Bản thân tôi cũng là một trường hợp như thế. Vì gia đình nghèo khó nên tôi phải ra đời bươn chải quá sớm. Thế nhưng, sau trong trong thâm tâm, tôi luôn mong muốn được học đại học. Phải mãi tới khi sinh đứa con thứ hai được 5 năm, tôi mới có thể yên tâm học đại học theo đúng chuyên ngành mà mình từng rất yêu thích - Ngôn ngữ Anh.

Ròng rã suốt 5 năm trời, tôi vừa chăm hai con nhỏ, vừa lên giảng đường vào những ngày cuối tuần. Vất vả là thế, nhưng tôi chưa bao giờ nghỉ học dù chỉ là một buổi. Tốt nghiệp xong, có bằng cử nhân, tôi lại tiếp tục theo học chứng chỉ Tesol (viết tắt của cụm từ Teaching English of Speakers of Other Languages. Được biết đến là một chứng chỉ quốc tế về kỹ năng và phương pháp giảng dạy Tiếng Anh) vì muốn làm thêm bán thời gian với nghề dạy học.

Nói là học lấy chứng chỉ để ra đi làm, nhưng lúc này, khát khao lớn hơn nữa của tôi lại là ra nước ngoài học cao học cùng ngành này. Tất nhiên, hoàn cảnh hiện tại không cho phép tôi tiếp tục với giấc mơ lớn ấy. Thế nên tôi lại dặn lòng kìm lại, chờ tiếp cho đến con đủ 18 tuổi mới lại đi học tiếp.

>> Những người mộng mơ 'bằng cấp không quan trọng'

Nghe những mong muốn này của tôi, nhiều người nghĩ rằng tôi là kẻ mơ mộng hão huyền, thiếu thực tế. Tôi thường xuyên bị so sánh chuyện mình làm với những người kiếm nhiều tiền. Họ bảo người ta học ít nhưng làm ra tiền, còn tôi học nhiều nhưng chẳng bằng ai. Nhiều khi tôi thấy mình lẻ loi, tủi thân bởi không ai hiểu mình.

Suốt hơn 20 năm tôi ra đời và gắn bó với đủ nghề, thực sự tôi không giỏi kiếm ra nhiều tiền. Nhưng kinh nghiệm sống và trải nghiệm sống mang cho tôi nhiều điều ý nghĩa vô cùng lớn mà tiền bạc nhiều bao nhiêu cũng không mua được. Đó là giá trị tinh thần, là những bài học từ nhỏ đến lớn mà tôi có dịp học hỏi từ mọi người. Và hơn hết, tư duy của tôi đã thay đổi rất nhiều, góc nhìn của tôi rộng hơn và mối quan hệ cũng ngày càng nhiều hơn, đặc biêt là với những người thiện tri thức.

Thông qua câu chuyện này cũng như bài viết trước của tác giả Long, tôi hy vọng mọi người sẽ có cái nhìn khác, bớt thành kiến hơn với những người đam mê sự học như chúng tôi. Cũng xin xã hội đừng vội vàng đánh giá ai đó là thành công hay thất bại chỉ vì số tiền họ kiếm được.

Thúy Vy

>> Quan điểm của bạn thế nào? Gửi bài tại đây. Bài viết không nhất thiết trùng với quan điểm VnExpress.net.

Đồng thời, Công đoàn Vietcombank phát động toàn thể đoàn viên, người lao động ủng hộ tối thiểu một ngày lương mỗi người. Tổng số tiền ủng hộ trong toàn hệ thống lên tới trên 13 tỷ đồng.

Số tiền quyên góp được chuyển tới 26 địa phương bị ảnh hưởng bởi bão lũ thông qua các tổ chức chính trị, xã hội của ngành, địa phương và bằng nhiều hình thức. Trong thời gian 23-24, lãnh đạo nhà băng trực tiếp tới thăm hỏi, trao quà ủng hộ người dân bị ảnh hưởng tại Hải Phòng, Quảng Ninh, Lào Cai và Yên Bái.

