nói riêng phải chịu là sự thật?

Anh Nguyễn Tất Luật tốt nghiệp loại xuất sắc tại trường Đại học Oxford

Chào anh, vừa qua một chia sẻ của cựu sinh viên Harvard về những áp lực và sự phân biệt tại Harvard thu hút khá lớn sự quan tâm. Là một cựu sinh viên của Oxford – cũng nằm trong Top đại học hàng đầu thế giới, anh nghĩ sao về việc này? Liệu nó có phải là sự thật hay ở khu vực Anh Quốc, môi trường sẽ khác?

- Điều đó là có thật nhưng nó tồn tại ở nhiều cung bậc khác nhau và không quá căng thẳng như một số bạn vẫn nghĩ. Những áp lực đó không chỉ tồn tại khi bạn đang học mà đã bắt đầu ngay từ khi bạn quyết định nộp đơn để vào trường. Sức cạnh tranh để có một ghế trong giảng đường thực sự rất cao, gây nên áp lực vô cùng lớn.

Tuy nhiên, hãy nhìn mọi thứ ở một khía cạnh khác, bạn sẽ thấy những áp lực đó mang lại cho bạn nhiều lợi ích cũng như là nhân tố tích cực thúc đẩy việc thực hiện hoài bão, ước mơ của bạn cũng như giúp bạn vững vàng hơn khi đối mặt với công việc và cuộc sống bên ngoài.

Những áp lực này chỉ tồn tại đối với tất cả mọi người hay chỉ đến từ những sinh viên Việt Nam?

- Chính xác thì đến nhiều từ các bạn Châu Á nhiều hơn. Có lẽ vì sự khác biệt về văn hoá, cảm nhận và đến từ tâm lý chủ quan của mỗi người hơn là do chính môi trường gây nên. Đôi khi, những căng thẳng về cảm giác mình bị phân biệt đẳng cấp hay thậm chí là chủng tộc đến từ suy nghĩ tự ti của mỗi người. Họ bị nghĩ, họ thường nghĩ, và họ có cảm giác là mình bị phân biệt, bị coi thường… nhưng thật chất không đến mức trầm trọng như vậy.

Hình ảnh anh Tất Luật chụp cùng những người bạn của mình tại trường Đại học Oxford

Mình lấy 1 ví dụ cụ thể, ngày đầu tiên đi học tại Oxford, mình có đến bắt chuyện với một anh chàng người Thuỵ Điển, sau 1 vài câu chào hỏi, bỗng nhiên anh bạn tỏ vẻ khinh khỉnh và bỏ đi một mạch mà không thèm nói gì làm mình rất sốc, cứ ngỡ hắn khinh mình vì mình là người Châu Á, hay Việt Nam. Nhưng sau một thời gian dài rất lâu, mình bắt chuyện lại và tìm hiểu thêm thì biết rằng đó chỉ là hiểu lầm. Anh bạn Thuỵ Điển cho rằng mình đang “phỏng vấn” anh ta vì mình hỏi han tận tình quá, khiến anh ấy “khớp”. (Bạn biết đấy, người Việt mình hay có những câu hỏi hơi “thân thiết” quá, mình cũng là người Việt. Cười).

Nhưng Oxford là một môi trường với rất nhiều chính trị gia và thành viên hoàng tộc, thực sự không hề có một sự phân biệt đẳng cấp nào? Và việc bị “khớp”, thiếu tự tin trong một môi trường như vậy là rất hiển nhiên mà.

Mình muốn nhấn mạnh, phải biết quan sát và có chiến thuật. Hãy quan sát và kết bạn với những người có “eye contact” – kết nối bằng ánh mắt với bạn trước, những người có cùng điều kiện cuộc sống, tính cách tương tự bạn hoặc đơn giản bạn thấy người đối diện có sự thoải mái, thân thiện khi kết thân.

Anh Tất Luật với những người bạn cùng khóa MBA

Bên trong thư viện của Đại học Oxford

Cũng có một vài trường hợp, mình không bao giờ có cơ hội nói chuyện với các bạn ấy, có thể, họ cảm thấy bản thân họ có sự khác biệt về đẳng cấp giàu-nghèo, nổi tiếng hay địa vị… Nhưng thiết nghĩ, tại sao mình lại mất thời gian để nghĩ về điều đó hay tập trung, buồn bã vì sao mình bị họ “không thèm kết giao”?  Hãy đầu tư thời gian của bạn vào những mối quan hệ và những người bạn có thái độ tốt hơn. Đừng bao giờ để suy nghĩ của người khác về mình làm ảnh hưởng đến suy nghĩ của mình về bản thân để rồi đánh mất sự tự tin và cơ hội.

