Steven Sinofsky là lãnh đạo mảng Office, Windows tại Microsoft trong nhiều năm. Ảnh: Getty.

Trước khi Sinofky kịp hiểu ra câu chuyện, ILOVEYOU - virus máy tính mang cái tên “dễ thương” đã xâm nhập vào toàn bộ hệ thống Internet, phá hoại hàng triệu hộp thư email trên toàn thế giới thông qua phần mềm Microsoft Outlook và Exchange.

Bài học đầu tiên của Microsoft

Trong bài viết trên Fast Company, ông Sinofsky cho biết ILOVEYOU không phải virus đầu tiên khiến những lãnh đạo Microsoft đau đầu. Giữa những năm 1990, Microsoft từng phải đối phó với thể loại virus hoàn toàn mới.

Virus có tên WM/Concept.A không lợi dụng những sai sót hoặc lỗi lập trình trong Word. Lỗ hổng bị lợi dụng là các lệnh macro của phiên bản Word 6.0. Vốn được coi là một thành tựu trong khả năng thúc đẩy năng suất làm việc, một lệnh macro cho phép người dùng ghi lại các thao tác mình thực hiện và lặp lại thao tác đó.

Virus là nỗi ám ảnh với các công ty cung cấp giải pháp như Microsoft. Ảnh: Fast Company.

WM/Concept.A tận dụng khả năng mở và thực thi ngay khi bấm vào file để lây nhiễm cho máy tính. Sau khi file thực thi được mở, mọi văn bản trên máy tính sẽ bị nhiễm virus, và mỗi lần chia sẻ qua mạng virus cũng được phát tán theo.

"Không giống những gì mọi người thường nghĩ, những virus thành công không làm các tác vụ gây hại như xoá sạch tập tin hay cài lại ổ cứng. Nếu chúng làm vậy, thì chúng sẽ không phát tán được, và mất đi mục đích ban đầu", ông Sinofsky mô tả.

Xét theo tiêu chuẩn đó, WM/Concept.A rất thành công khi phát tán toàn cầu mà những gì nó làm chỉ là gây phiền cho người dùng. Khi mở file có virus, một cửa sổ lỗi sẽ hiện lên, và người dùng chỉ cần bấm "OK" là có thể bỏ qua. Xoá bỏ virus này khá đơn giản, nhưng nó cũng tạo ra một ngành công nghiệp mới: diệt virus.

Virus WM/Concept.A không gây hại nhiều với máy tính, nhưng phát tán rất nhanh và mở ra ngành dịch vụ chống virus. Ảnh: Fast Company.

"WM/Concept.A là bài học đầu tiên của chúng tôi về việc cân bằng giữa xây dựng hệ thống có thể mở rộng, tuỳ biến và đảm bảo an toàn, độ tin cậy cho máy tính; cũng như người dùng có thể phản ứng thế nào nếu độ bảo mật cao đi kèm cách làm việc phải thay đổi", ông Sinofsky mô tả bài học đầu tiên từ loại virus này.

Đánh sập máy chủ Microsoft

Năm 1999, Microsoft nhận được bài học tiếp theo về virus. Ông Sinofky mô tả một buổi sáng, ông nhận được hàng loạt email bất thường trên Outlook với dòng tiêu đề “Important Message from . . .” (Đây là tin nhắn quan trọng của…)

Mỗi một tin nhắn chỉ chứa một văn bản “Đây là tài liệu bạn yêu cầu ... đừng cho ai khác xem ;-)”, cùng với file .doc đính kèm.

Sinofky không phải người duy nhất nhận được chuỗi tin nhắn kì lạ này mà đồng thời, toàn bộ người dùng Outlook đều nhận được chúng.

Virus W97M.Melissa lây nhiễm cho hàng trăm nghìn người khi tự gửi qua email. Ảnh: Fast Company.

Chẳng lâu sau, hệ thống dịch vụ gửi email trên toàn thế giới ngừng hoạt động.

Thủ phạm gây sự cố này chính là virus W97M.Melissa. Cũng khai thác lỗ hổng từ macro nhưng tự sao chép qua email, Mellisa đã khiến dịch vụ email toàn cầu hoàn toàn tê liệt.

