Trước đại dịch, thủ đô của Hà Lan luôn tràn ngập khách du lịch. Trong năm 2019, Amsterdam tiếp đón hơn 20 triệu lượt khách. Đại dịch Covid-19 kéo theo các hạn chế đi lại khiến lượng khách du lịch giảm đáng kể, cùng những lo ngại về giãn cách xã hội và mong muốn quản lý các điểm nóng trong tương lai đã trở thành động lực thúc đẩy thành phố áp dụng thử nghiệm công nghệ giám sát đám đông.

“Tôi đã tham gia vào một số dự án của thành phố trong 10 năm qua… và trong trường hợp này, chúng tôi phải giải quyết vấn đề đám đông. Thành phố đang ngày trở nên nổi tiếng và thực sự đông đúc”, Thomas Van Arman, nhà sáng lập và giám đốc TAPP, công ty thiết kế thành phố thông minh trụ sở tại Amsterdam, chia sẻ về dự án Public Eye.

Camera với các thuật toán trí tuệ nhân tạo (AI) ghi lại quy mô, mật độ và hướng di chuyển của đám đông. Dữ liệu được mã hoá, không thể tái cấu trúc và xuất hiện dưới dạng bản đồ nhiệt. Hiện sân Johan Cruyff Arena và bãi tắm ngoài trời nổi tiếng gần trung tâm thành phố, Marineterrein, là hai địa điểm đã áp dụng công nghệ này.

Tại Marineterrein, người đi bơi nếu có mong muốn không bị quay phim chụp hình, có thể bấm nút để kích hoạt chế độ tắt camera trong vòng 15 phút. Một ứng dụng trên điện thoại thông minh, cũng như màn hình lắp đặt trong khu vực, được xây dựng để thông báo cho du khách về mật độ dưới dạng bản đồ nhiệt. Các quan chức thành phố khẳng định giải pháp thông minh này đã góp phần bảo vệ an toàn và riêng tư của người dân.

Rachel Tienkamp, uỷ viên hội đồng thành phố cho biết: “Việc biết được vị trí đám đông giúp ích rất nhiều cho thành phố. Các dữ liệu giúp chúng tôi biết được cần phải làm gì trong trường hợp đám đông ngày càng lớn, ví dụ như hướng dẫn chuyển hướng giao thông cho mọi người”.

Hệ thống trên chỉ là một trong nhiều giải pháp thông minh đang được phát triển và sử dụng tại thủ đô của Hà Lan. “Amsterdam là thành phố cổ kính nhưng công nghệ ở khắp mọi nơi. Ví dụ, chúng tôi đang thử nghiệm các xuồng tự lái, cùng với máy bay không người lái, nhưng điều quan trọng nhất và mục đích cuối cùng là công nghệ được sử dụng một cách có trách nhiệm để thực sự bảo vệ quyền riêng tư và tự chủ của mỗi người”, Cornelia Dinca, từ ASC (dự án Amsterdam Smart City), cho biết.

Thành phố thông minh Amsterdam (ASC)

Quy hoạch thành phố thông minh ASC là một ví dụ điển hình về đối tác công tư. Triển khai từ năm 2009 với tiền thân là sáng kiến Amsterdam ngăn chặn kém phát triển (AIM) năm 2007, dự án ASC đã quy tụ được hàng trăm đối tác, gồm các công ty tư nhân, thể chế nhà nước, viện nghiên cứu và người dân nhằm tạo ra kế hoạch phát triển số hoá, năng lượng, di chuyển, kinh tế tuần hoàn, môi trường sống và dịch vụ công. ASC đặt mục tiêu giảm 40% khí thải CO2 vào năm 2025.

ASC được tạo ra nhằm biến khu vực đô thị trở thành vườn ươm ứng dụng rộng rãi các sản phẩm và dịch vụ sáng tạo, đồng bộ với nhu cầu thực tế của người dân. Một trong những điểm độc đáo của ASC là các hướng dẫn về phát triển và đầu tư không cố định, mà luôn được cập nhật thích ứng với tình hình, nhu cầu mới. Chỉ riêng năm 2018, đã có hơn 230 dự án xanh tiềm năng được thử nghiệm.

Dự án Groen Grachten, hay còn gọi là “những con kênh xanh”, nhằm cải tạo các kiến trúc cổ dọc kênh đào trong thành phố trở nên tiết kiệm năng lượng mà không ảnh hưởng đến di sản kiến trúc nói chung. Bằng cách sử dụng các pin nguyên liệu (fuel cells), các toà nhà cổ nay đã có nguồn điện riêng và có thể cắt giảm một nửa lượng CO2 phát thải.