Vậy còn áp lực về học hành, bài vở? Nhiều sinh viên có phải sử dụng đến thuốc an thần?

- Áp lực bài vở thực sự rất lớn vì bạn sẽ phải đối mặt với rất nhiều cạnh tranh khốc liệt trong trường. Nhưng thú thật, mình chưa thấy trường hợp nào xung quanh phải dùng đến thuốc hay điều trị tâm lý, hoặc do các bạn giấu mình. Tuy nhiên, việc sử dụng bia rượu, thuốc lá hay thậm chí là cần sa để xả stress thì có.

Vậy nếu bạn học trong một môi trường thuộc Top hàng đầu thế giới như vậy, phải chăng không có thời gian nghỉ ngơi, vui chơi?

- Có quá nhiều lời đồn thổi vì sự khủng khiếp của việc học hành tại đây, nhưng quan điểm trên hoàn toàn sai lầm.

Đối với các sinh viên, đặc biệt đến từ Châu Á, các bạn ấy có sự chăm học đến… quên thời gian và quên đi chính bản thân mình đang sống. Họ chỉ học, học nữa, học mãi và cực kỳ coi trọng điểm số. Quan điểm của bản thân mình thì khác.

Ngày anh Tất Luật tốt nghiệp khóa MBA của Oxford

Các bạn nên nhớ, chúng ta đang ở trong một môi trường có rất nhiều người thông minh hơn mình, thậm chí có người được gọi là thiên tài. Nếu học một cách máy móc, tập trung vào điểm số, bạn sẽ phải bỏ đến gấp 4,5 lần so với họ, mà vẫn chưa chắc hơn họ. Nếu bạn thay đổi hướng suy nghĩ, đừng chú trọng điểm số quá đến mực tạo áp lực kinh khủng cho bản thân, mà hãy thiên về trau dồi kỹ năng, kinh nghiệm. Học từ những mối quan hệ giao tiếp ngoài xã hội, học cách trao đổi thông tin, văn hoá, giải quyết vấn đề, mở rộng tầm nhìn thì quá trình bạn đi học vui hơn rất nhiều.

Thấy trên Facebook của bạn có rất nhiều hình đi du lịch khắp nơi tại châu Âu, đây có phải là một cách “xả stress” của bạn?

Đúng vậy, mình tranh thủ ngày nghỉ đi chơi rất nhiều. Du lịch là cách tốt nhất để mở mang đầu óc và học hỏi kinh nghiệm sống. Và theo một cách đơn giản hơn, hãy để cho đầu óc bạn được nghỉ ngơi khi nó đang vi vu trong những chuyến đi.

Tuy học ở trường đại học danh tiếng và được cho là áp lực kinh khủng nhưng anh Tất Luật vẫn dành thời gian để du lịch khắp nơi. Bản thân anh cũng là một người thoải mái và cực kỳ vui vẻ.

Chương trình do Tetra Pak- một tập đoàn công nghệ đa quốc gia hàng đầu thế giới về quy trình chế biến và đóng gói vô trùng thực phẩm lỏng thực hiện.

Cơn khát nhân sự trình độ cao

Một khảo sát mới của Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội cho thấy công nghiệp chế biến, chế tạo trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa tại Việt Nam hiện chỉ chiếm 9% tổng số lao động trình độ cao, trong khi ở các nước phát triển tỷ lệ này là 40-60%.

Thiếu hụt lao động trình độ cao, nhất là nhân lực công nghệ kỹ thuật cao đang là một vấn đề nóng tại nhiều doanh nghiệp Việt Nam.

Ghi nhận trên thực tế tại nhiều doanh nghiệp chuyên về sữa và nước trái cây cho thấy từ lâu họ đã đưa vào sử dụng công nghệ UHT và đóng gói vô trùng thực phẩm dạng lỏng để phục vụ sản xuất sản phẩm của mình. Tuy nhiên, việc tuyển dụng các vị trí quan trọng trong dây chuyền sản xuất chế biến thực phẩm tiệt trùng như nhân viên đảm bảo chất lượng, nhân viên kiểm tra chất lượng, nhân viên phụ trách phòng thí nghiệm, kiểm nghiệm và sản xuất luôn gặp nhiều khó khăn.