Chuyện thật như đùa

Trong một lần về công tác xã Sơn Phú, huyện Hương Sơn (Hà Tĩnh) tôi tình cờnghe được câu chuyện đầy bi hài này. Khi mới nghe, tôi cứ nghĩ đó chỉ là sảnphẩm thêu dệt của những người dân quê thường "ngôi lê đôi mách". Tuy nhiên, saukhi được sự xác nhận của một cán bộ chính quyền địa phương, tôi đã quyết đi sâutìm hiểu câu chuyện này. Theo một số người dân ở xã Sơn Phú thì sự việc "đổi vợđổi chồng" diễn ra đã khá lâu nhưng một trong số những nhân vật chính hiện vẫnsống tại địa phương. Tuy nhiên, để tường tận và đúng bản chất câu chuyện, nhiềungười chỉ cho tôi đến gặp ông Nguyễn Như Tùng, nguyên xóm trưởng thôn Công Đẳng,xã Sơn Phú - người đã biết rõ nhất vì đã từng phải đứng ra giải quyết tình huốngtrần gian có một này.

"Đó là sự việc khiến tôi phải nhớ mãi trong thời gian làm trưởng xóm ở ngôilàng này. Nó bắt đầu xảy ra từ năm 1995 nhưng giờ đến xã này, hỏi bà Trinh, mộtmình nuôi đàn con ai mà chả biết việc đổi chồng năm xưa của bà", dù tuổi đã khácao nhưng chúng tôi hỏi chuyện ông Tùng rành rọt nói. Nhấp ngụm chè xanh, thứnước uống đặc sản của người xứ Nghệ, đằng hắng mấy cái rồi ông Tùng mới bắt đầukể. Theo đó, ông Nguyễn Đình Tình (SN 1959) và bà Nguyễn Thị Trinh (SN 1966) làvợ chồng cùng trú tại xã Sơn Phú. Đến thời điểm xảy ra sự việc (1995), ông bà đãcó với nhau bốn đứa con, đứa lớn 11 tuổi và đứa nhỏ nhất mới 5 tuổi. Tại ngôilàng nhỏ bé này, vợ chồng ông Tình chơi rất thân với gia đình ông Nguyễn HồngGia (SN 1962) và bà Nguyễn Thị Lắm (SN 1960). Nếu như vợ chồng Tình-Trinh có bốnđứa con ngoan ngoãn, thì vợ chồng Gia-Lắm cũng đã có với nhau hai cô con gái nếtna, xinh đẹp.

Vì là hàng xóm thân tình, “tối lửa tắt đèn” có nhau, nên hai cặp vợ chồng nàynhư người một nhà. Hễ gia đình nào gặp chuyện khó khăn thì gia đình kia khôngngần ngại đến giúp đỡ. Họ thân thiết đến mức từng bát cơm, con cá, bó rau cũngsẻ nửa, san đôi. Không những thế, do cùng hùn hạp vốn làm ăn chung, họ càng trởnên thân thiết hơn. Cứ mỗi dịp đi làm chung về, hai cặp vợ chồng thường tụ tập ởnhà của ai đó để nghỉ ngơi, ăn uống. Gia đình này thậm chí có thể ăn ở cùng giađình kia cả tháng trời mà ai cũng cảm thấy vui vẻ. Nhưng chính trong cái khôngkhí đầm ấm bề ngoài ấy, người ta chẳng thể ngờ "cơn sóng ngầm" đã âm ỉ bộc pháttừ lâu, khi Trinh và Gia đã nảy sinh tình cảm "khác thường" trên quan hệ hàngxóm, bạn bè.

