"Học để biết" tức là những nội dung được giảng và học nằm trong một bức tranh tổng quát, để học sinh biết mình đang tiếp thu thành tựu gì của nhân loại và đang ở đâu trong bức tranh, theo một dòng thời gian. Nếu theo trường phái này, đạo hàm, tích phân sẽ được dạy về lịch sử hình thành, ứng dụng thời sơ khai, ứng dụng thời hiện tại và tương lai. Học sinh sẽ được học kỹ thuật giải đạo hàm, tích phân, cách dùng nó trong một số chủ đề trực quan liên quan trực tiếp đến đời sống như vận tốc, diện tích hình có đường cong... ở mức độ cơ bản.

"Học để thi" cũng có những nội dung của "học để biết", nhưng chỉ lướt qua. Phần quan trọng là tập trung vào tính toán ra các đáp án ở nhiều dạng bài tập khác nhau của đạo hàm, tích phân. Nhưng các dạng bài tập này không nhất thiết phản ánh đời sống. Các kỹ thuật giải được dạy cao hơn như đổi biến số, tích phân từng phần, và nhiều chủ đề khác ở lớp dưới, như lượng giác, logarit... cũng nằm trong đạo hàm, tích phân.

Nếu như theo trường phái "học để biết", học sinh quên công thức lượng giác, công thức logarit... vẫn có thể hiểu được bản chất của tích phân qua một số hàm cơ bản khác, và như vậy là đạt yêu cầu. Còn nếu trường phái "học để thi", học sinh sẽ bị cho là thiếu sót nghiêm trọng vì cách cho điểm dựa trên làm được nhiều dạng bài, dạng hàm.

Vấn đề ở đây là sách giáo khoa và khẩu hiệu của giáo dục Việt vẫn mang khuynh hướng "học để biết", nhưng cách dạy học và kiểm tra của các trường và thi THPT quốc gia lại đẩy học sinh theo hướng "học để thi". Do đó, kiến thức trở nên nặng nề và có khi học sinh cũng không cần biết đạo hàm, tích phân để làm gì trong đời sống?

>> 'Kiến thức rỗng' đạo hàm, tích phân

Cũng không thật đúng nếu nói học sinh bị ép vất vả với toán THPT nói chung, vì thực ra không khó để đạt 5 điểm và tốt nghiệp phổ thông. Nhưng điểm 5 đó đến từ hệ sinh thái "học để thi", không phải "học để biết", nên rốt cục cũng là 5 điểm lưng chừng, kiến thức không đủ hiểu mà cũng không đủ để thi.

Về vấn đề phát triển tư duy logic cho học sinh, trường phái "học để thi" có lẽ hiệu quả hơn. Không ai phủ nhận việc giải nhiều dạng đề, cặm cụi suy nghĩ, hệ thống kiến thức... sẽ thúc đẩy trí não làm việc và tư duy logic hệ thống sẽ phát triển. Ngoài ra, đây cũng là cơ sở để tuyển chọn học sinh tài giỏi để đào tạo, phục vụ cho xã hội.

Tuy nhiên, tư duy logic không chỉ được phát triển trong ba năm THPT mà còn là cả quãng đời sau này. Trong đó, môi trường đại học, cao đẳng sẽ thúc đẩy tư duy logic mạnh nhất, theo từng sở trường của người học như kỹ thuật, kinh tế, sư phạm... để đào tạo nhân tài cho đất nước. Do đó, lý lẽ này không vững nếu áp dụng cho toàn bộ học sinh THPT.

Ngoài ra, ở cấp THPT, trí thông minh Toán học nên được phát triển song song với trí thông minh ngôn ngữ, Văn học, Địa lý, Lịch sử, Thể chất... Về điều này, trường phái "học để biết" sẽ có nhiều lợi điểm hơn vì giải phóng thời gian và công sức cho học sinh.

>> 'Bắt học sinh đánh vật với tích phân, đạo hàm'

Có ý kiến cho rằng học sinh nên học sâu môn Toán như lượng giác, đạo hàm, tích phân... để biết thế mạnh và đam mê của mình, và có thể dùng để hướng nghiệp sau này. Điều này chưa hẳn đúng và vô hiệu nếu như các em chỉ "học để thi".

Ta thử ví dụ bằng một câu hỏi: có bao giờ một đứa trẻ nhìn thấy bức tranh tuyệt kỹ của người lớn và nghĩ rằng "mình phải vẽ được như vậy thì mới thích vẽ"? Điều đó hoàn toàn không đúng. Chúng ta cứ đưa tờ giấy, bút chì, màu mực... để đứa trẻ ấy vẽ theo những gì nó tự nghĩ. Nếu nó cứ vẽ hoài thì chứng tỏ niềm yêu thích đã tự động nhân lên.

Đối với Toán học cũng như vậy. "Học để biết" sẽ gợi mở hứng thú và học sinh thích Toán sẽ tự chọn hướng đi cho mình, không cần thiết phải giải bài khó mới phát hiện ra là thích Toán. Tôi tin rằng sẽ ít người phản đối nếu như tích phân, đạo hàm nói riêng được dạy theo hướng "học để biết".

