Đến nay, đã có 11 học giả được giải thưởng Nobel về ứng dụng LTTC trong khoa học kinh tế. Ngày nay LTTC được sử dụng trong nhiều ngành khoa học như: khoa học quân sự, khoa học nghiên cứu hành vi, khoa học đối ngoại, nghiên cứu giải quyết xung đột… ở nhiều trường đại học trên thế giới. 

Trong đời sống hàng ngày, chúng ta gặp LTTT khá thường xuyên. Những kinh nghiệm dân gian như “ăn cỗ đi trước, lội nước đi sau”… đều có hàm ý sử dụng LTTC. Trong sách giáo khoa học sinh tiểu học, có nhiều bài học có yếu tố LTTC như “Hai con dê qua cầu”, “Hai người bạn”, “Hai chú gấu tham ăn”… Có điều khi dạy những bài này, giáo viên chúng ta chưa đặt nó dưới góc độ LTTC để dạy học sinh cách tư duy theo bộ môn khoa học này.

Bây giờ chúng ta hãy xem xét bài học “Hai con dê qua cầu” dưới góc độ LTTC. Nội dung của truyện ngụ ngôn này như sau: “Dê đen và dê trắng cùng lúc đi ngược chiều nhau để qua một chiếc cầu hẹp: dê đen đi từ đầu này lại, dê trắng đi từ kia sang. Không con nào chịu nhường con nào. Chúng ra sức húc nhau, cuối cùng cả hai đều rơi tõm xuống nước…”.

Chắc rằng khi dạy câu truyện này theo cách truyền thống, các thầy cô giáo sẽ khuyên học sinh là các em làm việc gì cũng phải biết nhường nhịn nhau; không tranh giành nhau kẻo kết cục sẽ như hai chú dê tội nghiệp kia.

Rõ ràng rằng, với cách dạy truyền thống như trên thì bài học này được đặt trong một tư duy tĩnh. Học sinh sẽ không có nhiều lựa chọn ngoài việc nghe theo lời khuyên là phải biết nhường nhịn nhau. Điều gì sẽ xảy ra nếu như học sinh lớn lên sẽ là những người luôn luôn nhường nhịn người khác? Nếu chỉ biết nhường nhịn mà không biết nắm lấy cơ hội thì sẽ là người chịu nhiều thua thiệt trong cuộc sống.

Tương tự trong bài này, điều gì sẽ xảy ra nếu hai con dê kia không phải là hai chú dê “hung hăng” mà thay vào đó là hai chú dê “nhu nhược”? Khi đó hai con dê sẽ đứng hai đầu cầu nhường cho nhau sang trước. Kết cục rồi cũng sẽ chẳng có con dê nào qua được cầu.

Dưới góc độ LTTC, tôi xin đưa ra bốn khả năng phân tích tình huống có thể xảy ra (kèm theo thang điểm minh họa) ở bảng ở dưới đây:

1. Hai con dê sẽ nhường nhau triệt để (chỉ đứng chờ nhau, không con nào chịu sang trước): Lúc đó mỗi con dê chỉ được 0 điểm vì không con nào qua được cầu.

2. Dê đen sẽ nhường cho dê trắng sang: Dê đen sẽ chịu thiệt về mặt tinh thần (sang sau) như vậy dê đen được -1 điểm và dê trắng thắng thế (sang trước) sẽ được +1 điểm.

3. Dê trắng sẽ nhường cho dê đen sang: Tương tự như ở 3, dê trắng được -1 điểm và dê đen +1 điểm.

4. Hai con dê cùng tiến lên, chúng húc nhau và rơi xuống suối (cả hai bên đều thua cuộc và được -2 điểm).

Như vậy, để có phương án tối ưu thì một trong hai con dê trong bài phải biết khai thác hành động của đối phương để chớp thời cơ qua cầu. Nếu như đối phương nhường bước, mình phải ngay lập tức qua cầu (đạt điểm tối ưu Nash). Ngược lại, nếu như đối phương quá hung hăng đòi qua trước thì mình phải biết nhường đường. Mặc dù có thiệt thòi (được -1 điểm) nhưng lại tránh được va chạm và có thể bị rơi xuống suối, nguy hiểm về tính mạng (-2 điểm).

Bằng cách phân tích như trên, bài học đã được đặt trong phương pháp tư duy động (có 4 tình huống có thể xảy ra) nên chúng ta thấy cách giải quyết thú vị hơn rất nhiều. Học sinh sẽ có nhiều lựa chọn để trao đổi, tranh luận với nhau. Trong cuộc sống không phải khi nào nhường nhịn cũng tốt; lấn lướt cũng xấu. Cái chính là phải biết xem xét tình thế như thế nào để mình có giải pháp tối ưu. Bằng cách vận dụng LTTC vào giải quyết bài học như trên, chúng ta đã cung cấp cho học sinh tư duy toàn diện hơn về tình huống, đối phương, hành động qua đó giúp các em có cách giải quyết phù hợp và thu về kết quả tốt nhất.

