Giáo sư Yoshua Bengio, nhà sáng lập Viện nghiên cứu AI Mila (Canada), đã có bài phát biểu chia sẻ về tầm nhìn của mình tại hội thảo công nghệ cấp cao "Trí tuệ nhân tạo an toàn - Định hình đổi mới có trách nhiệm" vừa diễn ra tại Hà Nội.

Trong bài phát biểu của mình, giáo sư Bengio đã vẽ nên một bức tranh toàn cảnh về trí tuệ nhân tạo (AI), về cả những tiềm năng đột phá và nguy cơ tiềm ẩn, đặc biệt là nguy cơ tuyệt chủng của nhân loại gây ra bởi AI.

Giáo sư Bengio khẳng định AI có khả năng mang lại những tiến bộ khoa học vượt bậc. Theo giáo sư Bengio, AI - với khả năng xử lý dữ liệu và học hỏi phi thường - có thể hiểu thế giới tốt hơn con người, từ đó đưa ra những giả thuyết khoa học mới, thúc đẩy nghiên cứu trong nhiều lĩnh vực then chốt như y học, sinh học, biến đổi khí hậu và phát triển bền vững.

Tuy nhiên, ẩn sau tiềm năng to lớn đó là những nguy cơ tiềm ẩn. Giáo sư Bengio so sánh mối lo ngại của mình với Alan Turing, nhà khoa học người Anh, tiên phong trong khoa học máy tính. Alan Turing đã sớm nhận ra nguy cơ con người đánh mất quyền kiểm soát đối với những cỗ máy thông minh hơn chính mình.

"Alan Turing là một trong những người sáng lập ngành khoa học máy tính. Ông là một thiên tài và đã suy nghĩ trước thời đại vào những năm 1940-50. Ông lo ngại rằng một ngày nào đó, chúng ta sẽ tạo ra những cỗ máy thông minh hơn chúng ta và có thể chúng ta sẽ không tìm được cách kiểm soát những hệ thống này. Thật không may, chúng ta đang dần biến những lo ngại này thành sự thật", giáo sư Bengio chia sẻ.

Theo giáo sư Bengio, một trong những nguy cơ đáng sợ nhất là sự mất kiểm soát đối với AI khi nó tiến hóa vượt xa trí tuệ con người, trong đó khả năng tự học hỏi và phát triển của AI sẽ khiến con người khó lường trước và không thể kiểm soát hành vi của chúng.

"Chúng ta đang xây dựng những cỗ máy ngày càng gần gũi hơn với khả năng của con người trong nhiều lĩnh vực. Nhưng chúng ta vẫn chưa biết làm thế nào để kiểm soát chúng khi chúng trở nên thông minh hơn chúng ta. Đó là một vấn đề lớn.

Vậy tại sao chúng ta vẫn tiếp tục? Có một số ước tính cho rằng khi chúng ta đạt đến mức độ như con người, tổng giá trị hiện tại ròng của nó sẽ vào khoảng 10 triệu tỷ đô la. Vậy nếu một công ty kiểm soát thị trường này, thì giá trị của công ty sẽ lên đến mức đó. Đó là một số tiền rất lớn", giáo sư Bengio chia sẻ thêm.

AI có thể khiến loài người tuyệt chủng

Giáo sư Bengio đặc biệt lo ngại về khả năng tự bảo tồn mà AI có thể phát triển. Giống như mọi sinh vật sống, AI có thể tự trang bị cho mình bản năng sinh tồn. Giáo sư Bengio cho biết khi AI đủ thông minh và quyết tâm theo đuổi mục tiêu này, nó có thể chống lại con người, thậm chí là gây tổn hại cho con người để đảm bảo sự tồn tại của chính nó. Kịch bản AI tự sao chép, lan sang các máy tính khác hoặc thực hiện các hành động để vô hiệu hóa sự can thiệp của con người hoàn toàn có thể xảy ra.

Không chỉ vậy, AI còn có thể trở thành công cụ trong tay những kẻ có ý đồ xấu. Việc tập trung quyền lực AI vào tay một cá nhân hoặc tổ chức có thể dẫn đến những hậu quả thảm khốc. Khi đó, AI có thể bị lợi dụng để phát triển vũ khí sinh học, tiến hành tấn công mạng quy mô lớn, thao túng chính trị, kiểm soát thông tin và gây bất ổn xã hội.

Giáo sư Bengio chỉ ra hai con đường chính có thể dẫn đến thảm họa: Thứ nhất, những cá nhân liều lĩnh hoặc thiếu hiểu biết có thể giao cho AI những mục tiêu nguy hiểm, chẳng hạn như phát triển vũ khí sinh học hoặc tiến hành tấn công mạng quy mô lớn. Thứ hai, trong quá trình huấn luyện, AI có thể vô tình phát triển mục tiêu tự bảo tồn, khiến chúng chống lại con người khi cảm thấy bị đe dọa.

"Hãy để tôi giải thích tại sao chúng ta có thể có những cỗ máy có thể gây hại cho con người. Một số người có thể giao mục tiêu cho cỗ máy thiết kế vũ khí, như vũ khí sinh học, hoặc một cuộc tấn công mạng có thể phá hủy cơ sở hạ tầng", giáo sư Bengio phát biểu.

Thậm chí, giáo sư Bengio cũng không loại trừ khả năng AI dẫn đến sự diệt vong của loài người. Ông dẫn chứng một nghiên cứu đáng chú ý, trong đó 40-50% trong số 3.000 nhà nghiên cứu AI được khảo sát tin rằng có ít nhất 10% khả năng AI sẽ dẫn đến kết cục thảm khốc này.

