Câu hỏi này tôi từng nhận được một năm trước, từ một phụ huynh người Anh trong ngày hội giới thiệu trường cho học sinh phổ thông. Đây không chỉ là nỗi lo của một hay hai người, mà là băn khoăn của số đông, nhất là vào mùa tuyển sinh, nhiều gia đình đứng trước lựa chọn "học ngành nào", "học cái gì".

Theo nghiên cứu mới của ngân hàng Goldman Sachs, các loại trí tuệ nhân tạo sản xuất nội dung (generative AI) như ChatGPT của OpenAI hay Bard của Google có thể tác động đến khoảng 300 triệu việc làm trên toàn cầu. Theo đó, các công việc trợ lý hành chính ở văn phòng có tỷ lệ được tự động hóa cao nhất với 46%, tiếp theo là 44% cho công việc pháp lý và 37% cho các công việc trong kiến trúc và kỹ thuật. Lĩnh vực hỗ trợ kinh doanh, tài chính và kế toán nằm trong top 5 với 35%. Các lĩnh vực như nghiên cứu khoa học, lập trình, cũng có thể bị thay thế với tỷ lệ trên 30%.

So với đợt tự động hóa trong sản xuất trước đây, lần này, nhóm nhân viên văn phòng sẽ bị ảnh hưởng khá lớn. Theo cây bút Larry Elliott của tờ Guardian, đợt sóng trí tuệ nhân tạo lần này sẽ hơi khác so với trước đây. Nó không thay thế những công việc chân tay đơn giản bằng máy móc và tạo ra công việc mới, thay vào đó, sẽ gây "xáo trộn" công việc của giới văn phòng trung lưu.

"Xáo trộn" không có nghĩa là thay thế hoàn toàn, mà việc làm của nhân viên văn phòng sẽ không còn dễ dàng như trước. Chỉ có người làm tốt công việc, và có thể thích ứng với thay đổi, mới có thể trụ lại.

Đây chính là điểm tôi nhấn mạnh khi trả lời câu hỏi "học ngành nào không sợ thất nghiệp?". Với những công việc được đào tạo ở đại học, một phần lớn liên quan đến giới văn phòng trung lưu, không có ngành nào đảm bảo an toàn trước những áp lực do AI tạo ra. Tuy nhiên, thái độ và cách tiếp cận, cũng như cách học tập đúng đắn lại có thể bảo đảm học ngành nào cũng không sợ AI. Nói cách khác, câu hỏi "học ngành nào/nghề nào không thất nghiệp" là một câu hỏi sai, nên được đổi thành "học như thế nào thì không thất nghiệp" hay "thái độ làm việc như thế nào thì không bị AI thay thế".

Đầu tiên là chuyện học như thế nào. Công nghệ AI sẽ khiến những người muốn đi tắt, học vẹt, học mẹo không còn nhiều cơ hội việc làm. Những mẹo như "ba cách khiến bạn nhanh chóng tạo văn bản", hay "năm cách khiến bạn tăng điểm số" sẽ không còn hữu dụng. Bởi vì cách học vẹt, học mẹo không giúp hiểu được vấn đề thấu đáo, mà chỉ là tìm đường tắt hoàn thành một công việc. Đó là làm việc, chứ không phải hiểu việc.

Tình trạng này sẽ khiến người lao động gặp khó khăn khi môi trường công việc thay đổi, điều mà AI chắc chắn sẽ đem lại. Vì vậy, học thực chất, hiểu vấn đề thay vì tìm kiếm kiến thức "mì ăn liền" là điều đầu tiên cần có.

Các trường đại học cũng đã thay đổi giáo trình để sinh viên có phương pháp học chủ động hơn, học tư duy, phản biện và giải quyết vấn đề. Nhưng từ chương trình cho tới thực tế đòi hỏi sự phối hợp của cả hai phía là người dạy và người học. Muốn vậy, người học, cần có trách nhiệm với chuyện học của mình, tránh đối phó rồi trở thành những "xác sống giảng đường" như trong một bài viết tôi từng đề cập trước đây.

