Con đường từ bác sĩ tới trùm khủng bố của thủ lĩnh al

Theđườngtừbácsĩtớitrùmkhủngbốcủathủlĩkết quả bóng đá đêm quao AP, trong ngày 1/8, Tổng thống Mỹ Joe Biden đã thông báo việc tiêu diệt thành công thủ lĩnh Al-Zawahiri của tổ chức khủng bố al-Qaeda. Các thông tin từ Nhà Trắng cho biết, chiến dịch tấn công được Cục Tình báo Trung ương (CIA) thực hiện, và không có thương vong nào ngoài ý muốn.

Al-Zawahiri là người thay thế Osama bin Laden, lãnh đạo tổ chức khủng bố al-Qaeda vào năm 2011, là một trong những phần tử khủng bố bị truy nã gắt gao nhất thế giới, do được xác định là chủ mưu của vụ tấn công khủng bố ngày 11/9/2001. Tuy vậy, ít ai biết rằng, trước khi trở thành khủng bố, hắn đã từng là một bác sĩ phẫu thuật, xuất thân từ một gia đình khá giả ở Ai Cập.

Al-Zawahri sinh ngày 19/6/1951 trong một gia đình trung lưu ở ngoại ô Cairo. Cha của Al-Zawahri là một giáo sư tại Đại học Y Cairo, còn ông nội là người đứng đầu trường Đại học Al-Azhar, cơ sở nghiên cứu tôn giáo lớn nhất cả nước. 

Năm 1970, Al-Zawahri nhận được chứng chỉ hành nghề với tư cách là một bác sĩ phẫu thuật. Lúc này, hắn bắt đầu tham gia việc chữa trị cho thành viên các tổ chức Hồi giáo cực đoan. Năm 1981, dù không trực tiếp liên quan tới vụ ám sát Tổng thống Ai Cập Anwar Sadat, Al-Zawahri vẫn bị tống giam trong 3 năm. Trong thời gian này, hắn bị tra tấn, yếu tố mà nhiều chuyên gia cho rằng đã biến một bác sĩ thành phần tử bạo lực cực đoan.

Sau khi mãn hạn tù vào năm 1984, hắn tới Pakistan để tham gia các hoạt động Hồi giáo chống lại Liên Xô. Tại đây, cuộc đời của Al-Zawahri chứng kiến một bước ngoặt định mệnh, khi hắn gặp gỡ và hợp tác với Osama bin Laden. Nhanh chóng tìm được điểm chung trong tư tưởng, Al-Zawahri đã bắt đầu trở thành cánh tay phải của thủ lĩnh al-Qaeda.

Do ảnh hưởng từ Bin Laden, tầm nhìn của Al-Zawahri thay đổi từ việc nhắm vào những kẻ thù ở gần như các đồng minh thân cận với phương Tây sang chính nước Mỹ. Kể từ năm 1998, hắn đã liên tiếp lên kế hoạch tổ chức các vụ đánh bom sứ quán Mỹ tại châu Phi, trước khi tiến hành vụ đánh bom liều chết trên tàu khu trục USS Cole ngoài khơi Yemen ngày 12/10/2000.

Đỉnh điểm của những hoạt động khủng bố do Al-Zawahri khởi xướng là vụ tấn công lịch sử 11/9/2001, khiến gần 3.000 người thiệt mạng. Kể từ đó, hắn trở thành một trong những phần tử khủng bố bị truy nã gắt gao nhất trên toàn cầu, nhưng dường như điều này không làm Al-Zawahri lo ngại. Hắn vẫn công khai xuất hiện trên nhiều video và băng ghi âm để kêu gọi người Hồi giáo tham gia thánh chiến chống Mỹ và các đồng minh.

CIA đã có cơ hội bắt được Al-Zawahri vào năm 2003 và 2004 nhưng đều để vuột mất. Tới năm 2009, khi CIA nghĩ rằng tên trùm khủng bố đã lọt lướt, họ lại bị lừa bởi một gián điệp hai mang của al-Qaeda. Tới năm 2011, khi Mỹ thành công tiêu diệt Osama bin Laden, Al-Zawahri chính thức trở thành thủ lĩnh tiếp theo của al-Qaeda.

Sau khi trở thành thủ lĩnh của tổ chức khủng bố khét tiếng nhất thế giới, Al-Zawahri đã lên kế hoạch kêu gọi những tổ chức Hồi giáo cực đoan tiếp tục nổi dậy. Nhưng kế hoạch của hắn đã thất bại bởi làn sóng dân chủ Mùa xuân Ảrập năm 2011, bởi sau sự kiện này, đã xuất hiện các Nhà nước Hồi giáo với quy mô và tầm ảnh hưởng vượt xa al-Qaeda.

Kể từ đó, Al-Zawahri chủ yếu lẩn trốn tại các tỉnh Kunar và Badakhshan phía tây bắc Afghanistan, chỉ thỉnh thoảng xuất hiện để bác bỏ những thông tin về cái chết của mình. Lần cuối cùng hắn xuất hiện công khai trước khi bị Mỹ tiêu diệt là vào đầu tháng 4 năm nay.

Nhận xét về Al-Zawahri, chuyên gia khủng bố Bruce Hoffman của Đại học Georgetown cho rằng, hắn có một phương thức lãnh đạo trái ngược hẳn với Bin Laden. Với một bộ óc nhanh nhạy và tâm lý cực đoan, Al-Zawahri đã định hình lại hoạt động của al-Qaeda theo cách bài bản và hợp lý nhất có thể. Chính hắn đã tổ chức thành lập các chi nhánh của tổ chức khủng bố này tại Iraq, Ảrập Xêút, Yemen để gia tăng tầm ảnh hưởng.

"Việc bị tra tấn khi ở trong tù dường như đã khiến Al-Zawahri có những hành vi kiểm soát thái quá. Hắn sẵn sàng la mắng các thành viên trong tổ chức, sa thải các nhân vật chủ chốt nếu không hài lòng. Điều này trái ngược hẳn với Osama bin Laden, kẻ có cách tiếp cận và giọng nói nhẹ nhàng khiến cho các thành viên tôn thờ. Về cơ bản, Al-Zawahri thống trị thông qua việc kiểm soát và đe dọa, tạo nỗi sợ cho những người dưới quyền. Một điều khá thú vị khác là Bin Laden hết sức tin tưởng Al-Zawahri, khi hầu hết các kế hoạch khủng bố đều do Al-Zawahri thông qua", ông Hoffman cho biết.

Việt Dũng