Ngọc Minh

Mười anh chị em tôi đều học bơi như vậy. Đó cũng là cách hầu hết trẻ ở vùng sông nước miền Tây tập bơi. Phụ huynh đều như những người thầy. Họ không học qua trường lớp, chỉ dạy lại thế hệ sau bằng kinh nghiệm. Vậy mà, đứa trẻ nào ở xứ tôi khi ấy cũng bơi giỏi, tắm sông ngụp lặn ngày này qua ngày nọ, hiếm khi nghe có chuyện đuối nước.

Ba tôi nói, khi một đứa trẻ biết đi, cha mẹ đã phải nghĩ đến chuyện tập bơi cho nó. Bởi ở miệt sông nước, chỉ một sơ suất nhỏ, hậu quả cũng khó lường. Miền Tây quê tôi trước đây mỗi năm bị ngập trong mùa nước nổi đến mấy tháng trời. Khi đường sá, nhà cửa ngập hết, chuyện biết bơi là một kỹ năng sinh tồn tất yếu.

Nhưng hiện nay, khi mùa nổi hầu như hiếm khi xuất hiện ở miền Tây, những ca đuối nước ở quê tôi lại xảy ra thường xuyên hơn.

Theo báo cáo của Bộ Lao động Thương binh và Xã hội, trung bình mỗi năm Việt Nam có hơn 2.000 trẻ em tử vong do đuối nước, cao hơn các nước trong khu vực Đông Nam Á và gấp tám lần so với các nước phát triển. Tỷ lệ trẻ em biết bơi ở độ tuổi tiểu học và trung học cơ sở chưa đến 30%.

Quan sát các vụ đuối nước gần đây, tôi thấy đa số là những vụ tử vong tập thể. Các nhóm trẻ thường đi chung với nhau, nếu một em chẳng may gặp nguy hiểm dưới dòng nước, những em còn lại theo phản xạ sẽ lao theo cứu giúp. Bản năng sinh tồn khiến những đứa trẻ có thể ôm hoặc ghì chặt bạn mình, người này kéo người kia xuống. Nếu không được trang bị kỹ năng cứu hộ, một người dù bơi lội giỏi cũng không thể cứu người chết đuối, mà có thể cùng trở thành nạn nhân.

Nguyên nhân các vụ đuối nước được xác định là do trẻ thiếu sự giám sát của người lớn khi cùng bạn bè đi tắm, đi bơi, đi chơi ở sông suối, ao hồ hoặc do bị chìm đò, chìm ghe xuồng trên đường đi học, đi lao động. Tuy nhiên, nguyên nhân cốt lõi nằm ở chỗ nhiều trẻ hiện nay không được học bơi, không có kiến thức và kỹ năng nhận ra sự nguy hiểm cũng như sinh tồn trong môi trường nước.

Bạn tôi, trước đây từng làm thuyền trưởng phà Mỹ Thuận, phà Vàm Cống rồi phà Đình Khao, mới về hưu. Khi còn công tác, anh thường bơi ngang qua sông Tiền, sông Hậu, hay sông Cổ Chiên, từng cứu nhiều người dân chìm ghe xuồng sắp chết đuối giữa dòng nước dữ. Nhận ra sự nguy hiểm của môi trường sông nước, khi về hưu, anh dốc sức dạy bơi miễn phí cho những đứa trẻ ở Tiền Giang quê anh. Thế nhưng, nhiều phụ huynh không chịu cho con em đi học, kể cả những lớp miễn phí. Người lớn còn không ý thức đúng đắn về vấn nạn đuối nước để định hướng cho con em, thì nói sao những đứa trẻ bây giờ thờ ơ với chuyện học bơi.

Mỗi mùa hè đến, sau những vụ đuối nước, nhà trường thường là nơi "chịu đòn" với các chỉ trích như: thiếu chương trình dạy bơi, thiếu đào tạo kỹ năng sinh tồn cho trẻ... Rõ ràng, rất cần đưa bơi lội thành môn bắt buộc trong chương trình giảng dạy ở trường học. Nhưng thực tế ai cũng nhìn thấy, là nhà trường đang gặp những khó khăn không thể khắc phục một sớm một chiều để phổ cập ngay kỹ năng bơi lội cho trẻ. Họ thiếu giáo viên, thiếu kinh phí, kể cả cái bể dạy bơi cũng không có... Mọi khó khăn đều có thể khắc phục nhưng khi mọi thứ trong tay đều thiếu, việc khắc phục sẽ cần rất nhiều thời gian.

