Trăm năm giếng cổ

Sâu trong con hẻm ngoằn ngoèo của phường 1 (quận Phú Nhuận, TP.HCM) có ngôi miếu Ngũ Hành thuộc sở hữu, quản lý của gia đình ông Võ Văn Nở (56 tuổi). Tuy nhiên, ông Nở và các thành viên trong gia đình đều không nhớ rõ miếu được xây dựng từ năm nào.

Ông Nở cho biết, miếu có từ thời ông nội của mình. Ngoài thông tin miếu được sửa chữa lần đầu tiên vào năm 1949, ông không còn lưu giữ bất kỳ ghi chép, tài liệu nào. Dẫu vậy, ông và người dân địa phương vẫn nhớ như in những ký ức đẹp về ngôi miếu nhỏ cùng cái giếng nằm ở phía trước.

Theo ông Nở, khởi đầu miếu thờ Ngũ Hành nương nương hay còn gọi là 5 mẹ Ngũ Hành. Về sau, miếu thờ thêm Phật Bà Quan Âm, Bà Chúa Xứ…

Vào ngày vía Ngũ Hành nương nương, những người nằm trong ban quản lý miếu tổ chức lễ cúng rất lớn để cầu cho cuộc sống người dân ấm no, hạnh phúc, công việc làm ăn phát đạt. Mỗi khi tổ chức lễ cúng, miếu có hát bóng rỗi, diễn hát bội... thu hút người dân đến xem rất đông.

Ông Nở kể: “Xưa kia, miếu có ban, hội là những người cao tuổi, có uy tín trong làng trông giữ, lo việc cúng bái. Sau này, ban, hội tan rã. Bây giờ, tôi là người tiếp quản, nhận nhiệm vụ trông giữ miếu".

"Xưa kia, không riêng gì ngày lễ, miếu luôn có đông người đến hương khói, lấy nước từ giếng cổ. Tôi được người xưa kể lại rằng, giếng này còn có trước cả miếu Ngũ Hành. Thế nên tôi đoán giếng đã hơn 100 tuổi và là nguồn cấp nước cho những hộ dân sinh sống xung quanh", ông Nở nói thêm.

Các bậc cao niên sinh sống xung quanh ngôi miếu nhỏ nói rằng, trước đây, khu vực này có nhiều giếng đào. Mỗi giếng phục vụ nước sinh hoạt cho khoảng 4 dãy nhà. Tuy vậy, giếng trước miếu Ngũ Hành lớn và có nhiều nước hơn cả.

Đặc biệt, bất kể các giếng nhỏ xung quanh thường xuyên cạn trơ đáy vào mùa khô, giếng trước miếu Ngũ Hành mùa nào cũng đầy ắp nước và luôn trong mát. Khi các giếng nhỏ dần cạn nước hoặc nhiễm phèn, giếng cổ càng trở nên quan trọng.

Chị Võ Thị Cẩm Nhung (SN 1973) là người sinh ra và lớn lên gần giếng cổ. Chị cho biết: “Lúc trước, khi chưa có nước máy, hầu hết dân xung quanh hẻm đều phụ thuộc vào giếng này để có nước sinh hoạt, tưới tiêu hoa màu.

Cũng nhờ giếng này mà người lao động nghèo ở đây có thêm nghề gánh nước thuê. Vào mùa khô, không trữ được nước mưa, những gia đình khá giả thường thuê người dân xung quanh giếng kéo nước lên, gánh đến nhà cho họ.

Nếu tôi nhớ không nhầm thì ngày ấy, các bà, các cô thường gánh nước thuê từ giếng đến tận đường Cô Bắc, Cô Giang cho người ta. Đặc biệt, vào dịp Tết, việc gánh nước thuê càng náo nhiệt”.

Tập tục đóng nắp giếng kỳ lạ

Chị Nhung nhớ như in, từ lúc lên 10 đã được mẹ giao nhiệm vụ kéo nước từ giếng cổ lên đổ vào thùng trữ trong nhà. Ngày trước, miệng giếng còn thấp, nước bên trong không sâu mà chỉ cách miệng 1-2m.

Chị chỉ cần thả dây có cột chiếc thùng nhựa xuống giếng rồi kéo nước lên. Lúc ấy, nước sinh hoạt trong gia đình đều được lấy từ giếng cổ. 