Sau khi được phát tán thông qua một email đơn giản có chủ ý, virus Melissa đã lây lan khi người nhận mở tệp được đính kèm. Thông điệp được thiết kế để trông thật quen thuộc, vì vậy hầu hết người dùng đều mở tệp.

Nếu người dùng khởi chạy từ Outlook, mã trong virus Melissa sẽ dùng macro để gửi cùng một “Thông điệp quan trọng” cho 50 người đầu tiên trong sổ địa chỉ Outlook. Mỗi một người nhiễm sẽ lây cho 50 người, và mỗi người mở tệp đính kèm lại phát tán cho thêm 50 người nữa.

Sự việc xảy ra vào cuối tuần, đồng nghĩa hàng triệu người dùng trên toàn thế giới sẽ không thể sử dụng email khi ngày làm việc vào thứ hai bắt đầu.

"Khách hàng của chúng tôi và các văn phòng trên toàn thế giới đều tức giận", ông Sinofsky mô tả.

Đây là loại virus đầu tiên được gọi là "worm" (con sâu), vì khả năng tự lây lan cho máy tính khác mà không cần tác động của người dùng. Nó cũng khai thác rất tốt khía cạnh tâm lý, thủ thuật về sau được gọi là "social engineering".

Ông Sinofsky cho rằng Melissa đã một lần nữa chỉ ra hạn chế về thiết kế phần mềm của Microsoft.

"Sản phẩm và khách hàng của chúng tôi gặp nguy cơ khi thế giới ngày càng kết nối nhiều hơn. Cách tiếp cận thiết kế hiệu quả với những người rành công nghệ giờ mất tác dụng khi ngày càng có nhiều người dùng Internet không hiểu rõ cách hoạt động của máy tính", cựu lãnh đạo của Microsoft chia sẻ.

Cái giá của ILOVEYOU

ILOVEYOU cũng lây lan qua email, nhưng thay vì gửi đi cho 50 người đầu tiên trong danh bạ, nó gửi email tới toàn bộ. Nó còn tự cài một bản lên máy tính để chạy ngầm mọi lúc, xoá tập tin và thay bằng bản sao virus.

Hậu quả của ILOVEYOU lên tới hàng tỷ USD. Một số chuyên gia nhận định chỉ trong một buổi sáng, một nửa số máy tính tại Bắc Mỹ đã nhiễm virus ILOVEYOU, và khoảng 100.000 máy chủ email tại châu Âu nhiễm virus hoặc bị tắt đi để đề phòng.

Thậm chí, virus ILOVEYOU đã vô hiệu hóa các máy chủ và máy tính nối mạng ở nhiều cơ quan chính phủ quan trọng từ Bộ Quốc phòng Mỹ đến Dịch vụ Y tế Quốc gia Vương quốc Anh.

Chỉ trong vài tuần, virus ILOVEYOU đã gây thiệt hại hàng tỷ USD. Ảnh: Fast Company.

"Sự việc tệ, rất tệ. Nhóm của chúng tôi phải tìm ra cách xử lý và cân nhắc nhiều lựa chọn", ông Sinofsky kể lại giai đoạn Microsoft đối phó với khủng hoảng. Vị cựu lãnh đạo mô tả khoảng khắc này giống khủng hoảng Tylenol, khiến 7 người chết vào năm 1982.

Đứng trước rủi ro đó, Microsoft phải áp dụng những biện pháp mạnh như vô hiệu hóa việc gửi một loạt các loại tệp đính kèm hay không cho chạy mã thực thi, cắt quyền truy cập sổ danh bạ hay đánh dấu mọi email là không đáng tin cậy.

Dù vậy, cũng phải mất đến 4 tuần Microsoft mới có thể hoàn thành bản vá và khắc phục lỗi mà ILOVEYOU khai thác.

Với ILOVEYOU, ông Sinofsky một lần nữa khẳng định quan điểm khác biệt của những người dùng rành máy tính và người dùng phổ thông. Đó chính là bài học lớn của Microsoft: làm thế nào để thiết kế phần mềm an toàn mà người dùng phổ thông chấp nhận sử dụng.

