VietNamNet đã có cuộc trao đổi với bà Phạm Thị Hải Chuyền - Phó Chủ tịch Ủy ban Quốc gia về Người cao tuổi, Chủ tịch Hội Người cao tuổi Việt Nam về vấn đề này.

Bà Phạm Thị Hải Chuyền - Phó Chủ tịch Ủy ban Quốc gia về Người cao tuổi, Chủ tịch Hội Người cao tuổi Việt Nam. Ảnh: Diệu Bình

Xin bà cho biết tỷ lệ người cao tuổi và thực trạng về người cao tuổi hiện nay ở nước ta ra sao?

Theo quy ước quốc tế, một quốc gia có tỉ lệ người từ 60 tuổi trở lên chiếm trên 10% dân số hoặc từ 65 tuổi trở lên chiếm trên 7% dân số thì nước đó bước vào giai đoạn già hóa dân số.

Ở nước ta tỷ lệ người cao tuổi từ 60 tuổi trở lên chiếm 11,86% dân số, dự kiến đến năm 2030 sẽ là 18% dân số và sẽ còn tiếp tục tăng trong những năm tiếp theo.

Điều đó cho thấy, Việt Nam đang ở trong giai đoạn già hóa dân số. Nếu không sớm có những chính sách, chủ trương thích ứng với vấn đề già hóa dân số, chúng ta sẽ gặp khó khăn về an sinh xã hội sau năm 2030. Già hóa dân số sẽ trở thành gánh nặng về kinh tế - xã hội.

Một điều tra của chúng tôi cho thấy, 60% người cao tuổi ở Việt Nam chủ yếu sống ở nông thôn, làm nông nghiệp. Hầu hết, họ đều gặp khó khăn về cuộc sống, không có điều kiện chăm sóc sức khỏe.

Người cao tuổi phải được chăm sóc nhưng vì nhiều lý do, họ lại phải chăm sóc cháu, nội trợ, làm đồng áng…

Những công việc này chưa được ghi nhận nên dẫn đến suy nghĩ rằng, người cao tuổi sống phụ thuộc vì không tạo ra thu nhập.

Việt Nam đang gặp những vấn đề vướng mắc nào trong việc đảm bảo an sinh cho người cao tuổi, thưa bà?

Hiện nay, mức trợ cấp bảo trợ đối với người cao tuổi tại Việt Nam còn thấp, chỉ 270 nghìn đồng/tháng. Nếu người cao tuổi ở trong trung tâm bảo trợ xã hội thì được hưởng mức 540 nghìn đồng/tháng.

Phần tích lũy xã hội cho lĩnh vực an sinh xã hội còn khiêm tốn so với nhu cầu nên chính sách trợ giúp cho nhóm yếu thế, trong đó có người cao tuổi còn thấp.

Vì vậy, cuộc sống của người cao tuổi cô đơn, người cao tuổi nghèo, người cao tuổi sống phụ thuộc vào con cháu gặp nhiều khó khăn. Số người cao tuổi không có chế độ bảo hiểm xã hội bắt buộc cao.

Theo báo cáo của Bộ Lao động Thương binh và Xã hội, cả nước hiện có 10.000 người cao tuổi được nuôi dưỡng tại các trung tâm bảo trợ xã hội. Các cơ sở này mới chỉ đáp ứng được 30% nhu cầu. 

Chủ trương xã hội hóa các cơ sở bảo trợ xã hội, trung tâm chăm sóc người cao tuổi đã có song chính sách về đất, thuế, vay vốn ưu đãi chưa đủ rõ, chưa huy động được doanh nghiệp tham gia.

Giá dịch vụ tại các trung tâm bảo trợ xã hội ngoài công lập cao. Mức giá dao động từ 5 triệu đồng/tháng - 20 triệu đồng/tháng. Nhiều người thích vào đây sống nhưng không đủ tài chính.

Ảnh: Lê Anh Dũng

Thưa bà, Hội Người Cao tuổi Việt Nam đã có những đề xuất gì để bảo vệ quyền lợi và tăng cường phúc lợi xã hội cho đối tượng người cao tuổi? 