Cái tình cảm "khác thường" ấy là khởi nguồn cho một bi kịch. Buổi chiều cuốinăm 1995, sau một ngày làm việc mệt nhọc, bốn người bạn đã làm một bữa tiệc, vừađể nghỉ ngơi, vừa để vun đắp tình cảm của hai gia đình. Khi rượu đã ngà ngà, haigã say rượu bỗng dưng nghĩ ra trò quái đản. Khi Tình đề nghị: "Mi đổi gái (vợ -PV) cho tao, tao sẽ đổi gái cho mi" thì không hiểu sao Gia cũng gật đầu đồng ý.Và điều đáng nói là khi nghe hai ông chồng "đề xuất" ý tưởng điên rồ đó, khônghiểu vì lẽ gì lại được cả hai người đàn bà chấp thuận. Ngay trong đêm đó, haicặp vợ chồng từng là bạn nối khổ của nhau quyết định thực hiện chuyện tráo đổivợ chồng một cách điên rồ. Rồi chẳng hiểu vì uống phải bùa mê thuốc lú hay vì"cái lạ bằng tạ cái quen" mà những ngày sau, cả bốn con người đó vẫn tiếp tụctrò chơi nguy hiểm.

Nhưng được một thời gian, rồi cũng có người tỉnh trí nhận biết mình đang chơitrò chơi nguy hiểm, trái luân thường đạo lý. Đầu tiên, Lắm nhất quyết không chịuăn ở nhà ông bạn của chồng nữa mà đòi về nhà mình. Tiếp theo, Tình cũng tỉnhngộ, sang nhà ông bạn để đòi vợ về. Tuy nhiên, vì đã có tình cảm với nhau từtrước nên Gia và Trinh… không đồng ý và muốn "đổi vợ đổi chồng" luôn. Đòi vợkhông được, Tình nổi cơn tam bành châm lửa đốt nhà của ông bạn "vàng" đã "lừa"mất vợ. Rất may, dân làng phát hiện kịp thời nên ngọn lửa nhanh chóng được dậptắt. Tuy nhiên, "đám cháy" bi kịch từ hành động quái dị của hai cặp vợ chồng nàythì không thể dập được nữa. 

Bà Nguyễn Thị Trinh hiện nay.

Kết thúc oan nghiệt

Sau hành động ngang nhiên đốt nhà của người khác, Tình bị bắt và bị xử án tùgần một năm. Ngày mãn hạn tù về nhà, Tình đành cắn răng chấp nhận sự thật vợmình đã thuộc về kẻ khác. Còn về phần chị Lắm, khi thấy chồng đưa người phụ nữkhác về nhà ở, phần vì quá đau lòng, phần vì không chịu nổi miệng lưỡi cay độccủa người đời, đã nuốt nước mắt ôm hai con gái vào miền Nam sinh sống. Từ đó,những người dân ở đây cũng không biết ba mẹ con trôi dạt đến phương nào, bây giờra sao. Còn đối với Tình, sau khi ra mãn hạn tù một thời gian, được người quenmai mối đã đã đi bước nữa. Tình và người vợ mới có thêm một cậu con trai hiệnđang học lớp 10. Còn Gia và Trinh sau khi về ở với nhau đã có thêm ba người connữa.