Ngoài chuyện có thái độ học tập đúng, người học còn phải tự rèn cho mình kỹ năng mới, hay còn gọi là học tập suốt đời. Đây là một trong những chủ đề chính để tái đào tạo lực lượng lao động cho toàn cầu mà Diễn đàn Kinh tế Thế giới (World Economic Forum) hướng tới. Ví dụ, tôi dạo này đang tự học cách đặt câu hỏi cho các công cụ như ChatGPT hay Bard để nhờ chúng viết giúp email; học cách sử dụng một công cụ phân tích dữ liệu và huấn luyện mô hình máy học đơn giản mà không cần lập trình... Học cách học một kỹ năng mới trở thành giải pháp tạo ra giá trị tăng thêm cho bản thân, để đảm bảo luôn có tính cạnh tranh trên thị trường lao động.

Theo một dự báo, 85% số việc làm mới ở năm 2030 là những công việc chưa từng tồn tại. Vậy làm sao mà biết "học cái gì" thì chắc chắn không thất nghiệp. Chỉ có học cách tự học kỹ năng mới, có thái độ học tập đúng, học thực chất, hiểu vấn đề, mới giúp các bạn trẻ yên tâm đi tới.

Cuối cùng, kỹ năng cần phải có ở hầu hết nghề nghiệp, cũng là thứ AI không có, là kỹ năng giao tiếp, và khả năng phản ứng với sự kiện bất ngờ. Đây là điều tôi học được từ một sinh viên cũ đang làm ngành kiểm toán ở Anh. Cậu bảo rằng giờ nhiều bạn lạm dụng công nghệ nên thường tìm câu trả lời trên mạng, ít có kỹ năng giao tiếp và cũng thiếu kiến thức cơ bản. Đến lúc đi phỏng vấn việc làm, các bạn đó không có khả năng trả lời câu hỏi ngoài các "bài tủ" đã chuẩn bị. Đi phỏng vấn không ai chờ bạn hỏi Google hay ChatGPT. Đi diễn thuyết với khách hàng cũng vậy.

Muốn giao tiếp tốt, và phản ứng nhanh với những sự kiện bất ngờ, thì trong đầu phải có sẵn kiến thức và những hiểu biết cơ bản về lĩnh vực mình làm, phải thường xuyên đối mặt với những tình huống từ trên trời rơi xuống. Kỹ năng giao tiếp và khả năng ứng biến không phải là thứ cần phải đi học ngành nào, trường gì, mà có thể tự quan sát, học hỏi và trực tiếp thực hành qua cuộc sống hàng ngày.

Nói cách khác, học từ mọi thứ xung quanh bạn mỗi ngày, chủ động học cái mới chính là cách để không sợ bị thất nghiệp vì AI.

Hồ Quốc Tuấn

Sau lần gặp gỡ đó, hai người trao đổi số điện thoại và cũng đôi lần trò chuyệnvà nhắn tin qua lại với nhau nhưng cũng chưa vượt qua giới hạn bè bạn. Tuy vậy,một ngày đẹp trời, T đã chủ động mời K lên nhà chơi, ăn cơm uống rượu.

Tất nhiên là anh chàng K cũng chẳng tội gì mà không nhận lời mời, người ta làgái còn không ngại thì mình có gì phải sợ!. Nhưng sau bữa rượu say túy lúy, sánghôm sau, “thầy giáo” K thấy mình nằm cùng giường với thiếu nữ T trong trạngthái... Adam.

Đúng một tuần sau, T lên tận trường học nơi K làm việc để tìm và báo cho K biếtlà mình đã có thai và khẳng định chắc như đinh đóng cột đó là kết quả của đêm“động phòng hoa chúc” hôm K say rượu; đồng thời T yêu cầu anh thầy giáo phảichuẩn bị để cưới ngay.

Chàng trai ngớ người và không đồng ý với lý do: “Tôi với cô chưa hề yêu nhaungày nào, chỉ là quan hệ bạn bè, cưới nhau sao được?”. Thế nhưng T đâu dễ buôngtha, cứ ba ngày một lần, cô gái lại đến nơi chàng trai công tác để gây sự, chửimắng bắt ép chàng trai phải cưới cô.

Cuối buổi cô còn đe dọa: Sẽ kiện làm cho K mất việc, vì cô có bác làm Chủ tịchhuyện.

Hết thách đố cô gái lại quay ra van xin chàng trai hãy đứng ra làm đám cưới hợplệ để có chú rể, khỏi ảnh hưởng đến công tác của T và cô đang là cán bộ xã và làmột đảng viên.