Thời điểm ấy, mỗi ngày vào đầu giờ sáng hoặc chiều tối, quanh miệng giếng lại tấp nập người đến lấy nước về nhà, hoặc gánh thuê cho người khác. Thời gian khác trong ngày, giếng được nghỉ ngơi.

Vào dịp Tết, khu vực giếng cổ đông vui, náo nhiệt hơn cả. Dịp này, người dân xung quanh thường cùng nhau đến quanh miệng giếng lấy nước rửa lạt, lá gói bánh tét, nguyên liệu làm mứt…

Đặc biệt, những ngày 28, 29 tháng Chạp, quanh miệng giếng bỗng nhiên đông đúc, náo nhiệt gấp nhiều lần ngày thường. Người người đem theo thùng, vật dụng đến giếng kéo nước, gánh về dự trữ trong nhà.

Mọi người xếp hàng, đứng quanh miệng giếng chờ đến lượt lấy nước rồi hối hả gánh về để kịp quay lại lấy chuyến sau. Nếu không, rất có thể họ sẽ không có nước dùng trong 3 ngày Tết. Bởi, đúng đêm 30, giếng sẽ đóng miệng, không phục vụ nhu cầu lấy nước của người dân nữa.

Ông Nở lý giải: “Ngày còn nhỏ, tôi đã biết đến lễ đậy nắp giếng cổ trước miếu Ngũ Hành vào đêm 30 Tết. Vào đêm giao thừa, ông từ của miếu Ngũ Hành cũng là ông nội tôi sẽ soạn lễ, thắp nhang rồi dùng vỉ sắt đặt lên miệng giếng.

Từ lúc đậy miệng giếng, không ai được mở ra, lấy nước. Đến sáng mùng 3 Tết, ông nội tôi lại soạn lễ, thắp nhang để xin mở nắp giếng. Lúc này, mọi người mới được phép đến giếng lấy nước về dùng.

Tôi không rõ lễ đậy nắp giếng ấy có từ bao giờ, cũng như nguyên nhân như thế nào. Tuy nhiên, khi tôi hỏi, ông nội nói rằng bà Thủy (vị thần cai quản vùng sông nước - PV) đã làm việc cả năm nên ba ngày Tết phải để bà nghỉ ngơi”.

Hiện nay, các hộ dân sinh sống xung quanh giếng cổ đã có nước máy sạch mát, tiện lợi. Tuy nhiên, gia đình ông Nở, gia đình chị Nhung vẫn tiếp tục gìn giữ, bảo quản giếng cổ.

Hàng ngày, những gia đình này và một số hộ dân xung quanh vẫn đến giếng lấy nước về sinh hoạt.

Chị Nhung tâm sự: “Để an toàn, bây giờ miệng giếng được nâng cao, có nắp đậy kiên cố. Hàng ngày, tôi vẫn thả gàu xuống giếng, kéo nước lên sinh hoạt vừa để tiết kiệm vừa như một cách ôn lại kí ức tuổi thơ.

Nhất là những ngày cận Tết, hình ảnh mọi người nô nức đến bên giếng thả gàu kéo nước, gánh về nhà trong không khí tươi vui, đầm ấm trong tôi lại hiện về”.

Nhớ những ngày giáp Tết thời thơ ấu, mỏi nhừ chân theo bố đi khắp đồng quê

Quế xuống phố, Hương nhờ người tìm cho bạn công việc bán cà phê. Chưa đầy một tháng, một người phụ nữ tên Nga nói với Hương và Quế về quán karaoke Hoàng Gia. "Họ nói ở đó làm nhẹ nhàng, có người làm được 40 triệu đồng một tháng", Quế nhớ lại.

Việc nhẹ, lương cao, được ca hát là những "miếng mồi" quá hấp dẫn. Quế và Hương không một chút đắn đo về karaoke Hoàng Gia làm việc cho Phạm Ngọc Tiên. Đó có lẽ là quyết định sai lầm nhất cuộc đời hai cô gái trẻ.

Về làm tại karaoke Hoàng Gia, Quế và Hương bị Tiên ép phải ký "hợp đồng lao động". Hợp đồng buộc hai cô gái phải làm ít nhất một năm, mỗi ngày phải tiếp khách hát karaoke theo lệnh của Tiên. Đổi lại, Quế và Hương được trả 5 triệu đồng mỗi tháng, được bao ăn, ở.