Gần hai mươi năm đã trôi qua, nhưng câu chuyện "tráo đổi vợ chồng" đầy oannghiệt ấy vẫn chưa thể "nguội" trong ký ức những người dân Sơn Phú, vẫn đượcmang ra làm bài học để các cặp vợ chồng khác tự răn mình. Nói vậy, bởi dù cố ýhay vô tình, dù tình cảm của họ là thật đi chăng nữa, thì hành động "đổi chồng,đổi vợ" khiến con trẻ phải gánh kết cục quá oan nghiệt. Ông Nguyễn Như Tùng ngậmngùi kể: "Chỉ thương cho hai cô con gái của Tình và Trinh tên là N và L. Sau khimẹ chúng sang ở với ông hàng xóm, bố thì bị đi tù về tội phá hoại tài sản, haiđứa quá buồn rầu nên rơi vào cuộc sống tiêu cực. Đến trường thì bị bạn bè trêutrọc, về nhà lại bị người ta xét nét, chúng càng tỏ ra bất mãn với cuộc sống.Xấu hổ nên học đến lớp 9, N đã bỏ học, bỏ nhà đi lang thang, sau đó lôi kéo emgái mình cùng đi theo". Sau một thời gian bỏ nhà, sống buông thả ở Sài Gòn, haiem đã bị dính căn bệnh thế kỷ HIV. Năm 2003, dù vào Sài Gòn sau chị gái, nhưng Llại nhiễm bệnh và mất trước chị gái khi đang ở tuổi 17 trăng tròn, phải chônthân nơi đất khách quê người. Không lâu sau khi em gái mất, Ngân cũng trở về quêrồi nhắm mắt xuôi tay trong lặng lẽ vì căn bệnh thế kỷ.

Còn đối với những nhân vật chính trong câu chuyện này cũng có cuộc sống khôngnhư mong đợi. Ông Tình chung sống với người vợ hai được 6 năm thì mất. Ông ra điđể lại vợ con thơ dại và bố mẹ già yếu. Còn bà Trinh, qua hai đời chồng đã sinhđược 7 đứa con (nhưng nuôi 5 đứa) nên cuộc sống không thể khá giả lên được. Cònông Gia, sau khi quyết chí sống với vợ của bạn sau màn "tráo đổi vợ chồng" vôtiền khoáng hậu chỉ được một thời gian cũng không may gặp tai nạn qua đời, đểlại cho bà Trinh 5 đứa con nheo nhóc. Chính vì vậy, những người dân nơi đây chobiết, gia đình của cả hai người phụ nữ này hiện được liệt vào danh sách hộ nghèocủa xã Sơn Phú. "Chúng tôi đều biết và bức xúc câu chuyện năm xưa liên quan đếnbà Trinh. Nhưng giờ chứng kiến cuộc sống mẹ con bà ấy quá khó khăn, nhiều ngườicũng chạnh lòng. Với cương vị là trưởng xóm, tôi cũng chỉ biết động viên, thămhỏi tặng quà mỗi khi có dịp thôi", vị trưởng xóm Hồ Văn Đông chia sẻ.

* Tên nhân vật đã được thay đổi

Tôi mới xách xe chạy về quê mình nơi đầu nguồn sông Hậu. Đến nơi mới biết, nước nổi vẫn chưa tràn đồng. "Tháng bảy nước nhảy khỏi bờ" - nghĩa là tới tháng bảy âm lịch, mùa nước nổi sẽ bắt đầu, và nó thường kết thúc vào cuối tháng mười. Nhưng năm nay, đã gần giữa tháng tám âm lịch, nước vẫn chưa về.

Anh tôi đang ngồi vá mấy tấm lưới dớn trước sân, vừa thấy tôi đã thở dài than "con nước năm nay không biết sao giờ chưa chịu về", bà con trong xóm đang ngóng trông từng ngày. Anh nói, dân quê mình sống chủ yếu bám vào con nước. Hàng trăm hộ đã chuẩn bị sẵn câu lưới xuồng ghe, tiền bạc sắm sửa cho hoạt động đánh bắt cá tôm mỗi mùa nước cũng ngốn cả chục triệu chớ đâu có ít. Vậy mà tình hình nước nôi thế này chắc năm nay khó lòng lấy vốn lại. Hai đứa con lớn của anh đã nghỉ học đi Bình Dương làm thuê. Từ đầu năm đến giờ, do ảnh hưởng của dịch bệnh nên cũng thất nghiệp, đang tính về quê. Nhưng anh khuyên con cứ ở lại trên đó, biết đâu có chỗ khác thuê làm, chớ về quê mùa này cũng không làm gì được. Ngay cả anh, nếu đợi vài hôm nữa mà nước không lên cũng sẽ đi thành phố làm phụ hồ kiếm tiền cho đứa con trai út nhập học.