Phía Hội Người cao tuổi Việt Nam cũng có đề xuất lên các cấp có thẩm quyền giải quyết một số vấn đề.

Thứ nhất:Luật Người cao tuổi có hơn 10 năm, tuy đạt được nhiều kết quả nhưng hiện nay Luật Người cao tuổi 2009 không còn phù hợp, không tương thích với Bộ Luật Lao động sửa đổi năm 2013, 2019.

Để phù hợp với nội dung liên quan đến người cao tuổi của các luật khác đang có hiệu lực, đồng thời khắc phục những hạn chế mà Luật Người cao tuổi hiện hành chưa đề cập đến, đề nghị Quốc hội cần đưa vào Chương trình xây dựng Luật năm 2021, về việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Người cao tuổi.

Thứ hai:Nghiên cứu bổ sung hỗ trợ lao động không có hợp đồng lao động (lao động tự do), để nhóm đối tượng này tham gia bảo hiểm tự nguyện. Để khi 60 tuổi, họ có chế độ bảo hiểm, bảo đảm cho tuổi già, hạn chế mức độ phụ thuộc con cái và xã hội. 

Phần hỗ trợ của Nhà nước trong bảo hiểm xã hội tự nguyện có phân nhóm tuổi. Nhóm từ 40 tuổi trở lên cần có mức hỗ trợ cao hơn. Hướng đến mục tiêu, mỗi người cao tuổi đều có thu nhập khi về già từ bảo hiểm xã hội, bảo trợ xã hội.

Thứ ba:Nghiên cứu nâng mức bảo trợ xã hội cho người cao tuổi phù hợp với phát triển kinh tế của đất nước (mức hưởng hiện nay là 270 nghìn đồng/tháng cho người đủ 80 tuổi trở lên, không có bảo hiểm xã hội và các khoản trợ cấp khác).

Nghiên cứu hỗ trợ người cao tuổi thuộc hộ nghèo (từ 60 tuổi đến 79 tuổi) được hưởng trợ cấp xã hội hàng tháng.

Thứ tư:Khuyến khích khu vực tư nhân tham gia vào cung cấp dịch vụ chăm sóc người cao tuổi cũng như gắn kết giữa chăm sóc y tế tại cộng đồng với dịch vụ xã hội chính thức và phi chính thức.

Thứ năm:Tăng cường công tác truyền thông, thay đổi nhận thức, giáo dục giới trẻ xóa bỏ kỳ thị, phân biệt và bạo lực đối với người cao tuổi.

Khi xảy ra bất cứ vấn đề nào liên quan đến việc bị bạo hành, xâm hại người cao tuổi, họ có thể liên hệ đến Hội Người cao tuổi tại các địa phương. Hội Người cao tuổi sẽ có kiến nghị đến các cơ quan chức năng có thẩm quyền, để họ vào cuộc xử lý kịp thời.

Trường hợp người già bị con cái bạo hành, tôi nghĩ nên có giải pháp hoặc quy định cụ thể về việc đưa người đó vào các trung tâm bảo trợ xã hội, để cách ly khỏi người bạo hành họ.

Ảnh: Lê Anh Dũng

Ở Việt Nam thường có tư tưởng, cha mẹ gom góp tài sản cho con cái. Bà đánh giá thế nào về việc này?

Đây không chỉ là tư tưởng của người Việt Nam mà còn ở một số nước châu Á. Hành động này không chỉ gây áp lực lên chính họ mà còn gây ra nhiều hệ lụy.

Gia đình nào đông con, lúc cha mẹ còn khỏe mạnh thì không sao. Đến khi cha mẹ già yếu, giữa các con dễ nảy sinh tư tưởng so bì “Cha mẹ cho ai nhiều hơn thì người ấy chăm”…

Tôi cho rằng, cha mẹ thương con, cho con là điều dễ hiểu. Thế nhưng thương con thế nào để chúng có thể tự tin vững bước vào đời lại là câu chuyện khác.

Các bậc phụ huynh, thay vì cho con một tài sản giá trị nên chuẩn bị cho con một kế hoạch tài chính rõ ràng. Tức là ta cho con cần câu cá, chứ không phải cho con cá. Chiếc cần câu có thể tạo ra giá trị thặng dư trong tương lai cho con.

