Nhiều cơ hội từ cách mạng công nghiệp lần thứ tư

Trong tham luận “Nhận diện nguy  cơ và đón đầu cơ hội trong kỷ nguyên Fintech” tại Diễn đàn Thanh toán điện tử - VEPF 2016 hồi cuối tháng 11/2016, ông Nguyễn Hòa Bình, Chủ tịch HĐQT NextTech Group nhận định, loài người đang ở cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư, khi CNTT và Internet đã trở thành yếu tố hạ tầng thứ năm bên cạnh điện, đường, trường, trạm lan toả sâu rộng vào mọi ngóc ngách của đời sống xã hội, tới mức khó có thể tìm thấy một lĩnh vực nào chưa có bóng dáng của ứng dụng CNTT.

Theo ông Bình, có 3 phát hiện quan trọng về cuộc cách mạng này, đó là: chỉ cần 3 - 5 năm để 1 phát minh công nghệ mới có thể lan toả khắp thế giới; sau 200 năm mới xuất hiện lại hiện tượng con người đập phá máy móc do mất việc làm; và chỉ trong 10 năm từ 2006 - 2016, danh sách 5 công ty có giá trị lớn nhất trên thị trường chứng khoán vốn bị thống trị bởi ngành khai khoáng và tài chính ngân hàng đã bị thay thế hoàn toàn bởi các doanh nghiệp CNTT.

“Thế giới đang đứng trước cuộc cách mạng điện tử và tự động hoá mà bất kỳ quốc gia nào, dân tộc nào, ngành kinh tế nào, doanh nghiệp nào… không lướt được trên cơn sóng này thì sẽ nhanh chóng mất cạnh tranh và loại khỏi cuộc chơi”, ông Bình nhấn mạnh.

Trong bối cảnh “nhìn đâu cũng thấy cơ hội” và với những tiềm lực, kinh nghiệm đã tích lũy được hơn 15 năm qua, trao đổi với ICTnews, người đứng đầu NextTech cho biết, đặt mục tiêu trở thành Rocket Internet của Đông Nam Á, NextTech đang theo đuổi mô hình “Venture Builder” (tạm dịch là “cái nôi khởi nghiệp”) mà công ty Internet có trụ sở tại Đức này đã triển khai để tạo ra các startup công nghệ mới trên toàn cầu.

Lý giải rõ hơn về mô hình “Venture Builder”, ông Bình cho hay, khác với các “Vườn ươm” (Incubator) hỗ trợ startup cho tới lúc trưởng thành hay quỹ đầu tư mạo hiểm (Venture Capitalist) rót vốn cho các startup, “Venture Builder” là mô hình một công ty đã khởi nghiệp thành công đưa ra ý tưởng rồi rót vốn cho một nhóm chuyên gia có kinh nghiệm chuyên môn xây dựng và triển khai thành một startup mới trên nền tảng các nguồn lực sẵn có về nguồn vốn, công nghệ, bán hàng, tiếp thị… trong hệ thống của mình.

“Mỗi mô hình hỗ trợ startup có điểm mạnh và điểm yếu riêng. Điểm mạnh nhất của mô hình Venture Builder là khi bắt đầu triển khai, ý tưởng khởi nghiệp được startup bởi những người giàu kinh nghiệm, hiểu biết về lĩnh vực, biết rõ mình muốn gì và cần phải làm gì. Do đó, đầu tư theo mô hình này, tỷ lệ thành công cao hơn nhiều so với mô hình rót vốn đầu tư mạo hiểm cho startup. Trong khi tỷ lệ thành công của startup được rót vốn đầu tư mạo hiểm chỉ 5 - 10%, thực tế tại NextTech, tỷ lệ đầu tư thành công khoảng 70%”, ông Bình chia sẻ.

“Bật mí” về lý do NextTech tiên phong triển khai mô hình “Cái nôi khởi nghiệp” ở Đông Nam Á, ông Bình một lần nữa nhấn mạnh: với tư tưởng điện tử hóa các giao dịch truyền thống, điện tử hóa thương mại, NextTech “nhìn đâu cũng thấy cơ hội” gia tăng thêm các giá trị cho hệ sinh thái sản phẩm, dịch vụ của mình.