Đọc hợp đồng, Quế và Hương cảm thấy có điều không bình thường. Cả hai không ký, quyết định này là nguyên nhân khiến cả hai nếm mùi trận đòn đầu tiên của Tiên. Sau đó, việc bị đánh, bị tra tấn diễn ra như cơm bữa khiến Quế, Hương và những cô gái khác khiếp sợ. Đó là lý do vì sao những cô gái ở quán karaoke Hoàng Gia buộc phải ký hợp đồng, phải chịu sự bóc lột, tra tấn của Tiên mà không dám phản kháng.

"Nói là lương 5 triệu nhưng ở đó không ai được trả lương đâu anh", Quế nói.

Tiên thu hết điện thoại, nhốt các cô gái vào căn phòng khoảng 20 m2. Muốn làm việc gì đều phải được Tiên đồng ý, ngược lại là bị đánh. Có người còn bị Tiên bắt cởi hết quần áo, tưới nước lên người rồi chích điện.

Camera, những tên "đầu gấu" và lời dọa giết của Tiên là "sợi xích" giam giữ Quế và những cô gái khác trong căn phòng tối. Ở đó được vài tuần, Quế bắt đầu nhớ cái yên bình của làng Kà Tinh. Quế muốn về làng, muốn đi học. Quế nói với Tiên như thế, và hẳn nhiên, người Quế lại có thêm những vết bầm.

Ở lại cũng chết, xin về cũng có thể bị giết chết. Cô gái 17 tuổi nói với cha, lúc đó con nghĩ mình sẽ chết. Dù sao cũng chết, nhưng không thể chết ở đó. Quế tìm cách thoát thân.

Một ngày cuối tháng 3, Quế xin Tiên ra ngoài. Bình thường, việc các cô gái xin ra ngoài sẽ bị đòn, không hiểu sao hôm đó Tiên đồng ý. Quế mừng rỡ rời quán, mượn điện thoại gọi cho cha. Cô chỉ kịp nói rất ngắn về nơi mình làm việc, số điện thoại của Tiên và nhờ cha xin cho mình về đi học.

Nhận điện thoại của cha Quế, không hiểu sao Tiên lại đồng ý. Ngồi sau lưng cha trên đường về Kà Tinh, Quế bật khóc nức nở. Về làng, Quế tìm ông Nam - cha Hương, kể lại sự việc. Quế rủ Hương cùng về nhưng vì vừa sợ vừa nghĩ mình được Tiên "yêu thương" nên Hương từ chối. Nghe Quế kể, lòng ông Nam như lửa đốt, ông tức tốc trình báo công an. Ông muốn cứu đứa con gái vẫn còn mê mị nơi phố thị.

Mấy ngày sau, một ngày bất chợt mưa tầm tã, ông Nam nhận được điện thoại của công an. Quán karaoke Hoàng Gia bị đột kích, 8 cô gái trong đó có Hương đã được giải cứu. Ông Nam vội vã đi đón con gái. Sau lần này, ông quyết không cho Hương rời làng nữa.

Suốt tuần qua, ông Nam không lên rẫy. Ông muốn ở bên con gái. Trong câu chuyện, người đàn ông khắc khổ tự trách bản thân mình. Chính ông đã không cương quyết khi Hương bỏ học về xuôi tìm việc.

"Con mình, mình nuôi chưa dám đánh lần nào mà tụi đó đánh bầm khắp người. Cũng do mình không cản được khi nó nghỉ học về xuôi tìm việc. Thôi, lần này quyết phải ở nhà, đi học lại hoặc học nghề, không đi làm như trước rồi lại bị đánh nữa", ông Nam nói đầy xót xa.

* Tên các nhân vật trong bài đã được thay đổi.

Theo Dân Trí

'Thiếu gia' lừa tình, chiếm tiền của hơn 20 cô gái

Với vỏ bọc ‘con ông, cháu cha’, Trương (ở tỉnh Hà Nam, Trung Quốc) đã lừa gạt tình cảm và chiến đoạt tiền của hơn 20 cô gái.

Anh từng nửa thật nửa đùa trả lời phỏng vấn một tờ báo rằng: “Cũng may là sau này làm nghề sửa chữa điện thoại, do tay nghề kém, vắng khách nên tôi có nhiều thời gian viết văn hơn chứ khi ấy đi phụ hồ hay làm thợ mộc thì chắc không có Song Hà của ngày hôm nay rồi”. Kết quả của quãng thời gian rảnh rỗi ngồi viết văn ấy là một loạt tác phẩm hút độc giả, xuất phát từ những entry, status trên mạng như: Nghe Boy Già kể chuyện đời, Ngoại tình, Trúng số, Những chuyện bựa thời sinh viên, Ranh con tên Ly…

Và bây giờ là tuyển tập truyện trào phúng đặc sắc nhất theo cách nhìn của chính tác giả mang một cái tên “hiền lành”, không hề “bựa” như các tác phẩm trước đó. 