Đó là kiến thức, nền tảng giáo dục. Sau này, khi con vững bước vào đời, cần vốn làm ăn, ta có thể chia nhỏ tài sản, cho con một phần và giữ lại cho mình một phần làm vốn dưỡng già.

Vậy bà có lời khuyên nào với thế hệ trẻ, để chuẩn bị cho 30 - 50 năm nữa, họ cần làm gì?

Theo quy luật tự nhiên, thế hệ trẻ ngày nay trong tương lai sẽ là người cao tuổi. Để chuẩn bị cho 30 - 50 năm nữa, họ cần chuẩn bị cho mình một kế hoạch tài chính tốt.

Thay vì nghĩ rằng đi làm tích lũy cho con, họ hãy đi làm để tích lũy tài sản cho bản thân khi về già. Lúc đó, họ sẽ tự chủ được tài chính, không bị phụ thuộc vào con cái.

Các bạn trẻ nếu đang làm lao động tự do, không tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc, có thể tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện theo điều kiện cá nhân. Đây là chính sách an sinh xã hội rất tốt, được Nhà nước hỗ trợ.

Bảo hiểm xã hội tự nguyện cũng như một tấm thẻ ATM cho bản thân, tích lũy khi về già.

Việc chăm sóc cha mẹ già vẫn là trách nhiệm của con cái và xã hội. Tuy nhiên, trường hợp không có điều kiện như: Con cái ở nước ngoài, hay đi công tác…có thể đưa cha mẹ vào viện dưỡng lão. Đó cũng là giải pháp tốt.

Mâu thuẫn chuyện tài sản, mẹ già bị con ghẻ lạnh suốt 10 năm

Người ta bảo "trẻ cậy cha, già cậy con" mà tôi đến già lại bị con cái ghẻ lạnh vì tài sản. 

Lớn lên bên nếp nhà ở vùng ngoại ô huyện Ứng Hòa, Hà Nội, cô gái trẻ chia sẻ: “20 năm tôi có mặt trên thế gian này, điều nuối tiếc nhất của tôi là không bao giờ được nhìn rõ mặt những người tôi thương nhất. Điều hạnh phúc nhất là tôi được sống trong vòng tay yêu thương của gia đình, được gặp gỡ những người thầy và quen những người bạn tốt”.

Với nghị lực phi thường, cô gái đã trở thành sinh viên năm thứ 2 một trường đại học và là tác giả của một tập truyện ngắn với tên gọi “Giấc mơ nơi thiên đường”. Nhưng hành trình để đến với ngày hôm nay của em không hề dễ dàng…

Nghiêm Vũ Thu Loan

“Thi thoảng, mình bị những đứa trẻ khác phân biệt, bị các bạn khác gọi là “con lác”, “con mù”… không muốn chơi với mình”, Loan nói.

“Buồn và chán nhưng mình là mẹ, mình cứ như vậy thì con mình cũng sẽ rất buồn. Mình cố tạo cảm giác là không có vấn đề gì để con không suy nghĩ. Dù có thế nào thì bố mẹ vẫn luôn đồng hành cùng con”, bà Vũ Thị Hương, mẹ của Thu Loan, chia sẻ.

Thu Loan cũng thừa nhận: “Mẹ thường giấu tất cả khó khăn, chỉ nói với em về niềm vui, động viên em học tập để có việc làm, có thể sống tự lập”.

Tốt nghiệp THCS, gần 10 trường THPT không nhận hồ sơ của Loan với các lý do không có trang thiết bị hỗ trợ, giáo viên chưa được đào tạo về dạy người khiếm thị…

“Em nhớ như in, mùa hè nóng trên 40 độ, mẹ em đi khắp nơi để gõ cửa, tìm trường học cho em. Khi em đi học đại học, mẹ cũng phải ra Hà Nội làm giúp việc, bán hàng, xe ôm… chỉ để ở gần con”, Loan kể.