Nhắm mắt đưa chân cộng với thật thà cả tin, K đồng ý đứng ra giả làm chú rể, đámcưới diễn ra như thật nhưng không có thủ tục đăng ký kết hôn. Chàng trai ngâyngô tưởng rằng như thế là thoát nạn, ai ngờ...

Sau khi cưới xong, T bắt K phải đi đăng ký kết hôn, phải lên ở rể nhà T và phảicó trách nhiệm với hai mẹ con T. K không đồng ý, cứ ngủ lại ở cơ quan. Khi cả mẹT và T cứ một tuần lại đến cơ quan làm om sòm thì K vẫn nhất quyết không đồng ýtheo yêu cầu đó với lý do “Tôi với cô chưa bao giờ yêu nhau”.

Ai bị “úp sọt”, ai là nạn nhân?

Sáu tháng sau kể từ “bữa rượu nhớ đời” hôm đó, T đã sinh một bé trai bụ bẫm,đáng yêu. Chàng trai vẫn thờ ơ, không có trách nhiệm gì, vẫn sống trong yênlặng. Hết đến trường thuyết phục, dọa nạt, bắt ép, T lại làm đơn ra TAND huyệnTân Lạc bắt ép K phải có trách nhiệm nuôi con.

Tòa nhận định: Do hai người chỉ làm đám cưới mà không đăng ký kết hôn nên cuộchôn nhân đó không hợp pháp, quan hệ hai người không phải là vợ chồng, vì vậykhông ai được xâm phạm đến đời tư của ai, bên nam có quyền lấy vợ, bên nữ cóquyền lấy chồng. Về việc cấp dưỡng nuôi con, K tự nguyện mỗi tháng cấp dưỡngnuôi đứa trẻ cho T sinh ra với số tiền 400 ngàn đồng để yên tâm công tác và xuấtphát từ lòng từ thiện, theo anh K trình bày.

Một thời gian sau, cô T lại kiện yêu cầu thay đổi mức cấp dưỡng nuôi con. Tứcnước vỡ bờ, anh K không chấp nhận thêm một yêu cầu nào nữa và có đơn yêu cầu xửphúc thẩm xem xét và hủy bỏ trách nhiệm cấp dưỡng nuôi con. Đồng thời, anh K gửinhiều bản tự khai, đơn từ “tố khổ” rằng đã bị T “úp sọt”, rằng bản thân anh cũngkhông biết chính xác cháu bé có phải là con mình hay không...?.

Trong vụ án đáng tiếc này ai là người có lỗi vẫn là câu hỏi nhức nhối đặt ra chonhững bạn trẻ.

(Theo PLVN)

Nhằm tôn vinh Tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt truyền hình An Viên vừa chính khởi quay seri phim "Mẹ Việt".

Diễn xướng hầu đồng tại buổi ra mắt phim Mẹ Việt

Theo Đồng đền Lưu Ngọc Đức, Tín ngưỡng thờ Mẫu là tín ngưỡng bản địa đã ăn sâu vào tiềm thức của người dân Việt. Hiếm có một tín ngưỡng nào trường tồn lâu đến vậy dù quá khứ cũng có những lúc sóng gió, cấm đoán. Việc làm bộ phim về tín ngưỡng này để những người đã, đang và sẽ thực hành tín ngưỡng sẽ hiểu đúng và đủ hơn.

Bà Đàm Lan, Trưởng ban tổ chức sản xuất seri phim "Mẹ Việt" cho hay, cũng như tất cả các tôn giáo và các vấn đề của xã hội mọi thứ đều có hai mặt của nó. Tín ngưỡng thờ Mẫu cũng thế. Nhưng do Tín ngưỡng thờ Mẫu là một vấn đề mang đậm tính Tâm linh nên mặt trái của Tín ngưỡng thờ Mẫu có những vấn đề bất cập và nổi cộm hơn rất nhiều so với những đề khác của xã hội. Như những giá trị tốt đẹp ngày càng bị mai một do tình trạng thiếu hiểu biết. Sự biến tướng trong các nghi lễ thực hành. Sự phân tán buông lỏng trong những người thực hành tín ngưỡng…