Thống kê trên của Bộ Lao động Thương binh và Xã hội cũng cho biết, hơn 55% trẻ em tử vong do đuối nước sống ở các hộ gia đình nghèo, chủ yếu ở khu vực nông thôn. Trẻ nông thôn có nguy cơ bị đuối nước cao gấp hai lần trẻ em ở thành thị. Để dạy bơi, các trường học nông thôn cũng gặp khó khăn gấp bội so với các trường thành thị.

Không thể duy trì thói quen đổ lỗi mọi điều cho giáo dục, không thể phó thác hoàn toàn trách nhiệm phổ cập bơi lội cho nhà trường. Trong khi chờ bơi lội được phê duyệt là môn học bắt buộc, chờ trường học khắc phục khó khăn, trẻ vẫn đi bơi và đối diện với cái chết hàng ngày mỗi mùa hè đến.

Trương Chí Hùng

Tôi bắt đầu nghe thấy tiếng xe máy chạy ì ầm, sáng ra nghe tiếng rao “xôi đậu xanh bắp giã”, đâu đó tiếng nói cười lao xao.

Ảnh chụp tối 30/9 tại TP.HCM

Chiều 30/9, hàng loạt rào chắn, dây kẽm gai được công an, bộ đội, dân phòng gỡ bỏ. Người TP.HCM mừng lắm, nhìn góc phố hết cách ngăn, băng bó mà xúc động rưng rưng. Nhưng thực sự, chúng tôi không quá hồ hởi, vui tươi, vỡ òa như các thành phố khác khi dỡ phong tỏa.

TP.HCM đón nhận mở cửa khá thận trọng khi ca nhiễm hàng ngày vẫn tương đương tổng số ca từ đầu dịch tới giờ của Hà Nội, nghĩa là chúng
tôi vẫn phải đối mặt với nguy cơ lây nhiễm rất cao.

Người quen của tôi vẫn nhiễm bệnh, có người vẫn phải nhập viện dù đã tiêm đủ 2 mũi vắc xin. Các gia đình có mất mát trong mùa dịch chẳng thể vui ngay được, thậm chí còn ngậm ngùi khi người thân của mình không chờ được tới ngày hôm nay. Ai cũng còn rất lo lắng và nhiều tâm tư, hồi hộp, dù thấy nhẹ lòng hơn rất nhiều.

Mấy hôm nay quanh nhà tôi mọi người bắt đầu dọn dẹp, sơn lại cửa cổng. Dù nhiều nhà vẫn còn dán biển đỏ “gia đình có người cách ly y tế tại nhà”, cửa thì đóng kín nhưng nghe rõ tiếng trẻ con hò hét trong nhà, tiếng chuyện trò ăn uống vui vẻ.

Có lẽ nhờ có độ phủ vắc xin, các ca nhiễm nặng đã bớt đi nhiều. Chỉ có điều khá giật mình, quan sát trên bản đồ Covid thành phố, tôi nhận thấy trong hẻm số người nhiễm sinh sau năm 2010 đông dần lên, thậm chí có vài bé mới 2-3 tuổi, líu ríu nhiễm chùm gần nhà nhau. Chắc có em đã bị lây từ người lớn, và lây cho cả đám trẻ con hàng xóm xung quanh. Rồi mai các em đi học, nếu chưa được tiêm thì lo lắng lắm đây, lứa tuổi nhiều năng lượng và mải chơi, dễ gì 5K triệt để, điều mà ngay cả người lớn cũng khó thực hiện.

Chúng tôi lại được đi làm đông dần lên, được tiếp xúc xã hội, được mua bán, ăn uống phong phú hơn, được uống ly cà phê mà chúng tôi nhớ nhung đã bao lâu nay. Có điều, chúng tôi chỉ ra khỏi nhà khi trang bị đầy đủ “combo” vật bất ly thân: điện thoại với một cái “app” phù hợp, chai sát khuẩn nhanh và khẩu trang.

Hoa, cà phê và bánh đón mùa thu ở TP.HCM.