Mấy người đàn ông trong xóm cũng kéo đến. Họ bảo mấy năm trước giờ này họ đang ở trong đồng chớ dễ gì ở nhà. Lênh đênh trên sóng nước đầu nguồn, cực mà vui lắm vì ngày nào cũng chở về mấy chục ký cá. Vậy mà giờ ngày nào cả xóm cũng ngóng chờ con nước chụp lên, nhưng rồi thất vọng trong mòn mỏi. Vài người nghĩ đến phương án bán lại xuồng ghe, câu lưới để đi Bình Dương. Nhưng bán lại cho ai trong tình hình này? Mà bán được rồi, những nông dân sông nước liệu có trụ nổi với thị thành? Những câu hỏi ấy cứ quặn thắt như con nước đục ngầu giữa lòng sông Hậu.

Mấy người đàn ông nói chuyện một lúc rồi ai nấy lặng lẽ về nhà. Tôi thắp nhang trên bàn thờ ba tôi rồi ra ngồi trước cửa, dõi mắt về phía cánh đồng khô cháy. Trước đây, khi mấy công đất cuối cùng của vụ hè thu cắt lúa xong, nhìn con sông Cái nước chảy đục ngầu, cả nhà tôi lại chuẩn bị đón mùa nước nổi. Công việc quan trọng nhất đầu mùa là sắm sửa các dụng cụ đánh bắt cá tôm. Lọp lờ, câu lưới, xuồng ghe phải được chuẩn bị kỹ từ trước đó.

Nước về, ba và anh em tôi lập tức ra đồng. Trong các nghề hạ bạc mùa nước nổi, ba tôi nổi tiếng cả xóm về tài giăng câu. Tùy theo con nước mà ông chọn loại mồi câu khác nhau, để bắt cá loại cá khác nhau. Nước mới chụp lên đồng thì ba giăng câu mồi nhái bắt cá lóc; giăng mồi trùn bắt cá trê, cá rô. Nước cao hơn chút nước thì ba giăng mồi kiến cánh bắt cá chày, cá lòng tong mương. Nước bêu thì giăng câu mồi cua con bắt cá lóc...

Tôi nhớ có lần ba bơi xuồng giữa cánh đồng, thấy mấy con cá vồ đém ăn móng gần đám rong đuôi chồn. Ba bơi xuồng về nhà, kêu tôi đi hái bông súng, bông điên điển và me non để lát nấu canh chua. Tôi hỏi ba nấu với cái gì. "Nấu với cá vồ đém", ông không giải thích gì thêm, với tay lấy loại dây câu có tóm lưỡi bự, bắt vài con cá chạch đực rồi bơi xuồng về phía đám rong đuôi chồn. Ba bủa câu, ngồi hút chưa tàn điếu thuốc thì cuốn lên bốn con cá vồ đém bự chảng. Trong bữa cơm canh chua cá vồ đém, ông dạy anh em chúng tôi về cách giăng câu bắt từng loại cá dưới nước, mỗi loại một loại mồi câu đặc trưng, cách móc mồi và hướng bủa câu thế nào. Bởi vậy, anh em tôi từ nhỏ đã có thể cầm cả thiên câu đi giăng. Mùa nước nổi, cá mắm nhà tôi vừa ăn vừa bán không bao giờ hết.