"Mọi người đều bận rộn và chỉ muốn máy tính hoạt động ổn định", ông Sinofsky chia sẻ.

Đầu tiên, bạn hãy kiểm tra tốc độ tải xuống (download) và tải lên (upload) bạn đang có so với những con số nhà mạng cam kết với bạn. Bạn có thể thực hiện việc này bằng ứng Ookla Speedtest (Android, iOS) hoặc Netflix Fast Speed Test (Android, iOS).

Ứng dụng của Netflix đơn giản và dễ sử dụng, nhưng nó chỉ thể hiện tốc độ download và upload từ các máy chủ của Netflix. Trong khi đó, ứng dụng đến từ Ookla, bên cạnh việc kiểm tra tốc độ Internet đến và đi từ nhiều máy chủ khác nhau, nó còn cung cấp cho bạn rất nhiều tính năng bổ sung hữu ích khác, chẳng hạn bản đồ phủ sóng 3G/4G của các mạng di động (celluar coverage maps).

Để nhận kết quả chính xác, bạn nên thực hiện nhiều bài kiểm tra (test) khác nhau tại nhiều điểm khác nhau xung quanh nhà mình. Ở tại mỗi điểm, bạn cần thực hiện ít nhất ba bài kiểm tra, sau đó lấy kết quả trung bình.

Để kiểm tra xem Wi-Fi đang gặp vấn đề gì, và ở những chỗ nào trong nhà, bạn cần sử dụng các ứng dụng phân tích dành cho Android và iOS. Chúng cung cấp cho bạn các thông tin chi tiết về cường độ tín hiệu Wi-Fi, cũng như các kênh Wi-Fi đang bị tắc nghẽn: các kênh không dây khác nhau được sử dụng bởi các thiết bị không dây, và mức độ tắc nghẽn của mỗi kênh.

Wi-Fi Analyzer (Android) là tùy chọn phổ biến dành cho các thiết bị chạy hệ điều hành di động của Google. Trước hết, bạn bấm nút hình con mắt, và chọn Signal meter. Sau đó, bạn bấm nút Tap here to select và chọn mạng Wi-Fi của nhà mình. Những gì bạn thấy ở đây là cường độ của tín hiệu Wi-Fi được tính bằng đơn vị dBm (decibel-miliwatts), những con số này được biểu thị dưới dạng số nguyên âm - số nguyên âm càng lớn, tín hiệu càng mạnh.

Nếu bạn cần phát video trực tuyến (streaming video), -67 dBm là cường độ phù hợp, đối với các tác vụ cần ít dữ liệu hơn như email, -70 dBm là cường độ vừa đủ. -30 dBm là cường độ tín hiệu mạnh nhất. Để đơn giản, nếu bạn thấy kim đồng hồ của Wi-Fi Analyzer lệch về phía bên trái của phần màu vàng hoặc màu xám, cường độ tín hiệu Wi-Fi của bạn hiện đang yếu hoặc rất yếu.

Một trong những cách xử lý vấn đề này là đổi sang kênh (channel) Wi-Fi khác trên router. Nếu bạn chưa bao giờ nghe đến khái niệm channel, chúng là tần số cần thiết để router phát (broadcast) sóng không dây đến các thiết bị khác. Các thiết bị router và phần cứng đời mới thường có thể hoạt động trên cùng một kênh không gặp bất kỳ vấn đề gì, và sẽ tự động chuyển kênh để cung cấp tốc độ tốt hơn. Mặc dù vậy, trong một vài trường hợp, việc chuyển kênh thủ công sẽ tạo ra sự khác biệt, nhất là khi bạn sống ở khu vực có rất nhiều người sử dụng Wi-Fi.