Một điều đáng tiếc là cho tới bây giờ LTTC chưa được đón nhận và giảng dạy, nghiên cứu đúng mực trong các trường đại học sư phạm ở nước ta. Thiết nghĩ ngành giáo dục và đào tạo nên khuyến khích vận dụng các bài học có yếu tố LTTC vào dạy kĩ năng sống cho học sinh phổ thông ở lần thay đổi chương trình giáo dục phổ thông sắp tới. Nếu được như vậy, học sinh chúng ta chắc chắn sẽ trưởng thành hơn rất nhiều. LTTC đã được chứng minh ở các nước tiên tiến là có ảnh hưởng rất lớn trong giáo dục kĩ năng phối kết hợp, kĩ năng phán đoán, kĩ năng giải quyết xung đột… trong cuộc sống hàng ngày. 

Trần Giang Nam 

Bộ Giáo dục đưa ý kiến về công trình “Chữ Việt Nam song song 4.0”

- Bộ GD-ĐT vừa chính thức lên tiếng về công trình "Chữ Việt Nam song song 4.0" của hai tác giả Trần Tư Bình và Kiều Trường Lâm gây xôn xao dư luận trong thời gian vừa qua.

Các câu chuyện trong tác phẩm được lược bỏ một số tình tiết tiêu cực nhưng vẫn có tính chân thực. Tên người và địa danh đã thay đổi để đảm bảo an toàn cho nhân vật.

Hành trình của Arsenal, đội duy nhất toàn thắng sau 3 vòng Premier League, ở vòng bảng Europa League không quá nặng nề.

Đội quân của HLV Mikel Arteta nằm ở bảng A, với đối thủ đáng gờm nhất là PSV Eindhoven - đội vừa bị Rangers đẩy xuống từ vòng play-off Champions League.

Hai đội còn lại ở bảng A là Bodo/Glimt và Zurich.

Trong khi đó, MU rơi vào bảng E không quá nặng nhưng hoàn toàn có khả năng xảy ra bất ngờ.

Với tư cách hạt giống, MUchung bảng với Real Sociedad, đối thủ mà "Quỷ đỏ" từng chiến thắng trong cuộc chạm trán mùa 2020-21.

MU vừa chiêu mộ thành công Casemiro. Cầu thủ người Brazil, trong lần ra mắt Europa League, sẽ gặp lại Sheriff.

Mùa trước, trên hành trình giành Champions League lần thứ 5 với Real Madrid, Casemiro có dịp gặp gỡ Sheriff. Trong đó, anh và đội bóng Hoàng gia Tây Ban Nha bất ngờ thua trận lượt đi trên sân nhà Bernabeu.

Đối thủ thứ 4 trong bảng E là Omonoia, một trong những CLB thành công nhất trong lịch sử bóng đá Síp, với 21 lần vô địch quốc gia.

AS Roma, một trong các ứng viên sáng giá khác cho chức vô địch Europa League, gặp Ludogorets và Real Betis - đội đá rất hay mùa trước dưới sự dẫn dắt của Manuel Pellegrini.

Hai lượt trận giữa Roma và Betis hứa hẹn rất hấp dẫn với màn đấu trí của Jose Mourinho và Pellegrini. Họ từng có nhiều kỷ niệm trong quá khứ, bao gồm cả những tranh cãi.

Barca gặp hung thần Bayern ở Cúp C1: Trận chiến của Lewandowski

Tới thời điểm này, Bộ GD-ĐT đã hai lần điều chỉnh kế hoạch năm học 2019-2020. Lần điều chỉnh mới nhất, chương trình năm học kết thúc giữa tháng 7. Trên thực tế, học sinh lớp 12 mới chỉ hoàn thành chương trình học kỳ I. 

Băn khoăn thi hay xét

Và nếu xét thì dựa trên cơ sở nào, nếu thi thì làm sao để tổ chức?

Theo ông Đỗ Minh Hoàng, Giám đốc TTGDTX Chu Văn An (TP.HCM), với tình hình hiện nay, nên để các địa phương tự chủ việc tốt nghiệp. Từng địa phương có phương án riêng trên cơ sở chương trình đã điều chỉnh, Bộ phê duyệt đồng thời giám sát cách thực hiện.

Thí sinh dự thi THPT quốc gia năm 2019

Đồng tình với quan điểm này, Hiệu trưởng Trường THPT Đinh Tiên Hoàng (Hà Nội) - ông Nguyễn Tùng Lâm - cho rằng Bộ GD-ĐT cần chuẩn bị thêm phương án khi tình huống xấu hơn, trong đó có thể nghĩ đến không tổ chức thi THPT quốc gia, trả việc tốt nghiệp cho các nhà trường và địa phương.