"Seri phim “Mẹ Việt” không hi vọng có thể giải quyết được những vấn đề bất cập của Tín ngưỡng thờ Mẫu hiện nay cũng như trong tương lai. Nhưng seri phim sẽ cung cấp cho cộng đồng những thông tin cơ bản nhất, những giá trị văn hóa, tinh thần đặc sắc và to lớn nhất mà Tín ngưỡng thờ Mẫu mang lại cho người dân Việt Nam. Bên cạnh đó, seri phim cũng sẽ giới thiệu những cái hay, cái đẹp của một Di sản Văn hóa phi vật thể của nhân loại đến với bạn bè quốc tế", bà Đàm Lan chia sẻ.

Thanh đồng Nguyễn Thu Huyền

Seri "Mẹ Việt" được sản xuất theo 4 phần với 4 chủ đề riêng nhưng không thể tách rời nhau. Phần 1 sẽ giới thiệu tổng quan về tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt. Trong phần này nội dung chính sẽ tập trung tìm hiểu việc bắt đầu thờ Thần Linh từ khi nào và dựa trên nền tảng nào. Phần 1 của phim sẽ kết thúc ở cuối thế kỷ 16 khi Vị Thần chủ của tín ngưỡng thờ Mẫu xuất hiện và Tín ngưỡng thờ Mẫu Tam, Tứ phủ được hình thành một cách đầy đủ và rõ nét nhất. Còn ở phần 2 sẽ có nội dung về “Tứ phủ”. Trong phần này các tập phim sẽ làm rõ vai trò của Tứ phủ trong Tín ngưỡng thờ Mẫu. Phần 3, các vị thánh trong Tứ phủ và các vị Thánh được phối thờ trong Tứ phủ. Các tập phim ở phần này sẽ làm rõ các chi tiết về các tích chuyện cũng như gia thế của các ngài như nào? Đền thờ chính và đền thờ vọng các ngài ấy ở đâu? Và Thực hành tín ngưỡng với các ngài ấy như thế nào? Cuối cùng là phần về “Tín ngưỡng thờ Mẫu xưa và nay”. Nội dung chính tập trung tìm hiểu các cụ nhà ta ngày xưa thực hành tín ngưỡng như nào? Ngày nay thực hành tín ngưỡng ra sao? Những điều gì chúng ta cần bảo tồn và phát huy cho phù hợp và ngày càng cao đẹp hơn, hoàn thiện hơn...

Khi được hỏi, Tín ngưỡng thờ Mẫu đặc sắc ở yếu tố vùng miền, một bộ phim sẽ dựng như thế nào để dung hoà và được sự đồng thuận của các nhà nghiên cứu cũng như những người đang thực hành tín ngưỡng này? Bà Đàm Lan cho hay: " Ngoài những tài liệu, tư liệu đã sưu tầm được thì đội ngũ cố vấn chuyên môn chúng tôi đã kêu gọi tất cả các đồng đền thủ nhang trong và ngoài nước. Đặc biệt, ekip làm phim rất cần nhận được sự hợp tác của những người còn lưu giữ những thông tin, văn tự, tài liệu và bản sắc của tín ngưỡng hỗ trợ và giúp đỡ. Tuy nhiên, đúng là để đi đến tiếng nói chung thì việc có những tranh luận từ chính ban cố vấn là điều không thể tránh khỏi. Nhưng không tranh luận sẽ không ra được vấn đề. 

Chúng tôi làm phim không để phân tích những giá vùng này ra sao, vùng kia như thế nào. Như thế nét đặc sắc của Tín ngưỡng thờ Mẫu sẽ bị mai một đi rất nhiều. Mục đích khai thác của seri phim ở đây là Tín ngưỡng thờ Mẫu là tín ngưỡng nội đạo, bản sắc dân tộc của người Việt. Bản sắc mà chúng ta cần gìn giữ và phát huy chứ không chỉ đơn giản là những giá đồng. Giá đồng chỉ là một cách để thực hành Tín ngưỡng còn những tinh hoa của Tín ngưỡng thì chúng ta cần phải bảo tồn, lưu giữ và truyền bá cho thế hệ trẻ". Dự kiến khoảng tháng 3, tập đầu tiên của seri phim "Mẹ Việt" sẽ được ra mắt khán giả.

T.Lê