Quy hoạch có kết cấu cho phép việc thử nghiệm có thể được tiến hành đối với từng khu phố. Alliander, nhà cung cấp năng lượng chính trong cả nước, đã ứng dụng mạng lưới điện thông minh, với các trang bị đồng hồ đo hiện đại và sử dụng tập trung tấm năng lượng mặt trời, từ đó giảm chi phí chi tiêu cho năng lượng của người dân.

Ánh sáng thông minh cũng được quan tâm đặc biệt tại Amsterdam. Các hãng Philips, Cisco và Alliander đã cùng bắt tay triển khai dự án ánh sáng thông minh tại thành phố thủ đô này. Ví dụ, ánh sang có thể tự động điều chỉnh theo thời tiết, hay tăng giảm độ sáng tuỳ vào tình trạng giao thông hay điều kiện nhất định. Năng lượng tiết kiệm sau đó có thể sử dụng cho các chức năng khác như phát song Wifi hoặc đo chất lượng không khí.

Nền kinh tế tuần hoàn

Nền kinh tế tuần hoàn hướng tới tái sử dụng nhiều nhất có thể các tài nguyên. Thành phố đã đặt ra các chỉ tiêu cụ thể: 65% chất thải gia đình phải được phân tách để tái tạo hoặc tái sử dụng vào năm 2025; giảm 50% việc sử dụng nguyên liệu thô vào năm 2030 và trở thành thành phố có nền kinh tế tuần hoàn 100% vào năm 2050.

Để hoạch định chính sách và xây dựng kế hoạch hành động cụ thể chuyển đổi kinh tế thành phố, Amsterdam sử dụng công cụ kỹ thuật số Circle City Scan, do tổ chức Circle Economy phát triển. Công cụ này, với các dữ liệu cả độc quyền và công khai, cho phép chính quyền địa phương rà soát và nhận diện các ưu tiên tuần hoàn trong từng khu vực cụ thể.

Power to Protein, dự án tái sử dụng nước thải thành phố, được áp dụng để lọc các protein thô từ cống nước thải và sau đó tạo ra bột protein. Quá trình này cần CO2, do đó đã biến nước thải trở thành một tài nguyên có giá trị. Ngay trong giai đoạn tiền dự án, ước tính chỉ cần một nhà máy xử lý đã có thể cung cấp lượng protein đủ cho 36% dân số của thành phố thông minh.

Không chỉ rác thải được tái sử dụng, tại đây ngay cả các toà nhà cũng có thể “tuần hoàn”. ABN AMRO, một ngân hàng của Hà Lan, đã cho xây dựng toà nhà tái sử dụng đầu tiên tại Amsterdam, với phần lớn nguyên vật liệu xây dựng đều có thể được tái chế và dễ dàng trong việc tháo dỡ.

50% người dân thế giới đang sinh sống tại các thành phố và dự báo tới năm 2050, con số này sẽ tăng lên 70%, tạo ra những áp lực không nhỏ đối với hệ thống cơ sở hạ tầng và môi trường sinh thái đô thị. Các thành phố sẽ ngày càng phải “thông minh hơn”, bền vững hơn để thích ứng với sự gia tăng dân số toàn cầu cũng như chống chịu tác động từ biến đổi khí hậu gây ra bởi chính con người.

Vinh Ngô

Nông trại đô thị thông minh giúp Singapore giải bài toán an ninh lương thực

Các nhóm nông dân trong thành thị đã phát triển mô hình AbyFarm, sử dụng những công nghệ như IoT, blockchain và máy học để nâng cao năng suất trồng cây lương thực với một quỹ đất hạn chế của Singapore

Các cuộc tấn công Phishing có thể bắt nguồn, lợi dụng uy tín của nhiều loại hình tổ chức khác nhau: một tổ chức từ thiện, ngân hàng, chứng khoán hay những sự kiện lớn như các cuộc bầu cử chính trị, sự lo ngại về kinh tế, dịch bệnh và thiên tai... Theo ghi nhận của NCSC, từ đầu năm 2022 đến nay, có hơn 2.624 các cuộc tấn công Phishing được người dùng cảnh báo tới trang canhbao.ncsc.gov.vn

Vishing là hình thức tấn công Social engineering sử dụng giọng nói, kết hợp với các hình thức khác nhằm đánh lừa nạn nhân gọi đến một số điện thoại đã cung cấp sẵn để tiết lộ thông tin cá nhân. Nhóm tấn công lợi dụng sự tin tưởng của người dùng và lỗ hổng trong tính năng bảo mật của điện thoại để thực hiện các cuộc tấn công. Tấn công Vishing nâng cao có thể thực hiện thông qua các cuộc gọi Internet Protocol (VoIP) cho phép đối tượng dễ dàng mạo danh người gọi.