Biến tấu đời thườngtập trung vào chủ đề viết về thời sinh viên, về những mối tình và hôn nhân cùng với chuyện kiếm sống, lập nghiệp của chính tác giả và câu chuyện đời của nhiều kiểu người trong xã hội. Một số truyện đã ra mắt bạn đọc ở những cuốn sách trước đây, nhưng cũng có không ít sáng tác mới toanh. 

Những câu chuyện “Buồn - Cười” 

Đó là 10 câu chuyện kể về một cô người yêu cũ trong một tạp văn dài mang tênRa mắt gia đình Exvới nhiều tình tiết hài hước của vài lần ra mắt, gặp gỡ và cả chia tay vì chê chàng trai Song Hà học văn nghèo hèn. 

Có vẻ như cuộc tình ấy chỉ để lại toàn kỷ niệm gây cười với một giọng văn bất cần đời, bất cần người nhưng chốt lại bằng một câu làm độc giả dễ rơi nước mắt: “Đó là một đêm không bao giờ quên được. Đó cũng là lần đầu tiên khóc vì một đứa con gái. Một đứa con gái xa lạ con nhà ai đó, đã quen, đã yêu và đã làm khổ đời mình… suốt nhiều năm sau…”. 

Đó là chuyện kể về người vợ cũ, về cuộc hôn nhân sớm ly dị nhưng tuy hết tình thì còn trách nhiệm và nghĩa vụ, không yêu nữa thì coi nhau như đối tác dạy con. Dù nhân vật mang tên nào đi nữa cũng là lấy cảm hứng từ chuyện thật của chính tác giả.

Cựu bố mẹ vợ luôn coi cựu con rể như đương kim. Người vợ cũ thấp thoáng dáng vẻ của những người đàn bà trong truyện ngắn của Nam Cao, từ cái mũi đỏ cà chua hay dằn vặt, rẻ rúng chồng vì tiền, gây nhiều tổn thương nhưng vẫn khiến nhân vật “hắn” vừa giận vừa thương. Bởi vì: “cuộc đời ngắn lắm, chỉ có kẻ ngu dốt và cay nghiệt mới giữ trong lòng sự thù hận, oán trách và hằn học với những thứ không đáng. Hắn chỉ tiếc vì đã chọn nhầm người để đời mình đâm ra lỡ làng, để đứa con gái lớn lên không có bố bên cạnh, vậy thôi!”.

Quãng thời gian học đại học ở Hà Nội và lăn lộn kiếm sống trước khi quyết định về quê là nguồn cảm hứng và tư liệu sống động cho tác giả. Những chuyện bựa thời sinh viên là minh chứng rõ cho tính chất Underground (thế giới ngầm) trong sáng tác của Song Hà. Cuộc sống ký túc xá, những bữa cơm bụi, chuyện đánh nhau, tán gái, được mời đi đóng phim rồi xuất hiện vỏn vẹn ba giây trên màn ảnh, sự túng thiếu, khốn khó… khiến cho độc giả cùng thế hệ với nhà văn như tìm thấy chính mình trong quá khứ. 

Có không ít nhân vật đi ngang qua cuộc đời của Song Hà rất nhanh, nhưng được nhắc đến với sự chân thực ngậm ngùi. Đó là kỷ niệm về anh bán bánh khúc tốt bụng cho ăn chịu, là bạn Long trọc từng có thời kỳ viết báo chung; là các cô gái như Ly, Ốc, Huyền, Linh… tựa như những người tình nửa hư nửa thực, có lẽ đã từng yêu, từng nhớ, từng mong đợi nhưng đều có một kết cục giống nhau là lặng lẽ rời xa. 

Nickname hài hước Boy Già có từ thời Song Hà viết blog. Đó là một nhân vật Boy từ trẻ đến già bươn chải, lăn lộn trong cuộc sống khắc nghiệt song vẫn có những khoảng lặng yêu thương, có lời chửi mắng nhưng cũng ấm áp tình cảm, vui nhộn hài hước mà có khi trống rỗng, cô độc. Đó là những câu chuyện đọc thì cười, mà đằng sau nụ cười bỗng nhiên buồn mênh mang. Dường như nhà văn khi viết ra những câu chữ gây cười này cũng đang buồn nên tôi gọi là câu chuyện “Buồn - Cười”.