Những nỗ lực không mệt mỏi đã giúp Loan 2 lần đạt giải trong Cuộc thi viết thư Quốc tế UPU. Em có huy chương vàng và huy chương bạc của kỳ thi thể thao cấp quốc gia… Loan cũng là sinh viên duy nhất nhận được học bổng “Chắp cánh ước mơ” của một trường đại học quốc tế.

“Mẹ em không thể chọn công việc ổn định chỉ vì muốn đồng hành cùng con. Em mong muốn một ngày nào đó, mẹ được đi mọi nơi nhưng đi vì bản thân mẹ chứ không phải đi vì công việc của con”, cô gái trẻ trăn trở.

Cô sinh viên cũng mong muốn trở thành một nhà văn, một diễn giả truyền cảm hứng cho cộng đồng.

Bởi vậy, chương trình "Điều ước thứ 7" với tên gọi “Giấc mơ nơi thiên đường” mở đầu bằng một vở nhạc kịch. Ngồi ở hàng ghế khán giả, Loan nhận ra đây là vở kịch được dựng trên truyện ngắn xuất bản vào năm 2019 của mình. “Trên 50% nội dung truyện chính là chuyện của bản thân em”, Loan nói.

Cô gái chia sẻ thêm: “Ngày nhỏ, em mong ước trở thành họa sĩ nhưng biến cố xảy ra khiến em tạm dừng chân trên con đường trở thành họa sĩ.

Khi trưởng thành, em có ý nghĩ, muốn khắc họa thế giới, mình không nhất thiết phải dùng màu sắc, mình có thể làm bằng tiếng nói, lời văn. Em muốn trở thành nhà văn hiện thực xã hội và diễn giả trong tương lai”.

Cuốn sách của Thu Loan xuất bản năm 2019.

Ngay tại chương trình, Thu Loan đã trở thành một diễn giả trước hàng triệu khán giả. Trong bài nói chuyện của mình, Loan nói về lòng biết ơn – một bài học con người phải học từ tấm bé.

Thu Loan nói, ngày nhỏ không được đến trường, chị gái của Loan chính là một người bạn cũng là người thầy của em. Chị không chỉ dạy về văn học, toán học mà còn dạy về lòng tri ân.

“Vì em là người khuyết tật, không được đến trường nên tự ti, cảm thấy cuộc sống không hạnh phúc. Chị đi du lịch biển về, tặng cho em gái những con sò. Ban đầu em không hứng thú với món quà trên.

Nhưng chị nói, con sò này thể hiện lòng biết ơn, em nên để nơi dễ thấy. Mỗi lần chạm vào, em hãy nghĩ đến người đem đến cho mình hạnh phúc”.

Thu Loan làm theo và trở thành cô gái lạc quan, hoạt bát hơn.

“Lời cảm ơn không chỉ là sức mạnh với người được nhận mà còn đối với người nói”, bài diễn văn của cô gái trẻ đã nhận được tràng vỗ tay nhiệt liệt từ khán giả trường quay.

Chị Nghiêm Thu Trang - chị gái của Loan cũng xuất hiện tại chương trình, đem lại bất ngờ cho nhân vật chính.

“Chị cũng là người khiếm thị. Chị là sứ giả của em, là người bạn đồng hành lúc em gặp gian nạn, khó khăn nhất”, Loan nói.

Bà Vũ Thị Hương - mẹ của 2 cô gái rơi nước mắt chia sẻ thêm: “Rơi vào hoàn cảnh như vậy, tôi không biết làm gì hơn là đồng hành cùng con. Tôi động viên các con, ngoài kia còn có những hoàn cảnh khó khăn hơn mình và con không được bỏ cuộc”.

Từ ước mơ mẹ có một công việc ổn định của Loan, chị Hương đã được hiệu trưởng một trường mầm non ở Hà Nội mời về làm việc, để có thêm chi phí trang trải cho cuộc sống.

Chị bán đậu phụ và tâm huyết với những suất cơm đặc biệt cho bệnh nhân nghèo

Bốn năm qua, chị Lý cùng những người phụ nữ ở thôn Yến Vĩ đã cung cấp miễn phí thực phẩm để nấu cơm tặng các bệnh nhân nghèo.