"Có một nghiên cứu gần đây với 3.000 nhà nghiên cứu và họ đã đặt rất nhiều câu hỏi, nhưng khoảng 40-50% tin rằng ít nhất 10% khả năng sẽ dẫn đến kết quả thảm khốc như sự tuyệt chủng của loài người. Một khi chúng ta xây dựng những cỗ máy thông minh hơn con người mà chúng ta không thể kiểm soát, chúng ta nên lường trước được những viễn cảnh này", giáo sư Bengio đưa ra lời cảnh báo.

Trước những nguy cơ tiềm tàng, giáo sư Bengio kêu gọi cộng đồng khoa học và xã hội cần hành động một cách có trách nhiệm và thận trọng trong việc phát triển AI. Ông đề xuất một số giải pháp, bao gồm áp dụng nguyên tắc đề phòng, tức là tạm dừng và xem xét kỹ lưỡng trước khi áp dụng những đổi mới AI có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng.

Thay vì tạo ra AI giống con người, giáo sư Bengio cho rằng chúng ta nên tập trung vào việc phát triển AI thành "những nhà khoa học giỏi", có khả năng hiểu thế giới tốt hơn con người và đề xuất các giải pháp đột phá. Ông hình dung AI như những công cụ hỗ trợ đắc lực, giúp các nhà khoa học phân tích dữ liệu phức tạp, tìm kiếm các mô hình ẩn và mở ra những hướng nghiên cứu mới.

Theo giáo sư Bengio, quan trọng nhất đó là chúng ta cần phải kiểm soát chặt chẽ mục tiêu của AI, đảm bảo rằng chúng phù hợp với lợi ích của nhân loại và ngăn chặn việc AI bị lợi dụng cho mục đích xấu.

Cảnh báo của Giáo sư Bengio là một lời nhắc nhở kịp thời về cả tiềm năng và nguy cơ của AI. Chúng ta đang đứng trước ngưỡng cửa của một kỷ nguyên mới, nơi AI có thể mang lại những lợi ích chưa từng có, nhưng cũng tiềm ẩn những nguy cơ chưa từng thấy.

Giáo sư Bengio khẳng định để đảm bảo AI là công cụ phục vụ con người, chứ không phải là mối đe dọa cho sự tồn vong của chúng ta, cần có sự chung tay của toàn thể cộng đồng trong việc phát triển và kiểm soát AI một cách có trách nhiệm.

"Bố già AI" Yoshua Bengio là ai?

Yoshua Bengio là một trong những nhà khoa học máy tính và trí tuệ nhân tạo có ảnh hưởng lớn nhất thế giới. Biệt danh "bố già AI" được giới công nghệ đặt cho Bengio như một cách để tôn vinh những đóng góp của ông cho sự phát triển AI.

Yoshua Bengio sinh năm 1964 tại Paris, Pháp và lớn lên ở Montreal, Canada. Ông nhận bằng cử nhân, sau đó là thạc sĩ và tiến sĩ về Khoa học máy tính tại Đại học McGill, Canada. Sau khi tốt nghiệp, ông theo đuổi nghiên cứu sau tiến sĩ tại MIT trước khi trở thành giáo sư tại Đại học Montreal vào năm 1993.

Những đóng góp quan trọng nhất của Bengio tập trung vào lĩnh vực học sâu (deep learning). Ông được coi là một trong ba "người cha đỡ đầu của AI" cùng với Geoffrey Hinton và Yann LeCun. Những nghiên cứu của ông đã đặt nền móng cho nhiều tiến bộ quan trọng trong phát triển trí tuệ nhân tạo hiện đại.

Giáo sư Yoshua Bengio hiện là Giám đốc của Viện Nghiên cứu Trí tuệ Nhân tạo Mila ở Montreal, một trong những trung tâm nghiên cứu AI hàng đầu thế giới. Ông đã nhận được nhiều giải thưởng danh giá, trong đó có Giải thưởng Turing năm 2018 (được coi là "Nobel của ngành Khoa học Máy tính") nhờ những đóng góp nền tảng trong lĩnh vực AI.

Ngoài nghiên cứu kỹ thuật, Bengio còn tích cực phát ngôn về tầm quan trọng của việc phát triển AI có trách nhiệm và đạo đức. Ông thường xuyên kêu gọi cộng đồng khoa học và công nghiệp tập trung vào việc phát triển AI vì lợi ích của toàn nhân loại.

Mối nguy khó lường nếu AI vượt quá tầm kiểm soát của con người

Giáo sư Yoshua Bengio, nhà sáng lập Viện nghiên cứu AI Mila (Canada), đã có bài phát biểu chia sẻ về tầm nhìn của mình tại hội thảo công nghệ cấp cao "Trí tuệ nhân tạo an toàn - Định hình đổi mới có trách nhiệm" vừa diễn ra tại Hà Nội.

Trong bài phát biểu của mình, giáo sư Bengio đã vẽ nên một bức tranh toàn cảnh về trí tuệ nhân tạo (AI), về cả những tiềm năng đột phá và nguy cơ tiềm ẩn, đặc biệt là nguy cơ tuyệt chủng của nhân loại gây ra bởi AI.

Giáo sư Bengio khẳng định AI có khả năng mang lại những tiến bộ khoa học vượt bậc. Theo giáo sư Bengio, AI - với khả năng xử lý dữ liệu và học hỏi phi thường - có thể hiểu thế giới tốt hơn con người, từ đó đưa ra những giả thuyết khoa học mới, thúc đẩy nghiên cứu trong nhiều lĩnh vực then chốt như y học, sinh học, biến đổi khí hậu và phát triển bền vững.