Trong tất cả các nghề đánh bắt mùa nước nổi, đặt đáy là đánh bắt được nhiều nhất. Đáy đặt ở vàm kinh hay vàm sông, bao nhiêu cá tôm từ đồng trôi ra là vô đáy hết. Cá nhiều đến mức người ta phải dùng mấy cánh tay đòn bằng tre để nâng cá lên, rồi đổ vào ghe. Cỡ cá từ đồng ra nhiều, mỗi lần đổ đáy được cả ghe cá. Mà đổ xong rồi quay lại đổ liền, chứ chỉ chậm trễ một chút là cá đầy bầu không cất lên nổi. Cách đây chừng chục năm, tôi làm mướn cho đáy ông tư Ly đặt ở vàm rạch Trà Bông. Cỡ nước kém cá ra nhiều, cả chục nhân công làm không xuể, đèn đuốc thắp sáng đêm như hội chợ. Có đêm ông Tư thấy nhân công mệt quá, đành xả bầu cho cá đi bớt. Ông kể mấy chục năm sống bằng đủ thứ nghề hạ bạc nhưng không bao giờ tận diệt cá tôm. Những ngày rằm âm lịch, ông thường xả bầu không bắt cá để tích đức.

Những mùa nước nổi, bà con miền Tây làm nghề nào cũng có thể mưu sinh được. Nhưng ba tôi và những người như ông năm Hùng, ông tư Ly chắc chắn không thể ngờ rằng có ngày con tôm con cá biệt tăm như bây giờ. Vì đâu, con nước "trốn" mất tiêu.

Các con đập trên dòng chính Mekong đã giữ lại lượng nước lớn kỷ lục, khiến cho ngay đỉnh điểm của mùa mưa, khu vực đồng bằng sông Cửu Long từ từ mất dần mùa nước nổi. Mặt khác, nhiều nghiên cứu cho thấy hiện tượng khai thác cát quá mức ở hạ nguồn đã khiến đáy sông bị sụt lún. Trong khi đó, ảnh hưởng của biến đổi khí hậu lại làm cho mực nước biển dâng lên. Hai yếu tố này gây ra tình trạng xâm nhập mặn ngày càng nghiêm trọng.

Số tiền hàng trăm tỷ đồng ngân sách cấp cho các dự án chống hạn mặn, chưa kể nguồn lực xã hội từ các hoạt động thiện nguyện của đồng bào cả nước mỗi năm, cùng các thống kê thiệt hại tăng dần đều hàng nghìn tỷ đồng có đủ cứu đồng bằng?

Ngoài việc lên tiếng mạnh mẽ hơn nữa với tư cách quốc gia trước các thỏa thuận sử dụng tài nguyên nước trong khu vực, nghĩ ra giải pháp tự cứu mình về lâu dài là yêu cầu nghiêm túc với người ở đồng bằng, các tổ chức, cơ quan địa phương và chính phủ. Mỗi lần có các diễn đàn lớn về đồng bằng, chúng tôi lại khấp khởi, nhưng rồi lại thấy vấn đề mau chóng lắng yên. Ngay cả các lãnh đạo địa phương, tôi thấy các phát biểu về vấn đề nóng này của họ năm nào cũng na ná như nhau, không có ý tưởng gì đột phá. Nếu thiếu giải pháp quyết đoán, tôi sợ rằng chúng ta sẽ phải chứng kiến cái chết của một trong những dòng sông vĩ đại nhất thế giới.

Chúng ta đã và sẽ vẫn mải miết nói về biến đổi khí hậu, về các chiến lược vĩ mô, gồm cả câu chuyện của đồng bằng. Người quê tôi hẳn ít biết những chiến lược to tát, những dự án tỷ đô triệu đô ấy. Họ chỉ thấy tiếc nhớ mùa nước nổi giờ không còn nữa. Trong tâm thức dân miền Tây, nó không chỉ là một mùa mưu sinh mà còn là dấu ấn văn hóa đặc sắc, là ký ức tráng lệ không gì thay thế được. Mùa nước nổi mất đi đem theo nguồn sinh kế của bà con, mất đi những giá trị lịch sử, tinh thần mà đồng bằng đã chắt chiu từ mấy trăm năm tuổi.

Quê tôi bây giờ ai cũng nhớ mùa nước nổi. Nỗi nhớ cứ day dứt và quay quắt như nhớ người thân yêu đã lâu rồi chưa gặp mặt.

Trương Chí Hùng