Nhiều thói quen “mùa dịch” tôi chẳng muốn bỏ ngay, thậm chí sẽ duy trì lâu dài như việc đặt thực phẩm, đồ gia dụng trực tuyến thay vì đến siêu thị đông đúc. Có một số “nhu yếu phẩm” tôi hay tích trữ một lượng nhất định trong nhà, như muối, đường, gạo, mì, dầu ăn, sữa tắm, dầu gội, các loại giấy…

Thói quen này có từ hồi đi học châu Âu, khi mà các siêu thị đóng cửa lúc 6h tối và cuối tuần cũng đóng luôn, gần giống thời gian giãn cách nghiêm ngặt vừa rồi ở TP.HCM. Nhờ thói quen này mà 4 tháng vừa qua, tôi đã không phải lao ra đường trong hối hả và hoảng hốt để mua sắm trong lo lắng, bất an.

Tôi dường như cũng sống khác, có xu hướng thích những thứ thư thái cho tâm hồn hơn là những thứ duy mỹ, cầu kỳ. Tôi say mê sắp đặt, trang trí để góc nhà nào cũng có thể là chỗ ngồi ngắm hoa, uống trà, ăn bánh và bàn chuyện với người thân, bạn bè qua điện thoại.

Khi đeo khẩu trang trở thành quan trọng thì cây son đỏ cũng chẳng để làm gì, thậm chí chẳng buồn trang điểm để cảm thấy tự do, thoải mái, tập trung vào bản thân hơn. Làm việc trực tuyến rất mỏi mắt, nhưng cũng giúp tôi không cần di chuyển 2h đồng hồ trên những chuyến xe từ Quận 10 (TP.HCM) sang Dĩ An (Bình Dương) khi đi dạy, hoặc giúp tôi từ cuộc họp này sang cuộc họp khác chỉ với một nút bấm trên điện thoại hay máy tính.

Bình thường mới, có lẽ không phải là trở lại y hệt như ngày xưa, mà đón nhận những thói quen mới, nay đã thành hữu ích. Thay đổi cách sống, ăn uống, vệ sinh để khỏe mạnh hơn, tiết kiệm hơn và có phương án đối với những bất lợi có thể xảy ra trong cuộc sống.

Số ca nhiễm không dễ gì giảm nhanh được mà có thể còn cao hơn, nhưng chỉ mong ít ai bị nặng, chỉ như một cơn cảm cúm, mỏi mệt rồi sẽ qua mà không phải vào viện gặp bác sỹ. Kit test nhanh cũng cần để sẵn trong nhà và ở cơ quan, để lỡ có triệu chứng gì khác thì kịp thời phát hiện để bớt lây cho gia đình, đồng nghiệp.

Người lạc quan thì bảo Sài Gòn sẽ tái sinh rạng ngời, người bi quan thì sợ hãi tăng ca nhiễm và phong tỏa nữa, người nhìn nhận tổng quát ngoài nắm bắt cơ hội đổi thay còn nghĩ đến những bất ổn xã hội có thể xảy ra, những hệ quả của “hậu stress” Covid về cả vật chất lẫn tinh thần. Nhưng dù thế nào, quãng đường trước mắt chúng ta cũng phải đi, khó khăn biết trước giúp chúng ta có động lực để cố gắng và bình tĩnh hơn nữa.

Bốn tháng trời giãn cách dài đằng đẵng, có một điều quan trọng tôi nhận ra, đợt dịch này đã khiến tôi thương và hiểu Sài Gòn hơn rất nhiều, có lẽ vì tôi đã cùng nơi này trải qua những ngày nhiều đau khổ chứ không chỉ có niềm vui, sự hoa lệ và năng động như trước nữa.

Qua khó khăn mới hiểu và thương nhau hơn, âu cũng là vốn quý để cùng nhau hướng tới những ngày mai bình yên và hạnh phúc.

Chào ngày mới nhé, Sài Gòn !

Độc giảBùi Mai Hương 

Sài Gòn, những ngày vừa đi vừa khóc

Khóc thật, chứ không phải tựa đề phim nào đâu ạ, chỉ là cố nén để vừa đủ rơm rớm nước mắt, như bao người dân Sài Gòn khác đang cố gắng từng ngày.