Tuy nhiên, ẩn sau tiềm năng to lớn đó là những nguy cơ tiềm ẩn. Giáo sư Bengio so sánh mối lo ngại của mình với Alan Turing, nhà khoa học người Anh, tiên phong trong khoa học máy tính. Alan Turing đã sớm nhận ra nguy cơ con người đánh mất quyền kiểm soát đối với những cỗ máy thông minh hơn chính mình.

"Alan Turing là một trong những người sáng lập ngành khoa học máy tính. Ông là một thiên tài và đã suy nghĩ trước thời đại vào những năm 1940-50. Ông lo ngại rằng một ngày nào đó, chúng ta sẽ tạo ra những cỗ máy thông minh hơn chúng ta và có thể chúng ta sẽ không tìm được cách kiểm soát những hệ thống này. Thật không may, chúng ta đang dần biến những lo ngại này thành sự thật", giáo sư Bengio chia sẻ.

Theo giáo sư Bengio, một trong những nguy cơ đáng sợ nhất là sự mất kiểm soát đối với AI khi nó tiến hóa vượt xa trí tuệ con người, trong đó khả năng tự học hỏi và phát triển của AI sẽ khiến con người khó lường trước và không thể kiểm soát hành vi của chúng.

"Chúng ta đang xây dựng những cỗ máy ngày càng gần gũi hơn với khả năng của con người trong nhiều lĩnh vực. Nhưng chúng ta vẫn chưa biết làm thế nào để kiểm soát chúng khi chúng trở nên thông minh hơn chúng ta. Đó là một vấn đề lớn.

Vậy tại sao chúng ta vẫn tiếp tục? Có một số ước tính cho rằng khi chúng ta đạt đến mức độ như con người, tổng giá trị hiện tại ròng của nó sẽ vào khoảng 10 triệu tỷ đô la. Vậy nếu một công ty kiểm soát thị trường này, thì giá trị của công ty sẽ lên đến mức đó. Đó là một số tiền rất lớn", giáo sư Bengio chia sẻ thêm.

AI có thể khiến loài người tuyệt chủng

Giáo sư Bengio đặc biệt lo ngại về khả năng tự bảo tồn mà AI có thể phát triển. Giống như mọi sinh vật sống, AI có thể tự trang bị cho mình bản năng sinh tồn. Giáo sư Bengio cho biết khi AI đủ thông minh và quyết tâm theo đuổi mục tiêu này, nó có thể chống lại con người, thậm chí là gây tổn hại cho con người để đảm bảo sự tồn tại của chính nó. Kịch bản AI tự sao chép, lan sang các máy tính khác hoặc thực hiện các hành động để vô hiệu hóa sự can thiệp của con người hoàn toàn có thể xảy ra.

Không chỉ vậy, AI còn có thể trở thành công cụ trong tay những kẻ có ý đồ xấu. Việc tập trung quyền lực AI vào tay một cá nhân hoặc tổ chức có thể dẫn đến những hậu quả thảm khốc. Khi đó, AI có thể bị lợi dụng để phát triển vũ khí sinh học, tiến hành tấn công mạng quy mô lớn, thao túng chính trị, kiểm soát thông tin và gây bất ổn xã hội.

Giáo sư Bengio chỉ ra hai con đường chính có thể dẫn đến thảm họa: Thứ nhất, những cá nhân liều lĩnh hoặc thiếu hiểu biết có thể giao cho AI những mục tiêu nguy hiểm, chẳng hạn như phát triển vũ khí sinh học hoặc tiến hành tấn công mạng quy mô lớn. Thứ hai, trong quá trình huấn luyện, AI có thể vô tình phát triển mục tiêu tự bảo tồn, khiến chúng chống lại con người khi cảm thấy bị đe dọa.

"Hãy để tôi giải thích tại sao chúng ta có thể có những cỗ máy có thể gây hại cho con người. Một số người có thể giao mục tiêu cho cỗ máy thiết kế vũ khí, như vũ khí sinh học, hoặc một cuộc tấn công mạng có thể phá hủy cơ sở hạ tầng", giáo sư Bengio phát biểu.

Thậm chí, giáo sư Bengio cũng không loại trừ khả năng AI dẫn đến sự diệt vong của loài người. Ông dẫn chứng một nghiên cứu đáng chú ý, trong đó 40-50% trong số 3.000 nhà nghiên cứu AI được khảo sát tin rằng có ít nhất 10% khả năng AI sẽ dẫn đến kết cục thảm khốc này.

"Có một nghiên cứu gần đây với 3.000 nhà nghiên cứu và họ đã đặt rất nhiều câu hỏi, nhưng khoảng 40-50% tin rằng ít nhất 10% khả năng sẽ dẫn đến kết quả thảm khốc như sự tuyệt chủng của loài người. Một khi chúng ta xây dựng những cỗ máy thông minh hơn con người mà chúng ta không thể kiểm soát, chúng ta nên lường trước được những viễn cảnh này", giáo sư Bengio đưa ra lời cảnh báo.

Trước những nguy cơ tiềm tàng, giáo sư Bengio kêu gọi cộng đồng khoa học và xã hội cần hành động một cách có trách nhiệm và thận trọng trong việc phát triển AI. Ông đề xuất một số giải pháp, bao gồm áp dụng nguyên tắc đề phòng, tức là tạm dừng và xem xét kỹ lưỡng trước khi áp dụng những đổi mới AI có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng.