Theo BHXH Việt Nam, điều kiện hưởng lương hưu được quy định tại Điều 169, Khoản 1 Điều 219 Bộ luật Lao động năm 2019 và Nghị định số 135/2020/NĐ-CP.

Theo đó, kể từ ngày 1/1/2021, tuổi nghỉ hưu của người lao động trong điều kiện lao động bình thường là đủ 60 tuổi 3 tháng đối với lao động nam và đủ 55 tuổi 4 tháng đối với lao động nữ. Sau đó, cứ mỗi năm tăng thêm 3 tháng đối với lao động nam cho đến khi đủ 62 tuổi vào năm 2028 và cứ mỗi năm tăng thêm 4 tháng đối với lao động nữ cho đến đủ 60 tuổi vào năm 2035.

Người lao động có thể nghỉ hưu thấp hơn không quá 5 tuổi so với tuổi nghỉ hưu quy định trên nếu có đủ 20 năm đóng BHXH trở lên và thuộc một trong bốn trường hợp dưới đây.

Thứ nhất, có từ đủ 15 năm trở lên làm nghề, công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm hoặc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm.

Thứ hai, có từ đủ 15 năm trở lên làm việc ở vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn (bao gồm cả thời gian làm việc ở nơi có phụ cấp khu vực hệ số 0,7 trở lên trước ngày 1/1/2021).

Thứ ba, có tổng thời gian làm nghề, công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm hoặc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm và thời gian làm việc ở vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn (bao gồm cả thời gian làm việc ở nơi có phụ cấp khu vực hệ số 0,7 trở lên trước ngày 1/1/2021) từ đủ 15 năm trở lên.

Thứ tư, bị suy giảm khả năng lao động từ 61% trở lên.

Người lao động có thể nghỉ hưu thấp hơn tối đa 10 tuổi so với tuổi nghỉ hưu quy định nếu có đủ 20 năm đóng BHXH trở lên và thêm một trong hai điều kiện sau.

Thứ nhất, có đủ 15 năm làm công việc khai thác than trong hầm lò.

Thứ hai, bị suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên.

Ngoài ra, người lao động sẽ không bị quy định giới hạn về tuổi đời khi đã có đủ 20 năm đóng BHXH và thuộc một trong hai trường hợp: 

Thứ nhất, bị nhiễm HIV/AIDS do tai nạn rủi ro nghề nghiệp.

Thứ hai, bị suy giảm khả năng lao động từ 61% trở lên và có đủ 15 năm làm nghề hoặc công việc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm.

Về mức lương hưu, BHXH Việt Nam cho biết, theo quy định tại Khoản 2, Khoản 3 Điều 56 Luật BHXH năm 2014.

Theo đó, mức lương hưu hằng tháng được tính bằng tỷ lệ hưởng lương hưu hằng tháng nhân với mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH.

Trong đó, tỷ lệ hưởng lương hưu hằng tháng đối với lao động nam được tính bằng 45% tương ứng với 20 năm đóng BHXH. Sau đó, cứ thêm mỗi năm đóng BHXH được tính thêm 2%, mức tối đa bằng 75%.

Như vậy, để đạt được mức lương hưu hằng tháng là 75% thì lao động nam khi đủ tuổi hưởng lương hưu cần có đủ 35 năm đóng BHXH.

Theo BHXH Việt Nam, pháp luật về BHXH hiện hành không có quy định số năm đóng BHXH thừa được quy đổi sang tuổi để về hưu sớm mà vẫn hưởng mức tỷ lệ lương hưu tối đa.

Khoảng 3 phút sau khi phóng, tầng đẩy Super Heavy và tầng trên của Starship chia tách thành công. Tuy nhiên, SpaceX quyết định không sử dụng tháp phóng và đũa để bắt lấy tầng đẩy trở về như trong chuyến thử nghiệm thứ 5. Khoảng 7 phút sau khi phóng, tầng đẩy khai hỏa động cơ để đáp xuống mặt nước. Tuy nhiên, video phát trực tiếp của Everyday Astronaut cho thấy tầng đẩy đã đổ nhào và nổ tung thành một quả cầu lửa sau khi đáp xuống biển, theo Reuters.