Ngày 28/8/2009, một tuần tra viên giao thông của Mỹ có tên Mark Saylor lái chiếc Lexus ES350 trên đường xa lộ gần San Diego, California. Trên xe lúc đó có cả 3 thành viên trong gia đình của anh. Thảm kịch xảy đến khi lái xe không thể làm chủ chiếc Lexus bởi mất kiểm soát chân ga. Chỉ chưa đầy một phút sau, chiếc Lexus xấu số đâm vào một chiếc xe khác, lộn nhiều vòng trước khi bốc cháy nghi ngút. Cả 4 người trong xe bị thiêu cháy tới chết.

Vụ tai nạn thu hút sự chú ý của giới truyền thông và khơi lên sự phẫn nộ của người tiêu dùng. Bởi trước đó, lỗi tăng tốc đột ngột trên các dòng xe của Toyota và Lexus đã gây nên nhiều tai nạn thương tâm nhưng không được quan tâm đúng mức cần thiết.

Một tháng sau cái chết của Mark Saylor, Toyota đã phải thu hồi 3,8 triệu xe trên toàn cầu. Năm 2010, nhà sản xuất Nhật Bản tiếp tục phải thu hồi 2,3 triệu xe do lỗi dính chân ga. Theo thống kê của cơ quan an toàn đường bộ Mỹ NHTSA, từ năm 2008 tới 2010, Toyota đã phải gọi về xưởng 8,5 triệu xe các loại do lỗi tăng tốc đột ngột. Lỗi kỹ thuật này đã gây nên cái chết của 52 người.

Bê bối này đã nhấn chìm hình ảnh của Toyota ở thời điểm đó. Đỉnh điểm của vụ việc là án phạt 1,2 tỷ USD vào tháng 3/2014 do Toyota bị kết luận là che giấu và cung cấp thông tin thiếu chính xác về mức độ ảnh hưởng của lỗi tăng tốc đột ngột.

Chủ tịch công ty - ông Akio Toyoda - thậm chí đã phải ra xin lỗi trước Quốc hội Mỹ về cách thức công ty xử lý vụ việc.

Tới năm 2015, Toyota vẫn chưa thoát hẳn bê bối khi các vụ kiện rải rác về lỗi tăng tốc đột ngột vẫn xuất hiện. Song, NHTSA đã phủ quyết các vụ kiện này với kết luận điều tra có thể do tài xế nhầm ga - chân phanh, chứ không phải lỗi tăng tốc đột ngột, mất kiểm soát của xe.

Lỗi hệ thống đánh lửa của GM

Bà Marry Barra giúp GM vượt qua sóng gió.

General Motors là một trong những nhà sản xuất ôtô lận đận nhất thập kỷ qua. Hãng xe Mỹ đã phải đối mặt với quá nhiều vụ kiện lớn, nhỏ về lỗi bộ phận đánh lửa. Thống kê chưa đầy đủ cho biết GM đã phải nộp phạt hơn 900 triệu USD với kết luận tội danh là không chịu thu hồi các ôtô bị hỏng bộ phận đánh lửa. Đây được cho là nguyên nhân khiến ít nhất 124 người bị thiệt mạng và 275 người bị thương trong các vụ tai nạn.

CEO của tập đoàn ở thời điểm đó là bà Marry Barra đã phải đứng trước Quốc hội Mỹ để điều trần khi mà bà vừa ngồi vào “ghế nóng” chưa đầy 3 tháng. Giá cổ phiếu của GM tụt giảm nghiêm trọng. Hàng triệu chiếc xe bị thu hồi. Uy tín nhà sản xuất bị ảnh hưởng nặng nề. Các vụ kiện không có điểm kết thúc. Cơn bão táp đổ lên đầu người phụ nữ mà chỉ vài tuần trước đó trở thành ngôi sao của Detroit.