Thay vì tạo ra AI giống con người, giáo sư Bengio cho rằng chúng ta nên tập trung vào việc phát triển AI thành "những nhà khoa học giỏi", có khả năng hiểu thế giới tốt hơn con người và đề xuất các giải pháp đột phá. Ông hình dung AI như những công cụ hỗ trợ đắc lực, giúp các nhà khoa học phân tích dữ liệu phức tạp, tìm kiếm các mô hình ẩn và mở ra những hướng nghiên cứu mới.

Theo giáo sư Bengio, quan trọng nhất đó là chúng ta cần phải kiểm soát chặt chẽ mục tiêu của AI, đảm bảo rằng chúng phù hợp với lợi ích của nhân loại và ngăn chặn việc AI bị lợi dụng cho mục đích xấu.

Cảnh báo của Giáo sư Bengio là một lời nhắc nhở kịp thời về cả tiềm năng và nguy cơ của AI. Chúng ta đang đứng trước ngưỡng cửa của một kỷ nguyên mới, nơi AI có thể mang lại những lợi ích chưa từng có, nhưng cũng tiềm ẩn những nguy cơ chưa từng thấy.

Giáo sư Bengio khẳng định để đảm bảo AI là công cụ phục vụ con người, chứ không phải là mối đe dọa cho sự tồn vong của chúng ta, cần có sự chung tay của toàn thể cộng đồng trong việc phát triển và kiểm soát AI một cách có trách nhiệm.

"Bố già AI" Yoshua Bengio là ai?

Yoshua Bengio là một trong những nhà khoa học máy tính và trí tuệ nhân tạo có ảnh hưởng lớn nhất thế giới. Biệt danh "bố già AI" được giới công nghệ đặt cho Bengio như một cách để tôn vinh những đóng góp của ông cho sự phát triển AI.

Yoshua Bengio sinh năm 1964 tại Paris, Pháp và lớn lên ở Montreal, Canada. Ông nhận bằng cử nhân, sau đó là thạc sĩ và tiến sĩ về Khoa học máy tính tại Đại học McGill, Canada. Sau khi tốt nghiệp, ông theo đuổi nghiên cứu sau tiến sĩ tại MIT trước khi trở thành giáo sư tại Đại học Montreal vào năm 1993.

Những đóng góp quan trọng nhất của Bengio tập trung vào lĩnh vực học sâu (deep learning). Ông được coi là một trong ba "người cha đỡ đầu của AI" cùng với Geoffrey Hinton và Yann LeCun. Những nghiên cứu của ông đã đặt nền móng cho nhiều tiến bộ quan trọng trong phát triển trí tuệ nhân tạo hiện đại.

Giáo sư Yoshua Bengio hiện là Giám đốc của Viện Nghiên cứu Trí tuệ Nhân tạo Mila ở Montreal, một trong những trung tâm nghiên cứu AI hàng đầu thế giới. Ông đã nhận được nhiều giải thưởng danh giá, trong đó có Giải thưởng Turing năm 2018 (được coi là "Nobel của ngành Khoa học Máy tính") nhờ những đóng góp nền tảng trong lĩnh vực AI.

Ngoài nghiên cứu kỹ thuật, Bengio còn tích cực phát ngôn về tầm quan trọng của việc phát triển AI có trách nhiệm và đạo đức. Ông thường xuyên kêu gọi cộng đồng khoa học và công nghiệp tập trung vào việc phát triển AI vì lợi ích của toàn nhân loại.

Thực ra, trước khi làm HASU, Thuỳ Anh từng là đồng sáng lập một nền tảng dạy kỹ năng phòng chống xâm hại tình dục trẻ em thông qua phim hoạt hình tương tác.

Thuỳ Anh cho biết, sở dĩ những dự án khởi nghiệp mà cô thực hiện đều có liên quan tới các vấn đề xã hội trong cuộc sống hiện đại là vì những trải nghiệm đa dạng mà cô từng trải qua trước đó.

Sau khi đi du học về, Thuỳ Anh chọn khởi nghiệp từ các ứng dụng công nghệ, giúp giải quyết các vấn đề thiết thực trong cuộc sống.

Từng là học sinh chuyên Hà Nội - Amsterdam, cô theo học Luật Quốc tế ở Học viện Ngoại giao, rồi đi du học thạc sĩ Quản trị kinh doanh MBA tại Adelphi University, New York, Mỹ.

Từ năm lớp 10 cho đến hết năm 3 đại học, Thuỳ Anh đi làm cộng tác viên cho nhiều tờ báo và đài truyền hình. Trong 4 năm học thạc sĩ ở Mỹ, cô làm thêm rất nhiều công việc khác nhau: trợ giảng cho giáo sư trưởng bộ môn tài chính doanh nghiệp, trợ lý cho hiệu trưởng, trưởng phòng tổ chức các hoạt động từ thiện cho trường Adelphi, đi trông trẻ, làm nhà hàng, mở shop bán đồ xách tay...

Chính nhờ những trải nghiệm đa dạng đó mà Thuỳ Anh xác định được con đường tương lai muốn đi. Cô thấy cuộc sống của mình hạnh phúc và ý nghĩa nhất khi làm các công việc liên quan tới sức khỏe, xã hội và con người.

Năm 2017, cô mở công ty khởi nghiệp xã hội đầu tiên ở Việt Nam với Aligo Kids - dự án phòng chống xâm hại trẻ em bằng phim hoạt hình. Năm 2018, cô mở công ty truyền thông chuyên mảng hoạt hình về các vấn đề xã hội.

Đến đầu năm 2020, cô mở Hasu - ban đầu là các lớp hướng dẫn người cao tuổi sử dụng điện thoại thông minh, hướng dẫn cách tự chăm sóc sức khoẻ tại nhà... Sau đó, cô tạo ra một ứng dụng giúp cho người cao tuổi nâng cao sức khoẻ trên cả 3 phương diện: thể chất, tinh thần và kết nối xã hội.