Chính sự thiếu hụt nhân lực công nghệ kỹ thuật cao đã dẫn tới sự cạnh tranh nhân sự có am hiểu công nghệ tiệt trùng UHT gây nên tình trạng nhảy việc vì bị lôi kéo từ các đối thủ trong ngành. Trong khi đó, các kỹ sư ngành công nghệ thực phẩm (CNTP) mới ra trường lại chưa có kinh nghiệm về công nghệ tiệt trùng UHT. Mâu thuẫn này đã khiến cho không ít công ty mất tiền, tốn bạc và lãng phí thời gian vô ích trong khi hàng năm sinh viên ngành CNTP vẫn lũ lượt ra trường mà lại khó tìm việc làm.

Chuyên gia Tetra Pak trao đổi công nghệ UHT với giảng viên trường ĐH Bách Khoa Đà Nẵng

Mang kiến thức “thực” đến sinh viên

Hiểu được điều đó, chương trình phổ biến “Hội thảo và giới thiệu sách về công nghệ chế biến và đóng gói tiệt trùng” cho sinh viên ngành CNTP tại 17 trường ĐH trên cả nước của Tetra Pak là một giải pháp hữu hiệu cho vấn đề này.

Theo đó, Tetra Pak Việt Nam đã cử các chuyên gia công nghệ hàng đầu của mình về tại các trường ĐH để chia sẻ kinh nghiệm trực tiếp cho sinh viên.

Mở đầu là trường ĐH Bách Khoa Hà Nội và ĐH Bách Khoa Đà Nẵng. Các điểm dừng tiếp theo là trường ĐH Bách khoa TP.HCM và ĐH Công nghiệp thực phẩm TPHCM. Cùng lúc, Tetra Pak đã trao tặng cuốn sách “Cẩm nang Chất lượng về Xử lý nhiệt và Đóng gói vô trùng, Sản phẩm có hạn dùng dài”, dày 230 trang xuất bản vào Quý III/2015 cho các giảng viên và sinh viên ngành CNTP.

Cuốn sách này tổng hợp đầy đủ nội dung, thông tin về công nghệ tiệt trùng UHT bằng các sơ đồ, mô hình được đơn giản hóa, các số liệu dẫn chứng chọn lọc kèm với các thuật ngữ phổ cập hóa sẽ giúp sinh viên dễ dàng tra cứu và nắm vững kiến thức. Đồng thời đây cũng tài liệu hầu hết các nhà sản xuất sữa, sữa đậu nành, nước giải khát, trái cây tại Việt Nam và trên thế giới đang sử dụng.

Đại diện tập đoàn Tetra Pak tặng sách cho Khoa CNTP,ĐH Bách khoa Đà Nẵng

PGS.TS Trương Thị Minh Hạnh, giảng viên bộ môn CNTP, ĐH Bách khoa Đà Nẵng cho hay: “Hạn chế lớn nhất của sinh viên của chúng tôi hiện nay là không được đi tham quan thực tế quy trình sản xuất công nghệ tiệt trùng UHT và đóng gói vô trùng thực phẩm dạng lỏng tại các nhà máy, doanh nghiệp chế biến sữa và nước trái cây.

Những kiến thức trong cuốn cẩm nang cộng với sự chia sẻ kinh nghiệm trực tiếp từ các chuyên gia trong hội thảo rất sát với kiến thức mà sinh viên được học. Vì vậy, các em có thể nhớ và hình dung được rõ hơn quy trình này, bắt kịp với thực tế. Mong rằng qua đó, các em có thể tiếp thu được nhiều kiến thức và kinh nghiệm, khi ra trường xin việc dễ dàng hơn.”

Ông Robert Graves, Tổng giám đốc Tetra Pak Việt Nam cho biết: “Hoạt động chia sẻ về quy trình, công nghệ chế biến, đóng gói thực phẩm dạng lỏng tiên tiến, đang được sử dụng rộng rãi của công ty Tetra Pak sẽ giúp các bạn sinh viên có được hành trang kiến thức tốt nhất để sẵn sàng làm việc khi ra trường.

Chúng tôi hy vọng rằng hoạt động chia sẻ kinh nghiệm lần này của Tetra Pak sẽ góp phần nâng cao chất lượng nguồn lao động kỹ thuật cho các doanh nghiệp chế biến thực phẩm và đích cuối là mang đến cho người dân Việt Nam các sản phẩm thực phẩm dinh dưỡng cao và an toàn.”