Vì những biện luận trên, tôi ủng hộ trường phái "học để biết" áp dụng đại trà cho học sinh THPT. Vẫn cần những hình thức xét chọn học sinh phù hợp với từng lĩnh vực đại học, và hướng nghiệp trường nghề hiệu quả hơn. Nhưng ít nhất, tích phân, đạo hàm nói riêng và Toán THPT nói chung không nên được xem như một công cụ thi cử thuần túy và áp dụng "học để thi" trên phần lớn học sinh hiện nay.

Lâm Phan

>> Quan điểm của bạn thế nào? Gửi bài tại đây. Bài viết không nhất thiết trùng với quan điểm VnExpress.net.

Xung quanh câu chuyện này, độc giả Vanhungktdt224phản đối: "Lương tháng 13 và thưởng thực ra chỉ là cách để công ty giữ chân người lao động. Dần dà, người lao động coi đó là điều hiển nhiên phải có, chứ luật lao động không hề có quy định về mức thưởng cố định. Việc công nhân đình công khi bị giảm mức thưởng từ 1,87 tháng lương xuống còn 1,54 tháng lương trong thời điểm mùa dịch bệnh này là không thỏa đáng.

Năm nay dịch bệnh kéo dài, công ty đóng cửa mấy tháng liền mà họ vẫn còn cố gắng thưởng hơn một tháng lương cho công nhân như vậy là rất quý. Chuyện chi phí sinh hoạt là cuộc sống cá nhân, đành rằng thưởng Tết giảm hơn năm trước cũng buồn thật, nhưng hãy thử nhìn xem mức giảm năm nay trong tình hình dịch bệnh như vậy thì cũng không đến nỗi nào so với nhiều công ty khác.

Nên nhớ, doanh thu và lợi nhuận là hai khái niệm hoàn toàn khác nhau. Ở doanh nghiệp, đều là phân phối lợi nhuận dành cho năm sau, chứ không ai đi cắt doanh thu cả. Lợi nhuận giảm do dịch thì năm nay ngành nào, công ty nào cũng giảm, nên khó có thể tăng mức thưởng bằng năm trước. Trong hợp đồng lao động cũng luôn có câu 'lương, thưởng theo quy định của Luật Lao động'. Còn mức thưởng thì luật không có quy định bắt buộc, công chỉ có thể dựa vào tình hình kinh doanh mà trả thưởng tương xứng mà thôi.

Theo tôi, người lao động nên tin tưởng năm sau công ty làm ăn ổn định hơn sẽ bù lại cho công nhân. Để làm việc tốt thì cả hai phía đều cần chia sẻ và cảm thông. Hãy nghĩ đến lợi ích lâu dài, cùng nhau cố gắng cho những điều tốt đẹp ở những năm sau".

>> Nỗi lo không thưởng Tết

Đồng quan điểm, bạn đọc Minh trung phạmnhấn mạnh: "Tôi là một người ở ngoài ngành, nhìn nhận sự việc và bình luận theo suy nghĩ độc lập. Thử hỏi, ngưng sản xuất bao nhiêu tháng đó, công ty vẫn phải trả lương công nhân, không kịp tiến độ hợp đồng, phải bồi thường, và các chi phí phát sinh khác... nên công ty có thưởng là tốt lắm rồi.

Chắc chắn sẽ có người so sánh với mức thưởng năm trước, so sánh với các doanh nghiệp, công ty khác vẫn chi tiền thưởng từ bằng tới nhiều hơn để giữ nhân viên... nhưng đó là ở những ngành nghề có thể hoạt động online hoặc làm từ xa, chiếm một số rất ít. Nếu ai làm ở bộ phận tài chính của công ty, sẽ biết việc nâng hoặc hạ tỷ lệ thưởng 0.01 tháng lương thôi cũng phải ngồi tính toán, cân đối, và suy nghĩ, đắn đó rất nhiều mới có thể đưa ra quyết định được.

Có bạn lại nói rằng công ty rất nhiều tiền, tôi đồng ý, nhưng đó là tiền vốn, trong đầu tư không ai lấy vốn ra để thưởng hay trả lương cho công nhân hết. Tiền lương và tiền thưởng, các chi phí khác đều lấy từ lợi nhuận. Lợi nhuận ít thì việc đầu tiên sẽ là giảm thưởng, cắt thưởng, giảm chi phí phụ cấp... Đó là điều tất nhiên.

Mong mọi người hay suy nghĩ rộng hơn để cùng công ty hoạt động tốt. Mùa dịch này, công nhân còn có chỗ làm và công việc ổn định đã là một điều may mắn rồi. Hãy cùng nhau cố gắng để vượt qua khó khăn của đại dịch Covid-19 một cách ít tổn thất nhất".

Việt Thànhtổng hợp

>> Quan điểm của bạn thế nào? Gửi bài tại đây. Bài viết không nhất thiết trùng với quan điểm VnExpress.net.