Các khách mời tại Tọa đàm “Nâng cao chất lượng đào tạo sau đại học, chính sách học bổng và hợp tác nhà trường – doanh nghiệp” do Trường ĐH Bách khoa Hà Nội, Viện Nghiên cứu Dữ liệu lớn tổ chức ngày 23/3.

Tại Tọa đàm “Nâng cao chất lượng đào tạo sau đại học, chính sách học bổng và hợp tác nhà trường – doanh nghiệp”, chỉ ra một số nguyên nhân lý giải việc số lượng người học sau đại học thụt giảm, GS.TS Bùi Thế Duy - Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ cho rằng, theo quy luật thị trường, khi có cung thì ắt có cầu.

Có giai đoạn chúng ta đột biến về số người học cao học, tiến sĩ, đặc biệt là ở các trường lớn do có nhu cầu lớn về chuẩn hóa đội ngũ giáo viên, giảng viên. Ngoài ra một phần cũng do nhu cầu tự thân của các cán bộ muốn nâng cao trình độ để phát triển trong hệ thống quản lý.

Vì thế ngay lập tức có lượng rất lớn những người nhiều năm đi giảng dạy có bằng cử nhân đi học thêm thạc sĩ, tiến sĩ. Đến nay số lượng giảm nhiều vì cơ bản những người có nhu cầu đã trang bị xong trình độ thạc sĩ, tiến sĩ.

Mặt khác, nhìn một cách tổng thể tại các doanh nghiệp, rất ít vị trí đòi hỏi trình độ thạc sĩ, tiến sĩ.

Theo Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ, hiện chỉ có một vài tập đoàn lớn có bộ phận nghiên cứu phát triển cần nhân lực trình độ cao; còn khoảng 98-99% là doanh nghiệp vừa và nhỏ, ít có nhu cầu lao động trình độ thạc sĩ, tiến sĩ.

Nhưng lý do quan trọng nhất theo ông chính bởi nhu cầu tự thân của các trường đại học trong đào tạo sau đại học và nghiên cứu phát triển.

“Về cơ bản các trường đại học của chúng ta chưa tạo ra tiền từ kết quả nghiên cứu khoa học”.

Thứ trưởng nhìn nhận, đây là vấn đề chung của cả bộ máy từ nhà trường đến doanh nghiệp. Ông lấy ví dụ, nếu như ở Châu Âu, người làm nghiên cứu sinh được coi là người đi làm việc, được trả lương và làm toàn thời gian. Rất nhiều trường đã thương mại hóa kết quả nghiên cứu ấy và xác định nghiên cứu sinh là “công nhân làm nghiên cứu”.

“Đối với người học, đi làm tiến sĩ phải bỏ tiền để được đi học thì giờ đây họ được trả lương để làm việc. Ngược lại, nhà trường sẽ có nguồn nhân lực lớn với chi phí rẻ nhất và hiệu quả nhất”.

Tuy nhiên ở Việt Nam, người học vừa đi học vừa phải lo “cơm áo gạo tiền” và chi trả cho những chi phí học tập. Do vậy, nhiều người không thiết tha với việc học lên cao.

Theo vị Thứ trường này, Bộ Khoa học và Công nghệ đang cùng các trường đại học thúc đẩy thương mại hóa nghiên cứu khoa học, hỗ trợ thành lập các trung tâm chuyển giao công nghệ, thúc đẩy đăng ký sáng chế, hình thành doanh nghiệp khởi nghiệp, đồng thời thúc đẩy kết nối giữa nhà trường và doanh nghiệp,… Ông tin rằng những điều này sẽ tạo ra nhu cầu tự thân của các trường đại học.

GS. Vũ Hà Văn, Đại học Tổng hợp Yale

Trong khi đó, GS. Vũ Hà Văn, Đại học Tổng hợp Yale lại lấy dẫn chứng về việc đào tạo sau đại học ở Mỹ. Theo đó, việc đào tạo sau đại học là trách nhiệm chung của cả xã hội và của Nhà nước.

