Phía sau ánh hào quang nhiều tỷ đô của Samsung, Intel Việt Nam

Trao đổi tại hội thảo khoa học quốc tế "Chính sách công nghiệp quốc gia của Việt Nam đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2035",  Tiến sỹ Vũ Thành Tự Anh, Đại học Fulbright Việt Nam, trong nhiều năm qua, sự phát triển của công nghiệp ưu tiên Việt Nam phần nhiều đều thất bại do không có sức cạnh tranh, được bảo hộ (như ngành ô tô, thép, đường).

Lấy ví dụ với công nghiệp ô tô, từ năm 1994 – 1995 đã có chính sách bảo hộ và cho đến nay vẫn bảo hộ, ngành công nghiệp non trẻ này chưa bao giờ lớn nhờ được bảo hộ.

Vài năm gần đây, thị trường Việt Nam được nhắc đến nhiều hơn trên bản đồ thị  trường công nghiệp, điện tử thế giới với những cái tên như chip điện tử Intel, điện thoại Samsung, máy ảnh, photocopy Canon… nhưng đặc trưng chung đều là của các nhà đầu tư nước ngoài.

Các doanh nghiệp nước ngoài đến Việt Nam dựa vào nhân công rẻ, thuê đất rẻ cùng những khuyến khích về môi trường đầu tư… Nhưng nếu nhìn đằng sau câu chuyện giá trị xuất khẩu trên 4 tỷ USD của Intel, hay điện thoại Samsung xuất khẩu tới gần 30 tỷ USD/năm, đóng góp gần 20% tổng kim ngạch xuất khẩu Việt Nam thì thực chất phần tham gia của Việt Nam cũng chỉ là gia công và lắp ráp.

Tiến sỹ Vũ Thành Tự Anh cho hay, mới đây Fulbright Việt Nam đã có nghiên cứu về Intel thì cho thấy Việt Nam không có nhà cung cấp cấp 1 và cấp 2 nào cho hãng này, chỉ cung cấp được một vài bộ phận như giá đỡ, hộp, linh kiện nhỏ.

Thậm chí, qua tìm hiểu sâu hơn của Fulbright thì có doanh nghiệp làm linh kiện nhỏ thậm chí còn phải nhập từ Trung Quốc rồi bán lại cho Intel.

“Điều đó cho thấy, giá trị gia tăng của các nhà cung ứng nội địa cho Intel tại Việt Nam chỉ 3%, còn 97% là nhập khẩu. Còn với điện thoại Samsung thì 92% là nhập khẩu, còn lại 8% là đất đai rẻ, điện rẻ, nguồn lao động rẻ, môi trường rẻ…”, ông Vũ Thành Tự Anh nói, đồng thời cho rằng về mặt hình thức là thành công nhưng Intel, Samsung hay Canon chưa tạo ra được sự lan tỏa về công nghệ, gia tăng giá trị gia tăng, chưa trở thành cốt lõi để tạo ra được cụm ngành điện tử cho Việt Nam, thực tế vẫn chủ yếu là kiểm định và lắp ráp – những khâu tương đối đơn giản.

Đại diện cả hai hệ thống nói trên đều cho biết chỉ chờ vào cú hích sản phẩm mới ra mắt sắp tới. Gần nhất là sự kiện ra mắt Samsung Galaxy S8 vào 29/3 tại Mỹ, có thể giới thiệu tại Việt Nam trong vòng hai tuần sau đó. Thêm vào đó là loạt sản phẩm mới ra mắt từ MWC 2017.

Tại các hệ thống lớn, tình trạng ảm đạm cũng diễn ra tương tự. Đại diện FPT Shop cho biết theo chu kỳ bình thường của các mùa kinh doanh, tháng sau Tết âm lịch thường bán chậm và nằm trong dự liệu của họ. Thế Giới Di Động cũng thừa nhận doanh số bán không tốt bằng tháng trước đó, do tháng Tết là tháng bán hàng đột biến nên chắc chắn các tháng còn lại, đặc biệt tháng sau Tết sẽ không thể bằng do người mua hầu hết dồn tiền mua sắm vào dịp cuối năm âm lịch.

Tuy vậy, nếu so với tháng cùng kỳ, các hệ thống lớn cho biết doanh số có tăng, chủ yếu do số lượng siêu thị tăng so với năm ngoái, và vì nhu cầu thị trường cũng tăng so với các năm trước.

Để giữ nhiệt cho các hoạt động mua sắm vào dịp này, các nhà bán lẻ “đạp giá”, phá giá, “bom quà”, tức giảm giá bán hoặc tặng quà khi mua sắm. FPT Shop cho biết triển khai nhiều chương trình giảm giá và khuyến mại vào các dịp như 14/2, 8/3 nhằm kích thích nhu cầu của thị trường. Như chương trình trả góp nhằm sở hữu iPhone 7 với giá phải trả ban đầu 7 triệu đồng, hay chương trình thu iPhone cũ đổi iPhone mới. Không kém cạnh, Thế Giới Di Động cũng có những mẫu máy bán giảm giá cả triệu đồng so với giá niêm yết khi mua online.

Đối tượng tội phạm có thể là người Việt Nam hoặc người nước ngoài kết hợp với người Việt Nam để lừa đảo. Riêng nhóm đối tượng là người nước ngoài thì chủ yếu cầm đầu đường dây hoạt động này là người gốc Phi (Nigeria), lên MXH nhắn tin làm quen với bị hại, dùng hình ảnh của người khác giới thiệu mình có cuộc sống thành đạt, là người châu Âu; đánh vào tâm lý người dân muốn quen người nước ngoài, tính hám lợi của bị hại, nhắn tin gửi quà tặng có giá trị lớn từ nước ngoài cho bị hại, đồng thời cấu kết với đối tượng người Việt Nam đóng giả các nhân viên công ty giao nhận hàng hóa, nhân viên sân bay, cán bộ hải quan Nội Bài, Tân Sơn Nhất,….

Từ đó, đối tượng yêu cầu bị hại nộp tiền phí để nhận quà tặng, nhận ngoại tệ có giá trị lớn. Tưởng thật, bị hại đã chuyển tiền “phí” để nhận quà tặng hoặc “tiền phạt” để nhận ngoại tệ có giá trị lớn cho nhóm đối tượng này và bị chiếm đoạt…

Điển hình, vào ngày 13-7-2016, CA TP.HCM nhận được đơn tố cáo của bà H. với nội dung: khoảng tháng 1-2016 thông qua Facebook của cá nhân, bà H. làm quen với một người nước ngoài xưng tên Jame (quốc tịch Mỹ, giới thiệu là kỹ sư hàng hài, sinh sống và làm việc tại Mỹ).

Qua vài tháng đầu nói chuyện qua Facebook, Jame hứa hẹn cưới và đưa bà H. đi định cư ở Mỹ. Bà H. đã tin và hy vọng có được cuộc hôn nhân này..