Với ứng dụng này, người cao tuổi được cung cấp các thông tin chăm sóc sức khỏe bản thân, những bài tập luyện riêng dành cho người cao tuổi. Họ cũng có các sân chơi để giải trí, những khóa học để học hát, học đàn, học vẽ, học mỹ thuật… theo hình thức trực tuyến.

Trong quá trình giới thiệu ứng dụng đến với người dùng, Thuỳ Anh rất bất ngờ khi người cao tuổi không quá bỡ ngỡ với công nghệ như mình từng nghĩ.

“Thực tế, khi mở các lớp ở xung quanh Hà Nội và các tỉnh, ngoài một số bác chưa có điện thoại thông minh mà chúng tôi phải cho mượn thiết bị để học (chỉ chiếm khoảng 5% lớp), thì hầu hết các bác đều sử dụng điện thoại khá thành thạo. Thậm chí nhiều bác còn biết chỉnh sửa ảnh bằng app. Các bác dạy nhau học cũng rất nhanh, đặc biệt các bác gần 90 tuổi có thể sử dụng thành thạo Google Voice - tra cứu các nội dung trên google bằng giọng nói. Tôi cũng thấy rất vui khi có những bác bị ung thư hoặc bệnh nền nặng vẫn cố gắng luyện tập hàng ngày đều đặn trên app. Tôi hy vọng sẽ sớm làm được thêm những khoá học, bài tập ý nghĩa cho người bị ung thư nữa”.

Chọn công việc chăm sóc người già một cách gián tiếp, Thuỳ Anh nhớ về một kỷ niệm với ông ngoại.

“Ngày trước, tôi từng hỏi ông một câu là ‘ông sợ điều gì nhất?’. Trái ngược với những suy nghĩ của tôi rằng ông sợ già đi, sợ cô đơn... ông đã trả lời một câu khiến tôi vô cùng ám ảnh, đó là: ‘Ông sợ phải sống lâu’.

Người cao tuổi sợ rất nhiều thứ, nhưng họ đặc biệt sợ phải sống lâu trong cuộc sống bệnh tật và làm phiền đến con cháu. Không chỉ có ông của tôi mà hàng triệu người cao tuổi khác cũng có những nỗi sợ như vậy”.

Thuỳ Anh sáng lập Hasu cũng từ những trăn trở, muốn giúp cho cuộc sống của người cao tuổi chất lượng hơn, ý nghĩa hơn.

Thuỳ Anh nói, cô cảm thấy hạnh phúc khi làm các công việc liên quan tới sức khỏe, xã hội và con người.

Chia sẻ về con đường đến với khởi nghiệp xã hội, Thuỳ Anh nói cô bắt đầu từ những điều nhỏ bé xung quanh chứ không có gì lớn lao to tát.

“Tôi nhớ lần đầu đối mặt với cảm giác sinh ly từ biệt đó là khi cô giáo đầu tiên quan tâm yêu thương tôi nhất, qua đời vì tuổi cao và ốm bệnh. Tôi còn chưa kịp thể hiện tình cảm và sự biết ơn của mình. Tôi nhớ hình ảnh những bạn nữ bị bắt nạt ở trong lớp mà tôi không có khả năng bảo vệ. Tôi nhớ ông ngoại - người yêu thương nhất trong gia đình - đã qua đời khi tôi chưa làm được gì cho ông.

Tôi không nhớ đã có bao nhiêu lần trải qua cảm giác bất lực trước những nỗi đau mình chứng kiến trong cuộc sống, để rồi đến một ngày tôi mong muốn mình phải làm được thật nhiều, để những người khác không phải trải qua cảm giác của tôi và cũng để bản thân không còn phải thấy hối tiếc hay ân hận nữa”.

Nói về việc phụ nữ khởi nghiệp, lại là khởi nghiệp trong lĩnh vực công nghệ, Thuỳ Anh cho rằng vẫn có một số định kiến giới tồn tại. Tuy nhiên, cô thấy rằng với sự bền bỉ và nhạy cảm của phụ nữ trong việc phát hiện và xử lý các vấn đề, rất nhiều phụ nữ đã thành công trong hành trình xây dựng và điều hành công ty công nghệ. “Điều đó cũng truyền cảm hứng rất nhiều để sau này xã hội có cái nhìn tích cực hơn mỗi khi thấy phụ nữ ra ngoài làm việc”.

Nguyễn Thảo

Ảnh: NVCC

Bà bán vé số miền Tây trở thành ‘Phụ nữ truyền cảm hứng’ năm 2021

Ít ai được nhận nhiều giải thưởng danh giá như thế lại có hoàn cảnh đặc biệt như bà Sáu Thia. 

Dù mới ra mắt vào tháng 3/2020, ứng dụng đã có khoảng 12 ngàn người từ 50 tuổi trở lên đăng ký sử dụng.

Thực ra, trước khi làm HASU, Thuỳ Anh từng là đồng sáng lập một nền tảng dạy kỹ năng phòng chống xâm hại tình dục trẻ em thông qua phim hoạt hình tương tác.

Thuỳ Anh cho biết, sở dĩ những dự án khởi nghiệp mà cô thực hiện đều có liên quan tới các vấn đề xã hội trong cuộc sống hiện đại là vì những trải nghiệm đa dạng mà cô từng trải qua trước đó.

Sau khi đi du học về, Thuỳ Anh chọn khởi nghiệp từ các ứng dụng công nghệ, giúp giải quyết các vấn đề thiết thực trong cuộc sống.