Bởi vậy, bạn nên di chuyển vòng quanh nhà mình, và sử dụng Wi-Fi Analyzer kiểm tra cường độ tín hiệu, cũng như những điểm có sóng Wi-Fi kém và những điểm chết Wi-Fi. Hãy chuyển sang thẻ Channel graph hoặc Channel rating từ trình đơn xổ xuống hình con mắt. Ứng dụng sẽ hiển thị cho bạn tất cả những kênh (tần số mạng) kết nối tốt nhất, biểu thị bằng các đường cong (nếu bạn chọn Channel graph) hoặc số lượng ngôi sao (nếu bạn chọn Channel rating).

Thao tác chuyển kênh cần được thực hiện thông qua trang cài đặt của router. Bạn có thể xem tài liệu hướng dẫn để biết cách thực hiện việc này.

Sau khi đổi kênh, nếu cường độ tín hiệu vẫn không cải thiện hoặc cải thiện không nhiều, bạn hãy tiếp tục sử dụng các công cụ quét trên Wi-Fi Analyzer, hoặc các ứng dụng tương tự để định vị lại router và các thiết bị không dây bạn đang sử dụng.

Có rất nhiều ứng dụng có thể thực hiện việc quét mạng và kiểm tra kênh. IP Tools (Android, iOS) thực hiện các phân tích tương tự Wi-Fi Analyzer, và được các chuyên gia công nghệ đánh giá cao, trong khi đó Wi-Fi Heatmap (Android) và Wi-Fi Analyzer and Surveyor (Android) cho phép bạn đánh dấu cường độ tín hiệu Wi-Fi trên bản vẽ.

Giống như Wi-Fi Analyzer, trên Wi-Fi Analyzer and Surveyor, bạn có thể chọn thẻ Channel để kiểm tra mức độ tắc nghẽn của các kênh Wi-Fi ở cả hai tần số 2.4Ghz và 5Ghz. Trong khi đó, thẻ Signal sẽ hiển thị cho bạn cường độ tín hiệu của router và các điểm phát Wi-Fi (access point) ở gần đó. Để bắt đầu phát thảo bản đồ cường độ tín hiệu, bạn bấm nút trình đơn ở phía trên góc trái, và chọn Surveyor.

Bên cạnh việc thay đổi vị trí và chuyển kênh của router và các thiết bị khác, bạn còn có nhiều cách để tăng cường tín hiệu Wi-Fi đến mọi ngóc ngách trong nhà.

Mua thêm bộ kích sóng Wi-Fi (Wi-Fi booster) hoặc bộ lặp Wi-Fi (Wi-Fi repeater) là một trong những cách tăng độ tín hiệu Wi-Fi hiệu quả và tiết kiệm chi phí. Những thiết bị này về cơ bản chỉ truyền tín hiệu Wi-Fi hiện có của bạn đi xa hơn đến các ngóc ngách trong nhà. Kinh nghiệm cho thấy, việc sử dụng bộ kích sóng Wi-Fi dạng điểm phát (access point) và kết nối nó với router chính bằng dây cáp mạng sẽ cho hiệu quả tốt nhất.

Ca Tiếu (theo Gizmodo)

Làm thế nào để an toàn khi sử dụng Wi-Fi công cộng?

Wi-Fi công cộng thường được cung cấp miễn phí, tuy nhiên đi kèm theo đó là những rủi ro khiến bạn có thể bị tấn công mất cắp dữ liệu, tài khoản ngân hàng, Facebook...

Trong đợt thăm khám vào tháng 3/2016, Gs.Bs Hsieh Wen-Son đã có những chia sẻ khi thăm khám tại Việt Nam, các công trình nghiên cứu của ông về điều trị ung thư hiện nay.

Gs.Bs Hsieh Wen-Son ký thỏa thuận hợp tác với TGĐ Công ty Cổ phần Bệnh viện ĐKQT Vinmec

- Thưa Gs. Wen Son, ông có thể chia sẻ cảm nhận của mình sau 2 đợt thăm khám cho các bệnh nhân ung thư tại Việt Nam?

Trước đây, tôi đã từng chữa trị cho nhiều bệnh nhân người Việt Nam hiện đang sống tại Trung Quốc, Đài Loan, Singapore. Trong 2 đợt làm việc vừa qua tại Bệnh viện ĐKQT Vinmec Times City (Hà Nội) và Bệnh viện ĐKQT Vinmec Central Park (TP. HCM), tôi đã thăm khám hơn 100 bệnh nhân ung thư.