Skylar đã trang trí ngôi nhà của một người bạn thành một tang lễ, với một chiếc quan tài giả ghép bằng những tấm ván và gối. Anh cũng treo ảnh Eli khắp nơi và sắp xếp cho tất cả khách mời mặc đồ đen.

Để làm cho mọi thứ trông thực tế hơn, Skylar cũng hướng dẫn mọi người tham dự bữa tiệc hãy phớt lờ Eli đi trong “đám tang”, như thể anh ấy đã chết thực sự.

“Anh ấy nói với tôi rằng chúng tôi sẽ đi ăn tối nên cần phải ăn mặc đẹp”, Eli chia sẻ lại về bữa tiệc sinh nhật đặc biệt của mình. “Hai mươi phút sau chúng tôi đến nhà một người bạn, tôi thấy tất cả các cửa sổ đều che rèm kín mít và cảm thấy khá kỳ quặc. Anh ấy nói chúng tôi cần dừng lại vào trong và chào hỏi nên tôi xuống xe”.

“Khi chúng tôi bước vào, tôi thấy khoảng 15 người bạn của mình đều mặc đồ đen ngồi trên ghế và giả vờ khóc nhỏ tiếng”, Eli chia sẻ thêm. “Chồng tôi ngay lập tức ngồi vào chỗ và một người bạn trong trang phục linh mục đứng chào đón mọi người. Lúc này, tôi mới nhận ra đó là lễ tang của chính mình. Tất cả đều giả vờ không thể nhìn thấy hoặc nghe thấy tôi trong toàn bộ buổi lễ”.

Điều này khiến Eli phải giả vờ rằng mình là một hồn ma đang bí mật theo dõi buổi lễ được tiến hành.

“Sau khi nhận ra rằng họ đang phớt lờ mình, tôi chỉ ngồi yên một chỗ và quan sát. Buổi lễ làm tôi say mê, nó hài hước và cũng thật độc đáo, tôi yêu từng giây từng phút của nó”, Eli cho biết.

“Lễ tang” đặc biệt của Eli kéo dài khoảng 30 phút, trong sự kiện đã có trình chiếu những hình ảnh về Eli, như một cách để mọi người tưởng nhớ về anh. Ngoài ra còn có một bản cáo phó được viết bởi đồng nghiệp của anh ấy. Thậm chí, mẹ của Eli cũng góp sức để thực hiện chương trình.

Eli cho biết sức sáng tạo của bạn đời và sự hợp tác của những người bạn thân tham gia bữa tiệc khiến anh không thể nói thành lời.

Sau khi tang lễ kết thúc, một buổi tiệc sinh nhật đúng nghĩa đã được diễn ra. Lúc này mọi người đã ngưng giả vờ rằng họ không thể thấy Eli và nói chuyện bình thường với anh.

“Nó thật hoàn hảo”, Eli chia sẻ về cảm giác mình vừa trải qua. “Chồng tôi luôn chu đáo như vậy. “Anh ấy rất sáng tạo và thú vị, tôi thực sự không thể tin được là tôi đã từng may mắn như thế khi gặp được chồng mình”.

Rõ ràng, không phải ai cũng có “may mắn” được tham dự lễ tang của chính mình như Eli và chắc chắn cảm giác của buổi tiệc đặc biệt này sẽ luôn theo anh đến suốt đời.

Dịch vụ khó hiểu ở châu Á: Bỏ tiền chỉ để… bị tát vào mặt

Một cái tát như thế này có giá lên đến hơn 8 triệu đồng, nghe khó tin nhưng nhiều người sẵn sàng trả thêm để được sử dụng dịch vụ này.

Trong khi bên mua chần chừ, bên bán không hạ giá quyết liệt. Sự giằng co của hai bên khiến chỉ số của sàn HoSE đi ngang trong vùng giá 1.285-1.290 điểm đến khi đóng cửa.

VN-Index chốt phiên tại 1.287,94 điểm, giảm gần 3 điểm (0,23%) so với phiên trước. VN30-Index gần như không đổi nhờ lực đỡ của cổ phiếu ngân hàng. Trên sàn Hà Nội, HNX-Index và UPCOM-Index đều đóng cửa dưới tham chiếu.