Với Smishing, đây là hình thức tấn công Social engineering thông qua SMS. Tin nhắn văn bản có thể chứa các liên kết như trang web độc hại, địa chỉ, email hoặc số điện thoại. Khi người dùng nhấn vào liên kết có thể tự động mở cửa sổ trình duyệt. Việc kết hợp cuộc gọi, email, SMS và website làm tăng khả năng người dùng trở thành nạn nhân của các hoạt động lừa đảo.

Cách nhận biết thư điện tử, tin nhắn lừa đảo

Để giúp người dùng phòng tránh các hình thức tấn công Social engineering, nhất là tấn công Phishing, các chuyên gia NCSC đã có hướng dẫn cách thức nhận biết thư điện tử và tin nhắn lừa đảo.

Với thư điện tử lừa đảo, đối tượng thường sử dụng địa chỉ email gần giống với email của cơ quan, tổ chức hợp pháp bằng cách bỏ qua hoặc thay đổi một vài ký tự trong địa chỉ email. 

Bên cạnh đó, nhóm tấn công thường sử dụng những lời chào chung như “Kính gửi Quý khách hàng” hoặc “Thưa Ông/Bà”, việc thiếu thông tin liên hệ là một trong những dấu hiệu giúp nhận biết một email lừa đảo. Một cơ quan, tổ chức đáng tin cậy sẽ gọi cụ thể bằng tên và cung cấp thông tin liên hệ của họ. 

Người dùng có thể nhận biết thư điện điện tử lừa đảo qua liên kết giả mạo. Các email có liên kết và liên kết đính kèm không khớp với nội dung trong email buộc người dùng phải nhấn vào link để cung cấp thông tin nhiều khả năng là dấu hiệu của một trang web giả mạo. Đối tượng có thể sử dụng dịch vụ rút ngắn URL hoặc thay đổi ký tự có trong liên kết đó. 

Về file đính kèm, email chứa file đính kèm yêu cầu người dùng tải xuống và mở file có thể chứa phần mềm độc hại. Đối tượng lợi dụng cảm giác hoang mang để thuyết phục người dùng tải xuống file đính kèm mà không kiểm tra trước. Lỗi chính tả, cấu trúc ngữ pháp và định dạng không nhất quán là một dấu hiệu khác cho thấy một email lừa đảo.

Một mẫu thư điện lừa đảo thu thập thông tin cá nhân của người dùng.

Tương tự như thư điện tử giả mạo, các tin nhắn lừa đảo cũng gây ra cho người dùng nhiều phiền toái. Các đối tượng sẽ gửi tin nhắn SMS đến người dùng với các nội dung như: thông báo trúng thưởng, hoặc thông báo tài khoản ngân hàng của người dùng gặp sự cố và cần giải quyết trong thời gian ngắn.

Một số tin nhắn lừa đảo người dùng.

Đối tượng có thể sử dụng tên thương hiệu, tên ngân hàng (SMS brandname) và gắn kèm liên kết dẫn đến trang web giả mạo, liên kết này có tên gần giống với trang web chính thức của các thương hiệu, ngân hàng. 

Không những thế, đối tượng tấn công có thể giả mạo công an gửi tin nhắn truy nã, lệnh bắt giữ để yêu cầu người dùng cung cấp căn cước công dân, số điện thoại…và thực hiện theo hướng dẫn của chúng.

Chuyên gia NCSC lưu ý: Các cơ quan chức năng khi liên hệ làm việc sẽ không thông qua tin nhắn, cuộc gọi hay bất kỳ hình thức làm việc online nào.

Vân Anh

5 thủ đoạn lừa đảo chiếm đoạt tài sản người dân đang được nhiều đối tượng sử dụng

Tổng hợp từ phản ánh của người dân qua hệ thống tiếp nhận, phản ánh tin nhắn và cuộc gọi rác, VNCERT/CC vừa đưa ra cảnh báo 5 thủ đoạn lừa đảo gần đây được các đối tượng sử dụng phổ biến để chiếm đoạt tài sản người dùng.