Ông Đỗ Hoàng Sơn, chuyên gia của Liên minh Giáo dục STEM, thì đề xuất xét tốt nghiệp cho học sinh lớp 12 theo kết quả 5 học kỳ đã qua.

Khi xét phải căn cứ vào điểm trung bình, tỷ lệ đỗ tốt nghiệp trong nhiều năm, điểm số từ trên xuống dưới.

Với trường hợp cá biệt mà trường không tự quyết định được thì có thể cho học sinh tham gia kỳ thi chung do Sở GD-ĐT tổ chức.

Có vướng luật?

Một vị giáo sư từng tham gia soạn thảo Luật Giáo dục sửa đổi 2019 cho rằng các văn bản Luật không có điều khoản về trường hợp bất khả kháng, nhưng khi áp dụng sẽ có. Và việc xét tốt nghiệp năm nay sẽ được Luật cho phép quy chiếu ở trường hợp bất khả kháng.

Bà cũng đề xuất cho học sinh nghỉ thêm 1-2 tháng, đến đầu tháng 7 bắt đầu học kỳ II, tháng 10 kết thúc năm học và thực hiện xét tốt nghiệp cho học sinh.

Theo Luật Giáo dục hiện hành (2015), học sinh bắt buộc phải dự thi mới được xét tốt nghiệp. (Anh: Thanh Tùng)

Đồng tình quan điểm này, TS Nguyễn Đức Nghĩa, nguyên Phó Giám đốc ĐH Quốc gia TP.HCM, nhận xét khi điều chỉnh khung thời gian năm học và lịch thi THPT quốc gia lần thứ hai, Bộ GD-ĐT đã đặt ra vấn đề nội dung pháp lý cho các học sinh tham dự kỳ thi.

Nếu theo lịch cũ, học sinh lớp 12 kết thúc năm học vào cuối tháng 5/2020, thi THPT quốc gia vào tháng 6 - Thời gian này hoàn toàn nằm trong thời hạn còn hiệu lực của Luật Giáo dục hiện hành (2015) nên học sinh bắt buộc phải dự thi mới được xét tốt nghiệp.

Tuy nhiên, lần điều chỉnh thứ hai, lịch kết thúc năm học dời đến giữa tháng 7, lịch thi THPT quốc gia dời đến tháng 8 - Các mốc thời gian này hoàn toàn nằm trong thời gian Luật Giáo dục bổ sung có hiệu lực.

“Như vậy, tính cấp thiết phải tổ chức kỳ thi THPT quốc gia để xét tốt nghiệp THPT không còn như trước đây" - ông Nghĩa nói.

Điều ông Nghĩa băn khoăn là Luật quy định có thi mà không tổ chức thi thì có đúng không? Trong tình trạng khẩn cấp có thể có những thủ tục pháp lý dừng thực hiện một điều khoản nào đó của một Luật hiện hành được không? 

Trước sự băn khoăn này, theo ông Phùng Quán, Trường ĐH Khoa học Tự nhiên TP.HCM, thì khi Luật đã quy định phải tuân thủ, nếu không sẽ chẳng có giá trị và còn tác dụng ngược.

Ông Nguyễn Xuân Khang, Hiệu trưởng Trường THCS- THPT Marie Curie, Hà Nội cũng đề xuất phải thi và chỉ nên thi các môn Toán, Ngữ văn và Ngoại ngữ, bỏ các bài thi tổ hợp Khoa học Tự nhiên và Khoa học xã hội.

Khử khuẩn trường lớp khi học sinh nghỉ dịch

Theo TS Nguyễn Ngọc Sơn, Luật Giáo dục năm 2015 và Luật Giáo dục sửa đổi bổ sung năm 2019 quy định rất rõ đối với chương trình THPT, dự thi đạt yêu cầu thì được cấp bằng tốt nghiệp. 

Tuy nhiên, ông Sơn cho rằng trong tình hình hiện nay phải xác định nội dung trước thủ tục sau. Về mặt nội dung nếu cứng nhắc "phải thi" và tổ chức thi có thể sẽ "vỡ trận", kéo theo hệ lụy sang năm khác.

"Luật không quy định tổ chức thi dưới hình thức nào hay cụ thể như thi tập trung, địa phương, từng trường tổ chức" - ông Sơn phân tích.

Hiện nay, Bộ đã công nhận dạy trực tuyến, các trường cũng có thể dạy trực tuyến thông qua nhiều phương thức. Như vậy có hai phương án đặt ra là tổ chức thi tập trung hoặc thi trực tuyến.