Nhưng chính trong thử thách mang tính quyết định tới số phận của GM, Marry Barra mới tỏ rõ sự bình tĩnh và bản lĩnh của mình. Trước Quốc hội Mỹ, bà cúi đầu xin lỗi gia đình các nạn nhân và tuyên bố lỗi của GM là “không thể chấp nhận được”. Một trang web giải đáp thắc mắc của khách hàng cũng được lập nên sau đó. Những thua lỗ và hình ảnh xấu của GM dần được thay thế bằng những tín hiệu khả quan từ thị trường chứng khoán.

Vừa qua, bà đã chính thức bước lên một tầm cao mới với vị trí Chủ tịch Hội đồng quản trị của GM và là người phụ nữ đầu tiên trên thế giới có thể phá vỡ “bức trần thép”.

Gian lận khí thải của Volkswagen

Mây mù khí thải phủ bóng VW cũng như các dòng xe chạy dầu.

Hãng xe Đức đã phải thú nhận cài đặt phần mềm lên ít nhất 11 triệu ôtô chạy bằng dầu diesel trên toàn thế giới nhằm vượt qua các bài kiểm tra nghiêm ngặt của Mỹ. Với động tác này, mức khí thải thực tế của các xe do VW sản xuất vượt gần hàng chục lần so với thực tế.

Sau khi hành vi gian lận bị phát giác, hàng loạt cán bộ cấp cao của VW đồng loạt từ chức và bị sa thải, trong đó có người đứng đầu là CEO Martin Winterkorn. Thống kê chưa đầy đủ cho biết VW đã mất ít nhất 7,3 tỷ USD để mong phục hồi hình ảnh cũng như thu hồi các xe gặp lỗi kỹ thuật.

Giá cổ phiếu của VW mất tới khoảng 30%. Mất mát này sẽ chưa thấm vào đâu khi tạp chí The Economist từng công bố số liệu rằng nếu cộng toàn bộ các khoản tiền phạt, bồi thường, chi phí giải quyết khiếu kiện, thu hồi sản phẩm,… mà VW phải bỏ ra thì con số sẽ tương đương với thiệt hại mang tính lịch sử của hãng dầu khí BP khi nổ giàn khoan dầu Deepwater Horizon.

Chưa dừng lại ở đó, giới chức Mỹ còn tuyên bố sẽ truy cứu trách nhiệm của cá nhân tới cùng, thay vì chỉ tuyên án phạt kinh tế. Việc các lãnh đạo rời ghế quyền lực dường như chưa đủ làm nguôi cơn giận dữ của dư luận.

Quan trọng hơn, bê bối gian lận của VW mở ra một cuộc điều tra rộng lớn trên dòng xe diesel toàn cầu. Hàng loạt các hãng xe khác bị sờ gáy. Những tên tuổi lớn như BMW, Mercedes-Benz, Audi, Porsche,… đều phải giật mình khi các sản phẩm của họ bị đưa vào tầm ngắm.

Một số người thậm chí còn lo ngại vụ bê bối của Volkswagen có thể sẽ là dấu chấm hết cho nhiên liệu diesel.

Gian lận khí thải của Mitsubishi

Quan chức Mitsubishi cúi đầu xin lỗi vì gian lận.

Mới nhất trong loạt bê bối của các hãng ôtô ghi tên Mitsubishi. Mitsubishi đã phải thừa nhận rằng dữ liệu thử nghiệm nhiên liệu trên 625.000 chiếc xe đã bị can thiệp để cho kết quả ít hơn so với thực tế.

Trong cuộc họp báo công khai được tổ chức mới đây, Chủ tịch Tetsuro Aikawa cùng các quan chức khác của hãng xe Nhật đã phải cúi đầu nhận lỗi. Sau thông tin này, cổ phiếu của Mitsubishi tụt giảm 15% - mức cao nhất trong vòng hơn 10 năm qua.

Việc phát giác gian dối càng khiến các khó khăn về tài chính của Mitsubishi trở nên trầm trọng hơn. Bởi giá đồng yen tăng mạnh cùng những khủng hoảng sau 2 trận động đất liên tiếp vừa qua đã khiến hãng gặp khó. Tuy nhiên, những mất mát về tiền bạc sẽ không thể thấm vào đâu so với hình ảnh và uy tín của Mitsubishi trong mắt khách hàng.  