Sự biến tấu tài tình

Điều khiến cho độc giả nhớ đến Song Hà là chất giọng riêng - đó là “sự biến tấu”. Nó khiến cho những câu chuyện kể đôi khi “được” hay hơn, mà lắm lúc làm cho người đọc “bị” sốc.

Ai thích cảm giác mạnh, thích một thứ văn chương như vừa nhảy bổ ra từ đời sống, hoa chân múa tay với độc giả thì sẽ hài lòng, còn ai yếu bóng vía hẳn sẽ nhăn mặt chê: “Sao lại viết bậy thế!”.

Lại có người thích đọc những gì Song Hà viết bởi giọng văn triết lý ngược đời, một tư duy biến tấu thoát khỏi cách nghĩ thông thường của số đông. 

Phận đời gái điếm là các câu chuyện dễ gây sốc nhất với ngôn từ tục, lóng. Dù là những thân phận ngoài lề không được xã hội thừa nhận, họ vẫn đi bên cạnh cuộc đời, bên cạnh mỗi chúng ta. 

Chuyện gái ế, gái già, ngoại tình, đề đóm, nhậu nhẹt, chơi Phây (Facebook), chuyện nhân viên và sếp, bán hàng đa cấp, chuyện cưới vợ già, đêm tân hôn… qua câu chữ của Song Hà khiến người đọc có thể phá lên cười, rồi bỗng rớm nước mắt đắng lòng. 

Mỗi nhân vật hiện lên trong Biến tấu đời thường xộc xệch, méo mó, rách nát, nhàu nhĩ… nếu không về thể xác thì cũng về tinh thần nhưng đặc biệt không ai trong số họ làm cho người đọc ghét, giận, căm hờn mà chỉ thấy thương, thấy buồn cười và chua xót.

Không có nhân vật tốt, không có nhân vật lý tưởng, song cũng không tìm ra được nhân vật xấu, nhân vật phản diện trong văn chương của Song Hà. Đó hẳn là nhờ vào sự biến tấu tài tình của nhà văn.

Boy già và Girl không còn trẻ

Cách viết của tác giả làm cho những Boy Già giống anh như vớ được tri âm tri kỷ, còn phụ nữ thì tìm thấy một chỗ dựa để tạm quên đi ưu phiền. 

Bởi lẽ không chỉ viết về bản thân, về những người đàn ông xung quanh, Song Hà đặc biệt ưu ái phụ nữ. Trừ việc kể lại các mối tình thời hoa niên thì nhiều nhân vật nữ của Song Hà có thể tạm gọi là “Girl không còn trẻ”. Gồm đủ loại người, thuộc mọi tầng lớp: gái điếm, gái già, gái ế, gái đi buôn, gái làm sếp, gái bán hàng tạp hóa…, hoặc chung chung là gái chơi Phây. 

Văn của anh thu hút độc giả nữ phải chăng vì họ thấy thấp thoáng đâu đó bóng dáng chính mình, người quen của mình. 

Thông qua tương tác dí dỏm trên trang cá nhân, nhiều độc giả nữ trở thành fan dõi theo từng status trên Facebook nhà văn và sẵn sàng mua sách giấy, bởi họ hiểu rằng văn chương của Song Hà không chỉ là những nụ cười mà còn làm họ rơi lệ: “Chỉ khi mất nhau trong đời mới kịp nhận ra mình đã từng yêu nó đến nhường nào”. 

Tôi cho rằng với một nhà văn, khi viết tác phẩm, điều quan trọng nhất là sự tiếp nhận của công chúng. Thế nên, Song Hà có quyền hài lòng với những gì mình đã làm. Chỉ là thành công trong quá khứ và hiện tại sẽ tạo thách thức không nhỏ trong tương lai đối với anh.

Hà Thanh Vân

- Hai cô gái ở Đài Loan sinh cùng ngày, cùng tháng, cùng năm vẫn quyết tâm tổ chức đám cưới sau 11 năm gắn bó dù cha mẹ không chấp nhận mối quan hệ này và từ chối để tham dự lễ kết hôn.

Xem video:

Play