Đầu tiên, tôi xin tâm sự về hoàn cảnh của mình: Trong quá trình cổ phần hóa từ 2002 đến 2008, công ty  bán toàn bộ cổ phần cho tư nhân, tôi có 4 bằng ĐH nhưng không có cổ phần nên phải về hưu với trợ cấp ít ỏi. Tôi xin việc ở công ty khác nhưng rất khó vì hệ số lương (6,31). Đi làm thuê thì tuổi cao, sức yếu. Kinh doanh thì không vốn, không địa điểm (có mỗi kiến thức kinh tế  và sự tử tế thì xã hội không cần). 

Ảnh minh họa. (Nguồn: Dân trí)

Tôi cũng xin chia sẻ câu chuyện "3 năm, tôi đang nghèo đi 2 lần!" của chị nhà báo. Thực sự trong điều kiện tình hình kinh tế hiện nay "thời bão giá" những người làm công ăn lương không có thu nhập phụ điều khó khăn như chị cả, đành phải tự xoay xở thôi chị ạ! (trừ khi làm giám đốc sở tài chính như ông X ở tỉnh K va li lúc nào cũng chật ních tiền, vàng).

Quốc hội, chính phủ đang rất "đau đầu" về vấn đề điều chỉnh (tăng lương) cho cán bộ trong điều kiện nợ công đang được dự báo trên 64%. Nhiều chuyên gia, nhiều nhà hoạch định chiến lược đang nghiên cứu, hiến kế "cần một giải pháp đồng bộ", nhưng chỉ bàn và nói thôi cũng không biết đến bao giờ lương công chức mới đảm bảo mức sống "trung bình". 

Theo tôi, trước hết: phải tinh giản ngay biên chế, cắt ngay 30% sáng cắp ô đi, chiều cắp ô về (bộ máy chúng ta đang quá cồng kềnh vậy nhưng cơ quan nào cũng kêu thiếu người làm, bộ nào cũng đòi tăng biên chế), thứ hai là đưa các tiêu chuẩn được phục vụ vào lương (nhà, xe, điện, nước, điện thoại...) vào lương (đây là giải pháp chống lãng phí hiệu quả nhất), không thể để tình trạng "của chùa cứ xài vô tư".

Thứ ba là quyết liệt chống lãng phí, tham nhũng, đầu tư công kém hiệu quả (đường làm trước hỏng sau, cầu làm trước hỏng sau, trụ sở làm năm trước năm sau hỏng, một số tập đoàn kinh tế nhà nước làm ăn thua lỗ triền miên..), có vậy mới mong có nguồn lực để tăng lương cho công chức chị ạ!

Bạn đọc Phong Lê 

Công viên gồm 38 điểm tham quan thuộc 4 tuyến du lịch gồm: Tuyến một là Khám phá thế giới thượng ngàn; tuyến hai là Hành trình về miền thiên giới; tuyến ba là Cuộc sống dân dã nơi trần thế; tuyến bốn là Đường đến thủy cung.

Đến với Công viên địa chất Lạng Sơn, ngoài việc khám phá những nét độc đáo của giá trị di sản (văn hóa, đa dạng sinh học, địa chất - địa mạo, địa văn hóa, khảo cổ học), du khách có thể tham gia trò chơi leo núi mạo hiểm.

Công viên địa chất Lạng Sơn cũng bao gồm nhiều di chỉ khảo cổ có giá trị như Hang Thẩm Khuyên, Thẩm Hai, Kéo Lèng, nền văn hóa Bắc Sơn... chứng minh nơi đây là một trong những chiếc nôi của người Việt cổ trong một hệ sinh thái núi đá vôi với gần 800 loài thực vật, trong đó có hàng chục loài được ghi trong Sách đỏ Việt Nam... 

Dự kiến, Công viên địa chất Lạng Sơn sẽ nhận bằng công nhận Công viên địa chất toàn cầu UNESCO vào năm 2025 tại Chile.

Ông Lưu Bá Mạc - Phó giám đốc Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch tỉnh Lạng Sơn - đánh giá, sự ghi nhận này sẽ giúp cho tỉnh Lạng Sơn có thêm động lực cũng như cơ hội tập trung nguồn lực đẩy mạnh công tác quản lý, bảo tồn và phát huy giá trị di sản địa chất, di sản văn hóa, lịch sử, khảo cổ, đa dạng sinh học, cũng như các danh lam thắng cảnh đặc sắc của tỉnh Lạng Sơn.