Kỳ Phong

Hai nhà nghiên cứu Satoshi Kanazawa tới từ Trường Khoa học chính trị và Kinh tế London và Norman Li tới từ ĐH Quản lý Singapore đã thực hiện một cuộc khảo sát quy mô lớn ở 15.000 người trong độ tuổi từ 18 tới 28. Và họ đã áp dụng một khái niệm được gọi là “lý thuyết hoang mạc của hạnh phúc” để giải thích những phát hiện của mình.

Hai nhà khoa học phát hiện ra rằng những người sinh sống ở khu vực càng đông dân thì càng ít thỏa mãn với cuộc sống của mình. Mật độ dân cư càng lớn thì họ càng cảm thấy ít hạnh phúc hơn.

Các nhà nghiên cứu cũng khẳng định rằng người tham gia khảo sát tương tác càng nhiều với bạn bè thân thiết thì họ càng cảm thấy hạnh phúc hơn.

Tuy nhiên, có một ngoại lệ lớn, đó là với những người thông minh thì hiện tượng này hoàn toàn ngược lại.

Kanazawa và Li cũng cho biết, tác động của mật độ dân số đối với mức độ hài lòng về cuộc sống của người có IQ thấp lớn gấp 2 lần những người có chỉ số IQ cao.

Thực tế là, những người càng thông minh thì càng ít hài lòng với cuộc sống của mình nếu họ tiếp xúc với bạn bè thường xuyên hơn.

Nói cách khác, người thông minh có xu hướng cần ở một mình nhiều hơn. Nếu họ dành quá nhiều thời gian với bạn bè, họ sẽ cảm thấy ít thỏa mãn với cuộc sống của mình.

Carol Graham tới từ Viện Brookings – một chuyên gia nghiên cứu về kinh tế học của hạnh phúc – đã có lời giải thích cho hiện tượng này.

“Những phát hiện này không có gì đáng ngạc nhiên và nó cho thấy rằng những người càng thông minh ít có xu hướng dành quá nhiều thời gian giao tiếp xã hội bởi vì họ đang tập trung cho những mục tiêu dài hạn khác” – Graham nói.

Ví dụ như một bác sĩ thì thích dành nhiều thời gian để điều trị ung thư hơn, một nhà văn thì thích viết sách hơn, một luật sư nhân quyền thì thích bảo vệ quyền lợi của những người thiệt thòi trong xã hội hơn. Việc tương tác thường xuyên với xã hội có thể khiến họ bị trì hoãn trong việc theo đuổi những mục tiêu này và ảnh hưởng tiêu cực tới mức độ hài lòng với cuộc sống của họ.

Tuy nhiên, lý thuyết “hoang mạc của hạnh phúc” của Kanazawa và Li lại giải thích hiện tượng này theo cách khác.

Họ bắt đầu với tiền đề cho rằng não người có khả năng tiến hóa để đáp ứng nhu cầu của môi trường khi tổ tiên loài người còn sinh sống trên các hoang mạc châu Phi – nơi mà mật độ dân số tương tự vùng nông thôn Alaska – chưa đến 1 người/km2.

Tuy nhiên, thời tiền sử, loài người sống bằng săn bắt hái lượm và sống theo từng bộ lạc nhỏ với khoảng 150 người sinh sống cùng nhau.

“Trong điều kiện như vậy, việc tiếp xúc thường xuyên với bạn bè, đồng minh là rất cần thiết cho sự sống còn và sinh sản với cả hai giới” – các nhà nghiên cứu nhận định.

Kanazawa và Li phát hiện ra rằng: những người thông minh có thể được trang bị tốt hơn để đối phó với những thay đổi mang tính tiến hóa, vì thế sống ở một khu vực có mật độ dân số cao có thể chỉ tác động nhỏ tới hạnh phúc và đặc tính tổng thể của họ.

Tuy nhiên, nghiên cứu này cũng có một lưu ý nhỏ: các nhà nghiên cứu định nghĩa hạnh phúc là mức độ hài lòng tự đánh giá, chứ không dựa trên những trải nghiệm hạnh phúc như lần cuối họ cười là khi nào hay người đó đã tức giận bao nhiêu lần trong tuần trước.

Tuy vậy, Kanazawa và Li khẳng định rằng sự khác biệt này không ảnh hưởng tới lý thuyết hoang mạc của họ.

Nghiên cứu được đăng tải trên Tạp chí Tâm lý học của Anh.

• Nguyễn Thảo(Theo Washington Post, Tech Times)

XEM THÊM