Từng là học sinh chuyên Hà Nội - Amsterdam, cô theo học Luật Quốc tế ở Học viện Ngoại giao, rồi đi du học thạc sĩ Quản trị kinh doanh MBA tại Adelphi University, New York, Mỹ.

Từ năm lớp 10 cho đến hết năm 3 đại học, Thuỳ Anh đi làm cộng tác viên cho nhiều tờ báo và đài truyền hình. Trong 4 năm học thạc sĩ ở Mỹ, cô làm thêm rất nhiều công việc khác nhau: trợ giảng cho giáo sư trưởng bộ môn tài chính doanh nghiệp, trợ lý cho hiệu trưởng, trưởng phòng tổ chức các hoạt động từ thiện cho trường Adelphi, đi trông trẻ, làm nhà hàng, mở shop bán đồ xách tay...

Chính nhờ những trải nghiệm đa dạng đó mà Thuỳ Anh xác định được con đường tương lai muốn đi. Cô thấy cuộc sống của mình hạnh phúc và ý nghĩa nhất khi làm các công việc liên quan tới sức khỏe, xã hội và con người.

Năm 2017, cô mở công ty khởi nghiệp xã hội đầu tiên ở Việt Nam với Aligo Kids - dự án phòng chống xâm hại trẻ em bằng phim hoạt hình. Năm 2018, cô mở công ty truyền thông chuyên mảng hoạt hình về các vấn đề xã hội.

Đến đầu năm 2020, cô mở Hasu - ban đầu là các lớp hướng dẫn người cao tuổi sử dụng điện thoại thông minh, hướng dẫn cách tự chăm sóc sức khoẻ tại nhà... Sau đó, cô tạo ra một ứng dụng giúp cho người cao tuổi nâng cao sức khoẻ trên cả 3 phương diện: thể chất, tinh thần và kết nối xã hội.

Với ứng dụng này, người cao tuổi được cung cấp các thông tin chăm sóc sức khỏe bản thân, những bài tập luyện riêng dành cho người cao tuổi. Họ cũng có các sân chơi để giải trí, những khóa học để học hát, học đàn, học vẽ, học mỹ thuật… theo hình thức trực tuyến.

Trong quá trình giới thiệu ứng dụng đến với người dùng, Thuỳ Anh rất bất ngờ khi người cao tuổi không quá bỡ ngỡ với công nghệ như mình từng nghĩ.

“Thực tế, khi mở các lớp ở xung quanh Hà Nội và các tỉnh, ngoài một số bác chưa có điện thoại thông minh mà chúng tôi phải cho mượn thiết bị để học (chỉ chiếm khoảng 5% lớp), thì hầu hết các bác đều sử dụng điện thoại khá thành thạo. Thậm chí nhiều bác còn biết chỉnh sửa ảnh bằng app. Các bác dạy nhau học cũng rất nhanh, đặc biệt các bác gần 90 tuổi có thể sử dụng thành thạo Google Voice - tra cứu các nội dung trên google bằng giọng nói. Tôi cũng thấy rất vui khi có những bác bị ung thư hoặc bệnh nền nặng vẫn cố gắng luyện tập hàng ngày đều đặn trên app. Tôi hy vọng sẽ sớm làm được thêm những khoá học, bài tập ý nghĩa cho người bị ung thư nữa”.

Chọn công việc chăm sóc người già một cách gián tiếp, Thuỳ Anh nhớ về một kỷ niệm với ông ngoại.

“Ngày trước, tôi từng hỏi ông một câu là ‘ông sợ điều gì nhất?’. Trái ngược với những suy nghĩ của tôi rằng ông sợ già đi, sợ cô đơn... ông đã trả lời một câu khiến tôi vô cùng ám ảnh, đó là: ‘Ông sợ phải sống lâu’.

Người cao tuổi sợ rất nhiều thứ, nhưng họ đặc biệt sợ phải sống lâu trong cuộc sống bệnh tật và làm phiền đến con cháu. Không chỉ có ông của tôi mà hàng triệu người cao tuổi khác cũng có những nỗi sợ như vậy”.

Thuỳ Anh sáng lập Hasu cũng từ những trăn trở, muốn giúp cho cuộc sống của người cao tuổi chất lượng hơn, ý nghĩa hơn.

Thuỳ Anh nói, cô cảm thấy hạnh phúc khi làm các công việc liên quan tới sức khỏe, xã hội và con người.

Chia sẻ về con đường đến với khởi nghiệp xã hội, Thuỳ Anh nói cô bắt đầu từ những điều nhỏ bé xung quanh chứ không có gì lớn lao to tát.

“Tôi nhớ lần đầu đối mặt với cảm giác sinh ly từ biệt đó là khi cô giáo đầu tiên quan tâm yêu thương tôi nhất, qua đời vì tuổi cao và ốm bệnh. Tôi còn chưa kịp thể hiện tình cảm và sự biết ơn của mình. Tôi nhớ hình ảnh những bạn nữ bị bắt nạt ở trong lớp mà tôi không có khả năng bảo vệ. Tôi nhớ ông ngoại - người yêu thương nhất trong gia đình - đã qua đời khi tôi chưa làm được gì cho ông.

Tôi không nhớ đã có bao nhiêu lần trải qua cảm giác bất lực trước những nỗi đau mình chứng kiến trong cuộc sống, để rồi đến một ngày tôi mong muốn mình phải làm được thật nhiều, để những người khác không phải trải qua cảm giác của tôi và cũng để bản thân không còn phải thấy hối tiếc hay ân hận nữa”.