“Về mặt xã hội, có nhiều công ty, doanh nghiệp tham gia vào các trường đại học với nhiều mục đích như muốn xây dựng xã hội tốt đẹp hơn hoặc mục đích thức thời là công ty, doanh nghiệp đó cần người”.

GS Văn cho rằng, nếu như ở Việt Nam, nhiều người sau khi ra trường băn khoăn việc học sau đại học bởi không có tiền vừa chi trả học phí, vừa phải trang trải chi phí sinh hoạt thì ở Mỹ, học sau đại học đã được coi là một nghề.

“Hàng ngày, người học đến trường đi làm việc cùng giáo viên. Họ sẽ được trả một khoản tiền để chi tiêu. Tiền đó từ doanh nghiệp một phần; ngoài ra từ chính phủ cấp xuống cho các giáo sư làm nghiên cứu. Giáo sư sẽ dùng tiền đó để "nuôi" sinh viên.

Như ở trường Yale năm ngoái, tiền thu chi ước chừng 4 tỷ USD. Phần lương trả cho giáo sư ước chừng 800 triệu USD, trong khi phần tiền các giáo sư đem từ nhà nước vào khoảng 700 triệu USD. Như vậy, số tiền họ mang về từ các tổ chức tư nhân, doanh nghiệp gần bằng số tiền nhà nước cấp cho họ”.

Để thu hút người giỏi, với vai trò hỗ trợ cho những nhóm nghiên cứu mạnh đến từ tất cả những trường đại học, PGS.TS Lê Minh Hà cho biết, tại Viện nghiên cứu cao cấp về Toán, khi một nhóm nghiên cứu sau khi được hội đồng khoa học phê duyệt, họ sẽ được mời đến làm việc từ 3-6 tháng.

“Làm việc tại Viện có nhiều hỗ trợ, ví dụ họ có thể mời những giáo sư ở nước ngoài cùng làm việc trong nhóm nghiên cứu của mình hoặc có thể cùng được hỗ trợ kinh phí tổ chức hội nghị, hội thảo và được hưởng một phần lương nghiên cứu trong quãng thời gian làm việc ở viện”.

Trong khi đó, đại diện Bộ GD&ĐT, bà Nguyễn Thị Kim Phụng, Vụ trưởng Vụ Giáo dục đại học cho rằng, chính sách của Bộ GD-ĐT trong thời gian qua đã có nhiều thay đổi. Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục ĐH mới được thông qua, ở đó khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư vào giáo dục đại học.

“Ngay trong điều 37 cũng đã có quy định, trách nhiệm của các trường đại học là phải gắn kết với doanh nghiệp để đào tạo, đáp ứng yêu cầu thị trường. Mục đích giáo dục đại học hướng tới là đáp ứng yêu cầu thị trường, ngày càng tiệm cận với chuẩn quốc tế. Đó chính là những chính sách thiết thực Bộ GD-ĐT đưa ra nhằm nâng cao chất lượng đào tạo sau đại học”, bà Phụng nói.

Thúy Nga

Trường càng lớn càng "tụt dốc” tuyển sinh sau đại học

 - Nhiều trường đại học lớn hiện nay, đặc biệt là khối các trường kỹ thuật, việc tuyển sinh sau đại học ngày càng trở nên chật vật.

Trước đó, trường đã đầu tư cho hai nhà nghiên cứu là TS Nguyễn Bá Hải - Trưởng nhóm nghiên cứu trọng điểm về robot sinh học và PGS Nguyễn Trường Thịnh - Trưởng khoa Cơ khí - Chế tạo máy, mỗi người 100 triệu đồng để nghiên cứu ra hai con robot này.

Robot thay thế nhân viên thư viện

“Chúng tôi làm như vậy sẽ tiết kiệm được chi phí. Ngoài kinh phí đầu tư nhà trường sẽ chỉ mất tiền điện để vận hành 2 robot này. Ngoài ra, đây là cách để sinh viên của trường thấy rằng trong chuyển giao cách mạng công nghiệp 4.0 nhiều công việc con người làm sẽ do máy móc thay thế”- ông Dũng nói.

