Điều 292 Bộ luật Hình sự 2015 làm các startup "chùn bước"

Bộ luật Hình sự (BLHS) mới được Quốc hội khóa 13 thông qua tại Kỳ họp thứ 10 vào tháng 11/2015, đã được công bố và thời điểm bộ luật này có hiệu lực là từ ngày 1/7/2016. Tuy nhiên, vào ngày 29/6/2016, Quốc hội khóa 13 đã ra Nghị quyết 144 về việc lùi hiệu lực của BLHS năm 2015 và 3 đạo luật liên quan. Theo đó, Quốc hội quyết định lùi hiệu lực thi hành BLHS 2015 từ 1/7/2016 cho đến khi sửa xong các lỗi trong luật và luật mới có hiệu lực.

Đáng chú ý, trong BLHS 2015, thời gian vừa qua, quy định tại Điều 292 về “tội cung cấp dịch vụ trái phép trên mạng máy tính, mạng viễn thông” đã khiến nhiều cá nhân, doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực CNTT, viễn thông, nhất là các doanh nghiệp khởi nghiệp trong các lĩnh vực này băn khoăn, lo lắng. Theo thông tin từ Bộ Tư pháp, đại diện cộng đồng doanh nghiệp khởi nghiệp đã gửi trực tiếp kiến nghị đến Bộ này để đề nghị rà soát lại Điều 292 BLHS 2015, đặc biệt là quy định tại điểm e Khoản 1 của Điều 292 “các loại dịch vụ khác trên mạng máy tính, mạng viễn thông theo quy định của pháp luật”, vì cho rằng quy định này có phạm vi điều chỉnh quá rộng nên không khuyến khích, thậm chí là “rào cản” đối với sức sáng tạo của cộng đồng doanh nghiệp khởi nghiệp.

Thậm chí, thời gian vừa qua, theo ghi nhận của phóng viên ICTnews, đang có một làn sóng các doanh nghiệp Việt Nam mở công ty tại Singapore nhằm hưởng các chính sách kinh doanh hiện đại và cởi mở. Đặc biệt nhu cầu này có vẻ tăng lên khi những lo lắng về Điều 292 BLHS 2015 có thể hình sự hóa các vi phạm về kinh doanh trên Internet.

Trong thông tin gửi tới các cơ quan thông tấn, báo chí ngày 18/7 vừa qua, Thứ trưởng Mai Tiến Dũng, người phát ngôn của Bộ Tư pháp đã cho biết, Bộ Tư pháp cho rằng kiến nghị của đại diện cộng đồng doanh nghiệp khởi nghiệp về đề nghị rà soát lại Điều 292, nhất là quy định tại điểm e Khoản 1 Điều 292 - “các loại dịch vụ khác trên mạng máy tính, mạng viễn thông theo quy định của pháp luật” cần phải được nghiên cứu nghiêm túc, trên cơ sở tham khảo ý kiến của các Bộ, ngành nhất là các cơ quan thực thi pháp luật để không cản trở doanh nghiệp khởi nghiệp phát triển.

Đồng thời, người phát ngôn Bộ Tư pháp cũng cho hay, cùng với việc sẽ có công văn gửi Bộ TT&TT, Bộ KH&ĐT đề nghị các Bộ này nghiên cứu, đề xuất hướng xử lý với Điều 292 BLHS 2015, gửi kết quả về Bộ Tư pháp để tổng hợp, trình Ban soạn thảo dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của BLHS 2015; thời gian tới Bộ Tư pháp sẽ chủ trì, phối hợp với các Bộ, ngành, các chuyên gia trong lĩnh vực CNTT và mời đại diện cộng đồng doanh nghiệp khởi nghiệp, VCCI để trao đổi, thảo luận kỹ các nội dung nêu trên trước khi trình các cơ quan có thẩm quyền quyết định.

Trao đổi với ICTnews về quy định tại Điều 292 của BLHS 2015, ông Nguyễn Thế Trung, Tổng giám đốc Công ty CP công nghệ DTT - doanh nghiệp đã có hơn 13 năm hoạt động trong lĩnh vực CNTT nhận định, trong khi Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo chọn năm 2016 là năm quốc gia khởi nghiệp, đồng thời khẳng định quan điểm không hình sự hóa các quan hệ kinh tế thì quy định tại Điều 292 BLHS 2015 lại khiến cho các cá nhân, doanh nghiệp làm khởi nghiệp “chùn bước”. Nếu được thực hiện, Điều luật này sẽ khiến cho hoạt động của doanh nghiệp công nghệ, nhất là doanh nghiệp khởi nghiệp rất khó khăn.