Nói về việc phụ nữ khởi nghiệp, lại là khởi nghiệp trong lĩnh vực công nghệ, Thuỳ Anh cho rằng vẫn có một số định kiến giới tồn tại. Tuy nhiên, cô thấy rằng với sự bền bỉ và nhạy cảm của phụ nữ trong việc phát hiện và xử lý các vấn đề, rất nhiều phụ nữ đã thành công trong hành trình xây dựng và điều hành công ty công nghệ. “Điều đó cũng truyền cảm hứng rất nhiều để sau này xã hội có cái nhìn tích cực hơn mỗi khi thấy phụ nữ ra ngoài làm việc”.

Nguyễn Thảo

Ảnh: NVCC

Bà bán vé số miền Tây trở thành ‘Phụ nữ truyền cảm hứng’ năm 2021

Ít ai được nhận nhiều giải thưởng danh giá như thế lại có hoàn cảnh đặc biệt như bà Sáu Thia. 

Tôi ngồi hỏi chuyện nhạc sĩ trong khoảng sân vườn nhỏ xinh nối liền với phòng ngủ của ông. Khoảng vườn nhỏ nhưng có hoa và cây xanh, lưa thưa nắng, tràn ngập tiếng chim. Thi thoảng ông đưa những ngón tay gầy và dài chỉ trỏ những con chim đủ màu trong mươi cái lồng lủng lẳng trước sân. Ông muốn kể nhiều về chúng, nói nhiều về giàn hoa leo nhưng khó quá, chỉ còn có thể ê a như trẻ lên ba tập nói. Nếu ông nói được nhiều, có lẽ tôi sẽ bị cuốn vào những câu chuyện. Nhưng vì ông không nói được, trong khoảng lặng đó, tôi thấy vang lên những giai điệu quen thuộc: “Hoa vẫn hồng trước sân nhà tôi. Chim vẫn hót sau vườn nhà tôi. Giọt nắng bâng khuâng. Giọt nắng rơi rơi bên thềm”.

Biệt thự gia đình ông ở nằm trong một khu đô thị thuộc hàng cao cấp nhất thủ đô. Thanh Tùng là một trong số ít nhạc sĩ không cam chịu sống nghèo sống khổ. Ông sống phong lưu, vương giả từ lâu bằng việc kinh doanh. Thậm chí, khi đã ngồi xe lăn, nói năng bập bẹ, ông vẫn chỉ đường đi nước bước trong công việc của các con. Nhưng Thanh Tùng không kinh doanh âm nhạc, ông từng nói: “Nghệ thuật là thứ để thưởng thức”.

Cuộc trò chuyện với ông củng cố thêm trong tôi niềm tin rằng, nghệ thuật là thứ để thưởng thức, được làm ra bởi những nghệ sĩ tài năng. Ông là người nghệ sĩ tài năng như thế. Âm nhạc của Thanh Tùng xuất hiện vào khoảng thập niên 1980, khi ông trở về từ khóa học nhạc ở Triều Tiên. Nhạc ông mới và khác hẳn so với âm nhạc lúc bấy giờ. Không tuyên truyền, không phục vụ chính trị, ca khúc của ông có giai điệu biến hóa, chất nhạc hiện đại, ca từ đẹp, buồn và trong sáng. Những bài hát đó là những gì tuổi trẻ muốn cất lên. Thanh Tùng và hơn 30 bản tình ca của ông đã góp phần định hình hai thập kỷ sôi động trong đời sống âm nhạc Việt Nam.

Nhưng chỉ bằng tài năng, tôi không dám chắc những ca khúc Thanh Tùng có thể đi vào lòng người một cách nhẹ nhàng và đơn giản như thế. Mỗi giai điệu ông viết ra, ai cũng thấy thân quen, thấy một chút bản thân, một chút nỗi lòng mình trong đó: không u uẩn, không bế tắc mà lạc quan, mà trong trẻo. Tôi nghĩ bởi, ông sống sâu, yêu cuộc đời và con người, yêu từng cây hoa, cái lá hay đứa trẻ thơ quanh mình.

Trong cuộc trò chuyện của chúng tôi, ông không nhớ gì về những ca khúc mình sáng tác. Nhưng khi nhắc đến Một mình- bài hát viết cho người vợ quá cố - chừng như ông còn nhiều cảm xúc. Thanh Tùng lấy tay trái di di trên bàn, cố đánh vần năm ông sáng tác. Hỏi có nhớ bà không, ông gật... Và khi tôi hỏi trong nhà ông thương ai nhất, nhạc sĩ Thanh Tùng lấy hết sức nói gần tròn vành rõ chữ: "Bà".

Thanh Tùng, lúc nào cũng vậy, sống thực thà với những cảm xúc của chính mình. Ông từng thừa nhận mình yêu, mình hư khi vợ còn sống và cũng xót xa thừa nhận rằng mình cô đơn, rằng "trái tim mình mong manh", luôn cần sự chở che của người bạn đời bên cạnh. Con người tài năng dám làm giàu, dám sống hết mình, dám chân thật với từng cảm xúc của bản thân đã tạo nên những thứ không chỉ có giá trị nhất thời.

Khi tôi hiểu vì sao nhạc của Thanh Tùng đi vào lòng người, tôi cũng hiểu vì sao người ta bây giờ chán nản với thứ nhạc thị trường dễ dãi. Bởi nếu mỗi sự nghiệp sáng tác là một con đường thì trên con đường ấy phải in đậm bóng dáng người nghệ sĩ. Và với Thanh Tùng, cái bóng đó có lẽ là “liêu xiêu”.