Như vậy, chỉ trong vòng chưa tới 10 năm qua, thị trường ôtô đã ghi nhận tới 4 vụ bê bối lớn mang tính lịch sử. Điều này đang đặt ra dấu hỏi lớn về độ tin cậy nơi các hãng xe.

Cũng cách đây chưa lâu, Justin Schuh, người phụ trách bảo mật cho Chrome của Google và cũng là một trong số các chuyên gia hàng đầu thế giới về bảo mật, nói rằng phần mềm diệt virus là trở ngại lớn nhất của ông trong việc tạo ra 1 trình duyệt web an toàn. Giải thích rõ hơn cho nhận định của mình, Schuh nói rằng, việc dính vào phần mềm AV làm trì hoãn công nghệ sandbox Win32 Flash trong hơn 1 năm, và rằng, các nỗ lực triển khai sandbox trong tương lai cũng bị trì hoãn do loại phần mềm này. 

Schuh cho biết, phần mềm AV cũng gây ra các lỗi với giao thức TLS (transport layer security), từ đó làm hỏng một số thành phần của giao thức HTTPS/HSTS.

Trong vài năm trở lại đây, một số hãng phát triển trình duyệt web tỏ ra không hề hài lòng với các phần mềm AV. Quay lại thời điểm năm 2012, Nicholas Nethercote, một nhân viên khác của Mozilla lúc này đang làm việc cho dự án Firefox MemShrink, nói rằng "McAfee (1 phần mềm AV khá nổi tiếng) đang giết chết chúng tôi". Trong trường hợp của mình, Nethercote nói rằng khi đang tìm cách giảm lượng bộ nhớ mà Firefox tiêu thụ, anh phát hiện ra rằng các add-ons trình duyệt như McAfee đang ngốn một lượng bộ nhớ cực lớn - bên cạnh các vấn đề khác mà nó gây ra.    

Vấn đề ở đây, từ góc nhìn của một hãng phát triển trình duyệt, đó là phần mềm diệt virus giống như 1 kẻ "xâm lấn", đã "xâm lược" quá mức vào các thành phần trên máy tính. Các phần mềm này, trong nỗ lực tóm gọn virus trước khi virus có thể lây nhiễm vào hệ thống của bạn, đã can thiệp sâu vào các phần mềm trên máy tính, chẳng hạn như trình duyệt, công cụ xử lý văn bản, và thậm chí là nhân (kernel) hệ điều hành. O'Callahan đưa ra một ví dụ 'sát sườn' - một trải nghiệm anh từng trải qua: "Khi chúng tôi tìm cách để tính năng bảo mật ASLR chạy được trên Firefox phiên bản Windows, nhiều hãng AV đã làm hỏng nó với việc chèn các DLL với ASLR bị vô hiệu hoá vào các tiến trình của chúng tôi". ASLR, viết tắt của Address space layout randomization (ngẫu nhiên hóa sơ đồ không gian địa chỉ), là một trong những công cụ tốt bảo vệ người dùng khỏi lỗi bảo mật tràn bộ nhớ đệm (buffer overflow).

Chưa hết, chính bản thân phần mềm AV cũng là một mục tiêu mà hacker nhắm đến. Với 1 hệ thống máy tính, nếu không có trình AV được cài, hacker có thể phải tìm lỗ hổng trong trình duyệt hay hệ điều hành. Ngược lại, nếu phần mềm AV tồn tại trên hệ thống, lỗ hổng cũng có thể được phát hiện từ chính phần mềm AV. Điều này thường không phải là vấn đề gì lớn lao nếu nhà sản xuất AV làm ra được những phần mềm bảo mật, tuy nhiên, thông thường thì thực tế là ngược lại (ngoại trừ Windows Defender, bởi Microsoft là hãng thành thạo các thành phần trong Windows, theo O'Callahan).