Tôi nhận thấy ở Việt Nam có rất nhiều khách hàng mong muốn được tiếp cận và định hướng về những phương pháp điều trị ung thư mới và, hiệu quả. Đó là lý do trong năm 2016 này, tôi sẽ dành nhiều thời gian quay trở lại Việt Nam và tới làm việc tại Vinmec.

Cùng với các bác sĩ ở đây, chúng tôi mong muốn mang đến cho các bệnh nhân ung thư ở Việt Nam chất lượng khám và điều trị bệnh theo tiêu chuẩn Mỹ, tương đương với những gì mà bệnh nhân tại Mỹ đang nhận được với một chi phí tiết kiệm hơn, giảm thiểu tối đa những phiền hà về ngôn ngữ và đi lại..

Gs.Bs Hsieh Wen Son thăm khám và tư vấn với bệnh nhân tại Vinmec Times City tháng 3/2016

- Là chuyên gia hàng đầu về ung bướu, ông vẫn tiếp tục dành nhiều thời gian để nghiên cứu những phương thức điều trị ung thư mới. Ông có thể chia sẻ thêm về điều này?

Hiện tại, tôi đang thử nghiệm một số loại thuốc mới mà thực chất là một loại virus có khả năng tiêu diệt tế bào ung thư, tiêm vào khối u ung thư gan giai đoạn muộn. Thử nghiệm đã ở giai đoạn 3, trên quy mô lớn, ở nhiều bệnh viện và trung tâm y tế nhằm xác định hiệu quả an toàn, liều lượng của các loại thuốc này khi kết hợp với các loại thuốc khác phổ biến hiện nay. Kết quả đã ở giai đoạn 3 và cho thấy rằng phương pháp này rất khả quan. Thử nghiệm thứ 2 là phương pháp điều trị ung thư phổi mới, phối hợp các loại thuốc có tác dụng kích thích hệ miễn dịch tấn công và tiêu diệt các tế bào ung thư.

Ngoài ra, tôi và các đồng nghiệp đang nghiên cứu các cơ chế tăng trưởng và di căn của tế bào ung thư để tìm ra những phương pháp chẩn đoán và điều trị ung thư biểu mô vòm họng mới, phát triển một loại xét nghiệm máu chẩn đoán sớm căn bệnh này.

Tôi cũng đang tiếp tục nghiên cứu một loại đồng vị phóng xạ tiên tiến giúp định vị “tọa độ” các tế bào ung thư biểu mô vòm họng với độ chính xác cao hơn so với phương pháp chụp PET - CT, cộng hưởng từ hiện nay. Đồng vị phóng xạ này cũng có thể giúp các tia xạ nhắm chính xác khối u nên sẽ đạt hiệu quả xạ trị vòm họng cao hơn.

- Thưa giáo sư, vì sao ông lại chọn Hệ thống Y tế Vinmec là đối tác chiến lược tại Việt Nam?

Tại Việt Nam, chúng tôi đã chọn Vinmec là đối tác chiến lược vì hệ thống y tế này hội tụ mọi điều kiện cần thiết để chăm sóc tốt nhất cho các bệnh nhân. Các bệnh viện trong Hệ thống Y tế Vinmec đã đi vào hoạt động là Bệnh viện Vinmec Times City (Hà Nội), Vinmec Central Park (TP.HCM) và Vinmec Phú Quốc (Phú Quốc) đều có cơ sở hạ tầng và trang thiết bị hiện đại, hội tụ các bác sĩ, điều dưỡng giàu nhiệt huyết, tận tâm với người bệnh. Vì thế, tôi tin cậy và lựa chọn Vinmec là một đối tác lý tưởng để chuyển giao các phương pháp chăm sóc và điều trị hiện đại nhất để bệnh nhân ở Việt Nam sớm tiếp cận được với các phương thức điều trị ung thư tiên tiến nhất.

- Xin cảm ơn giáo sư!

Doãn Phong