Vì vậy, không phải ai cũng có thể trở thành nghệ sĩ và không phải cái gì lao xao vần điệu cũng được gọi là âm nhạc.

Hoàng Anh

Chiều hôm đó nắng đẹp. Khi tôi đến, ông - mặc chiếc quần màu xám, sơ-mi đen trắng cộc tay, đi đôi giày lười màu xám, đội chiếc mũ fedora - đã ngồi chờ sẵn. Trên tay ông ôm chiếc cặp da màu đen. Tôi hỏi có gì trong chiếc cặp, ông lắc đầu, ngọng nghịu bảo "Khô... ng". "Vậy ông ôm cho đẹp thôi phải không?", ông gật rồi cười khẽ. Con dâu nhạc sĩ kể, nghe có khách đến nhà, ông tự chọn trang phục và phụ kiện như thế, để bảnh bao đón tiếp.

Tôi ngồi hỏi chuyện nhạc sĩ trong khoảng sân vườn nhỏ xinh nối liền với phòng ngủ của ông. Khoảng vườn nhỏ nhưng có hoa và cây xanh, lưa thưa nắng, tràn ngập tiếng chim. Thi thoảng ông đưa những ngón tay gầy và dài chỉ trỏ những con chim đủ màu trong mươi cái lồng lủng lẳng trước sân. Ông muốn kể nhiều về chúng, nói nhiều về giàn hoa leo nhưng khó quá, chỉ còn có thể ê a như trẻ lên ba tập nói. Nếu ông nói được nhiều, có lẽ tôi sẽ bị cuốn vào những câu chuyện. Nhưng vì ông không nói được, trong khoảng lặng đó, tôi thấy vang lên những giai điệu quen thuộc: “Hoa vẫn hồng trước sân nhà tôi. Chim vẫn hót sau vườn nhà tôi. Giọt nắng bâng khuâng. Giọt nắng rơi rơi bên thềm”.

Biệt thự gia đình ông ở nằm trong một khu đô thị thuộc hàng cao cấp nhất thủ đô. Thanh Tùng là một trong số ít nhạc sĩ không cam chịu sống nghèo sống khổ. Ông sống phong lưu, vương giả từ lâu bằng việc kinh doanh. Thậm chí, khi đã ngồi xe lăn, nói năng bập bẹ, ông vẫn chỉ đường đi nước bước trong công việc của các con. Nhưng Thanh Tùng không kinh doanh âm nhạc, ông từng nói: “Nghệ thuật là thứ để thưởng thức”.

Cuộc trò chuyện với ông củng cố thêm trong tôi niềm tin rằng, nghệ thuật là thứ để thưởng thức, được làm ra bởi những nghệ sĩ tài năng. Ông là người nghệ sĩ tài năng như thế. Âm nhạc của Thanh Tùng xuất hiện vào khoảng thập niên 1980, khi ông trở về từ khóa học nhạc ở Triều Tiên. Nhạc ông mới và khác hẳn so với âm nhạc lúc bấy giờ. Không tuyên truyền, không phục vụ chính trị, ca khúc của ông có giai điệu biến hóa, chất nhạc hiện đại, ca từ đẹp, buồn và trong sáng. Những bài hát đó là những gì tuổi trẻ muốn cất lên. Thanh Tùng và hơn 30 bản tình ca của ông đã góp phần định hình hai thập kỷ sôi động trong đời sống âm nhạc Việt Nam.

Nhưng chỉ bằng tài năng, tôi không dám chắc những ca khúc Thanh Tùng có thể đi vào lòng người một cách nhẹ nhàng và đơn giản như thế. Mỗi giai điệu ông viết ra, ai cũng thấy thân quen, thấy một chút bản thân, một chút nỗi lòng mình trong đó: không u uẩn, không bế tắc mà lạc quan, mà trong trẻo. Tôi nghĩ bởi, ông sống sâu, yêu cuộc đời và con người, yêu từng cây hoa, cái lá hay đứa trẻ thơ quanh mình.

Trong cuộc trò chuyện của chúng tôi, ông không nhớ gì về những ca khúc mình sáng tác. Nhưng khi nhắc đến Một mình- bài hát viết cho người vợ quá cố - chừng như ông còn nhiều cảm xúc. Thanh Tùng lấy tay trái di di trên bàn, cố đánh vần năm ông sáng tác. Hỏi có nhớ bà không, ông gật... Và khi tôi hỏi trong nhà ông thương ai nhất, nhạc sĩ Thanh Tùng lấy hết sức nói gần tròn vành rõ chữ: "Bà".

Thanh Tùng, lúc nào cũng vậy, sống thực thà với những cảm xúc của chính mình. Ông từng thừa nhận mình yêu, mình hư khi vợ còn sống và cũng xót xa thừa nhận rằng mình cô đơn, rằng "trái tim mình mong manh", luôn cần sự chở che của người bạn đời bên cạnh. Con người tài năng dám làm giàu, dám sống hết mình, dám chân thật với từng cảm xúc của bản thân đã tạo nên những thứ không chỉ có giá trị nhất thời.

Khi tôi hiểu vì sao nhạc của Thanh Tùng đi vào lòng người, tôi cũng hiểu vì sao người ta bây giờ chán nản với thứ nhạc thị trường dễ dãi. Bởi nếu mỗi sự nghiệp sáng tác là một con đường thì trên con đường ấy phải in đậm bóng dáng người nghệ sĩ. Và với Thanh Tùng, cái bóng đó có lẽ là “liêu xiêu”.

Vì vậy, không phải ai cũng có thể trở thành nghệ sĩ và không phải cái gì lao xao vần điệu cũng được gọi là âm nhạc.

Hoàng Anh