Ông Mạc nói thêm, Sở đã triển khai nhiều giải pháp đẩy mạnh phát triển du lịch, như việc ban hành các kế hoạch thực hiện các chương trình, đề án trọng tâm về phát triển du lịch, kêu gọi các doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực du lịch, phát triển các sản phẩm du lịch mới. 

Đồng thời, nơi đây cũng tập trung nâng cao chất lượng nguồn nhân lực du lịch, đẩy mạnh hợp tác quốc tế với Trung Quốc để thu hút khách du lịch tới tham quan tại các địa điểm ở Lạng Sơn.

Đánh giá cao tiềm năng phát triển du lịch của Công viên địa chất Lạng Sơn sau khi được UNESCO công nhận là Công viên địa chất toàn cầu, ông Trương Quốc Hùng - Chủ tịch CLB Lữ hành Hà Nội - cho rằng, đây là "đòn bẩy" thu hút du khách trong nước, quốc tế đến Lạng Sơn nói riêng, Việt Nam nói chung.

"Tuy nhiên, địa phương cần quan tâm đến công tác bảo tồn để phát triển bền vững, gìn giữ thiên nhiên hoang sơ và nền văn hóa bản địa, tránh tình trạng phát triển "nóng", không bê tông hóa phá vỡ cảnh quan", ông Hùng nói.

Chia sẻ về các bước đi tiếp theo trong thời gian tới, bà Phạm Thị Hương - Phó Trưởng Ban quản lý Công viên địa chất Lạng Sơn - cho biết, bên cạnh việc xây dựng tour tâm linh gắn với tín ngưỡng thờ Mẫu tại các ngôi đền nằm trong vùng lõi, Ban quản lý của Công viên địa chất cũng triển khai xây dựng hệ thống cơ sở hạ tầng để thu hút du khách trong và ngoài nước.

Bà Hương cho biết thêm, một dự án quan trọng khác cũng được hoàn thiện trong thời gian tới là Trung tâm phức hợp Công viên địa chất Lạng Sơn có quy mô 20.000-30.000m2, bao gồm: Trung tâm quản lý điều hành đón tiếp, trung tâm thương mại dịch vụ, chợ đêm truyền thống, bảo tàng đạo Mẫu, bảo tàng trưng bày tiến hóa sự sống vùng Công viên địa chất Lạng Sơn...

Các dự án này sẽ góp phần hoàn thiện các chức năng, qua đó phát huy giá trị và "đánh thức" tiềm năng phát triển du lịch của Công viên địa chất Lạng Sơn.

Ông Nguyễn Quý Phương - Trưởng phòng Quản lý xúc tiến du lịch, Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam (Bộ VH-TT&DL) - nhận định, Lạng Sơn là một trong những cửa ngõ lớn đón khách du lịch quốc tế.

Để tận dụng cơ hội và lợi thế này, tỉnh Lạng Sơn cần tiếp tục tập trung làm mới sản phẩm du lịch, đào tạo và đào tạo lại nguồn nhân lực du lịch, đổi mới công tác xúc tiến quảng bá du lịch; tiếp tục hỗ trợ và liên kết trao đổi khách với các doanh nghiệp du lịch và các địa phương khác trên cả nước.

"Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam sẽ luôn đồng hành cùng các doanh nghiệp du lịch, các địa phương trong đó có tỉnh Lạng Sơn nhằm tận dụng tốt những cơ hội, đón đầu xu hướng du lịch trên thế giới… góp phần tạo dựng từng bước đi vững chắc, tạo đà bứt phá cho du lịch Việt Nam phát triển", ông Phương khẳng định.

Công viên địa chất Lạng Sơn được thành lập từ năm 2021, có phạm vi thuộc các huyện Bắc Sơn, Chi Lãng, Hữu Lũng, Lộc Bình, Văn Quan và thành phố Lạng Sơn với tổng diện tích 4.842 km2. 

Do nằm chủ yếu trong cánh cung Bắc Sơn là một khối núi đá vôi lớn, thuộc địa phận hai tỉnh Lạng Sơn và Bắc Giang nên nơi đây có nhiều hang động đồ sộ, hùng vĩ bậc nhất Việt Nam.