Thay nhân viên thư viện robot sẽ trợ giúp sinh viên mượn trả sách; chỉ dẫn tìm sách ở các kệ, thậm chí sẽ mang sách ra bàn học nhóm. Nhà trường cho hay sẽ đầu tư nâng cấp để robot có thể trò chuyện với sinh viên.

“Hiện tại Trường ĐH Sư phạm Kỹ thuật TP.HCM có gần 20 nhân viên thư viện. Sau khi robot thay thế những nhân viên này sẽ được nhà trường đào tạo lại để làm việc khác”- ông Dũng nói.

Lê Huyền

Chương trình phổ thông mới: Giáo viên bộ môn có thất nghiệp?

- Nhiều lãnh đạo địa phương băn khoăn vấn đề thừa - thiếu giáo viên khi áp dụng Chương trình Giáo dục phổ thông mới, với việc học sinh được chọn môn học, xuất hiện một số môn tích hợp...

Hiện nay toàn ngành đã xây dựng được cơ sở dữ liệu lưu trữ thông tin chi tiết của gần 52,000 trường mầm non và phổ thông (với hơn 1,5 triệu giáo viên, 24 triệu học sinh). 80 % trường học đã áp dụng phần mềm quản lý nhà trường trực tuyến; hơn 5,000 bài giảng trong chương trình giáo dục phổ thông đã được số hóa dưới dạng thức e- learning và cung cấp trực tuyến. Hiện nay, hơn 60% giáo viên có thể ứng dụng được CNTT trong dạy học, trong đó 22% giáo viên có thể tự soạn được bài giảng e-learning trực tuyến.

Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ, nhấn mạnh ngành giáo dục nhận thức rằng đẩy mạnh các hoạt động dạy và học ngoại ngữ (đặc biệt là tiếng Anh), tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin sẽ tạo nên những đột phá quan trọng trong triển khai đổi mới căn bản toàn diện giáo dục và đào tạo. 

Người đứng đầu ngành giáo dục cho biết, sắp tới sẽ đẩy mạnh áp dụng công nghệ tiên tiến, tiếp tục triển khai các giải pháp như tập trung nâng cao nhận thức về vai trò, ý nghĩa của việc áp dụng các công nghệ giáo dục, công nghệ thông tin trong ngành giáo dục, coi đây là một trong những giải pháp quan trọng để nâng cao chất lượng giáo dục.

Rà soát và ban hành các chính sách để tạo hành lang pháp lý, đặc biệt là tháo gỡ các nút thắt, rào cản tạo điều kiện thuận lợi triển khai mạnh mẽ công nghệ giáo dục trong các hoạt động dạy, học.

Triển lãm công nghệ giáo dục quốc tế - BESS Vietnam 2019, diễn ra trong hai ngày 5 và 6/3 tại TP.HCM. Đây là sự kiện đầu tiên của Hiệp hội các nhà cung cấp công nghệ giáo dục Anh quốc (BESA) và Cục Công nghệ thông tin và Cục Hợp tác quốc tế (Bộ GD-ĐT) tổ chức, thu hút gần 60 doanh nghiệp công nghệ giáo dục trong và ngoài nước tham gia, trong đó có 30 doanh nghiệp đến từ Anh quốc, Israel, Singapore...

Tại triển lãm, bên cạnh việc trưng bày, giới thiệu sản phẩm, trình diễn các mô hình công nghệ giáo dục hiện đại ứng dụng vào giáo dục còn tổ chức một chuỗi các hội thảo chuyên đề và các hoạt động trải nghiệm công nghệ bên lề có tính chuyên môn cao, trong bối cảnh định hướng giáo dục 4.0 đến Cách mạng công nghiệp 4.0.

 Một số sản phầm công nghệ giáo dục tại triển lãm công nghệ giáo dục quốc tế 2019:

Công nghệ trồng rau trong nhà kính, mô hình trồng rau xanh thủy canh, dự báo thời tiết, năng lượng sạch, xử lý nước thải...

Các mô hình thí nghiệm, sản phậm phục vụ giáo dục STEAM

Robot Misa có khả năng tương tác

Công nghệ lắm ráp lego bằng máy tính

Học tiếng Anh theo công nghệ 4.0

 Lê Huyền