Vì vậy, theo ông Sơn, đầu tiên phải xác định cho học sinh hoàn thành chương trình. Khi đó, nếu dịch bệnh kết thúc, thi tập trung được là tốt nhất. Trong tình hình xấu hơn có thể thi trực tuyến, từng địa phương, từng trường tổ chức.

Ông Sơn cũng nhìn nhận trong hợp đặc biệt, nếu xét tốt nghiệp thủ tục cũng rất đơn giản, đó là tạm thời ngừng hiệu lực Điều 34 Luật Giáo dục sửa đổi.

Việc tạm ngừng hiệu lực Điều 34, Luật Giáo dục sửa đổi không cần dùng cơ chế khẩn cấp quốc gia như triệu tập họp Quốc hội. Thủ tướng Chính phủ có thể quyết định, nhưng trước đó phải được Ủy ban Thường vụ Quốc hội thông qua nội dung: Điều 34 Luật Giáo dục sửa đổi tạm thời không áp dụng trong năm học này.

Lê Huyền - Thanh Hùng

Lùi thời gian kết thúc năm học, dời lịch thi THPT quốc gia sang tháng 8

- Bộ GD-ĐT vừa có công văn gửi Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc TƯ về việc điều chỉnh khung kế hoạch thời gian năm học 2019-2020 lần 2.  

Cười vỡ bụng với những pha xử lý kiểu 'ối dồi ôi'

Neymar, Sterling biến "bàn thắng thành cơ hội", Mbappe ghi bàn bằng tay, Balotelli lóng ngóng mặt áo bib, anh chàng thủ môn quên mất bóng,... là những tình huống mang đến tiếng cười sảng khoái cho người hâm mộ.

Ngay ở phút thứ 2, Pedri đệm bóng cận thành mở tỷ số cho Barcelona

Tân binh Adama Traore gây ra nhiều khó khăn cho hành lang cánh trái của Espanyol

Bị dẫn bàn từ rất sớm, Espanyol dồn lên tấn công như vũ bão và gây ra rất nhiều khó khăn cho khung thành của Ter Stegen

Hàng thủ của Barcelona vì vậy mà phải làm việc vất vả

Barca để thủng lưới sau các pha làm bàn của Darder (40') và De Tomas (64')

Phút 90+6, cầu thủ vào sân thay người Luuk de Jong bật cao đánh đầu từ quả tạt của Adama Traore, ấn định tỷ số hòa 2-2

Chỉ có được 1 điểm khiến Blaugrana tụt xuống vị trí thứ 5 trên BXH chỉ sau 1 tuần vào top 4. Họ đang có 38 điểm, kém đội xếp thứ 4 là Atletico đúng 1 điểm nhưng thi đấu ít hơn 1 trận

Thẻ đỏ
Espanyol: Melamed (90'+2), Morlanes (90'+6)
Barca: Pique (90'+2)

Đội hình thi đấu

Espanyol: Diego Lopez, Vidal (Calero 89'), Gomez, Cabrera, Pedrosa, Darder, Herrera, Bare (Morlanes 62' - Merida 70'), Puado, Vilhena (Ribaudo 61'), De Tomas

Barca:Ter Stegen, Dest, Araujo (Garcia 46'), Pique, Alba (Dembele 72'), F. de Jong (Aubameyang 62'), Busquets, Pedri (Luuk de Jong 88'), Traore, Gavi (Nico Gonzalez 72'), Torres

LaLiga 2021/2022Vòng 24
#	Tên Đội	ST	T	H	B	TG	TH	HS	Đ
1	Real Madrid	24	16	6	2	48	20	28	54
2	Sevilla FC	24	14	8	2	36	16	20	50
3	Real Betis	24	13	4	7	45	29	16	43
4	FC Barcelona	23	10	9	4	38	27	11	39
5	Atlético Madrid	23	11	6	6	42	33	9	39
6	Real Sociedad	23	10	8	5	24	21	3	38
7	Villarreal CF	24	9	9	6	38	23	15	36
8	Athletic Bilbao	23	8	10	5	23	18	5	34
9	CA Osasuna	24	8	8	8	25	27	-2	32
10	Celta Vigo	24	8	7	9	28	25	3	31
11	Rayo Vallecano	23	9	4	10	27	27	0	31
12	Valencia CF	24	7	9	8	36	38	-2	30
13	Espanyol	24	7	7	10	29	34	-5	28
14	Elche CF	24	6	8	10	26	33	-7	26
15	Getafe CF	24	6	7	11	23	27	-4	25
16	Granada CF	24	5	9	10	26	36	-10	24
17	RCD Mallorca	22	5	8	9	19	34	-15	23
18	CD Alavés	24	5	5	14	19	39	-20	20
19	Cádiz CF	24	3	10	11	20	38	-18	19
20	Levante UD	23	1	8	14	23	50	-27	11