Đặc biệt, ông Nguyễn Thế Trung cho rằng, cụm từ “Các loại dịch vụ khác” trong quy định tại điểm e Khoản 1 Điều 292 BLHS 2015 rất “nguy hiểm” và đáng lo ngại. Bởi lẽ, theo ông Trung, nếu quy định như vậy thì cái gì cũng có thể bị gom vào “các loại dịch vụ khác”. "Nói đến những người khởi nghiệp là nói đến sáng tạo và hoạt động sáng tạo của họ là nhằm tạo ra những sản phẩm, dịch vụ mới, những phần chưa có trong Luật. Vậy nên chắc chắn sẽ rơi vào những phần “dịch vụ khác”, khi đó người làm khởi nghiệp sẽ mang tội”, ông Trung chia sẻ.

Ông Trung nhấn mạnh: quy định tại Điều 292 BLHS 2015 được thi hành sẽ dễ dẫn đến tình trạng các doanh nghiệp khởi nghiệp cứ làm vì thị trường và người dùng chấp nhận, song lúc nào họ cũng nơm nớp lo sợ bị “áp” xử phạt theo quy định tại Điều 292 của BLHS 2015. “Khung hình phạt theo Luật Hình sự là cao nhất, nếu bị phạt theo bộ luật này sẽ là “vết đen”  cực kỳ khủng khiếp với các cá nhân, doanh nghiệp”, ông Trung nói.

Điều 292 cần được làm rõ hơn

Ngày 21/7, Cổng thông tin điện tử Chính phủ cho biết, Văn phòng Chính phủ vừa có công văn đề nghị Bộ TT&TT hoàn thiện dự thảo Nghị định quy định quản lý đầu tư ứng dụng CNTT sử dụng vốn nhà nước.

Cụ thể, Văn phòng Chính phủ đề nghị Bộ TT&TT nghiên cứu, rà soát để bổ sung, sửa đổi các quy định tại dự thảo Nghị định liên quan tới đầu tư ứng dụng CNTT sử dụng nguồn kinh phí sự nghiệp (bao gồm cả nội dung mua sắm sản phẩm, dịch vụ CNTT) theo hướng loại bỏ các quy trình, thủ tục không cần thiết nhưng vẫn bảo đảm tuân thủ Luật Ngân sách nhà nước và Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật (đối với trường hợp một nội dung cần từ hai Bộ trở lên hướng dẫn). Đồng thời, xem xét, nghiên cứu, bổ sung nội dung về thuê sản phẩm, dịch vụ CNTT trong dự thảo Nghị định để tạo căn cứ pháp lý cao hơn thúc đẩy việc thuê sản phẩm, dịch vụ CNTT trong cơ quan nhà nước.

Bên cạnh đó, Bộ TT&TT cũng được đề nghị tiếp tục nghiên cứu để xử lý các vướng mắc mà dự thảo Nghị định chưa giải quyết được theo hướng bảo đảm tuân thủ đúng các quy định tại Luật CNTT, Luật Đầu tư công, Luật Đấu thầu, Luật Ngân sách nhà nước; nhưng đối với các vấn đề quy định dưới Luật (Nghị định, Thông tư hướng dẫn đã ban hành), dự thảo Nghị định cần có các quy định, hướng dẫn cụ thể để xử lý các vướng mắc này, đặc biệt là ở các khâu thực hiện đầu tư và kết thúc đầu tư.

Văn phòng Chính phủ cũng đề nghị Bộ TT&TT chỉ đạo các đơn vị chức năng phối hợp chặt chẽ với các đơn vị liên quan tại Văn phòng Chính phủ trong quá trình hoàn thiện dự thảo Nghị định trước khi tổ chức lấy ý kiến các cơ quan, hội, hiệp hội liên quan theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ.

Hiện nay, các dự án ứng dụng CNTT sử dụng nguồn vốn ngân sách nhà nước đang được thực hiện theo quy định của Nghị định 102 ngày 6/11/2009 của Chính phủ về quản lý đầu tư ứng dụng CNTT sử dụng nguồn vốn ngân sách nhà nước.