Thứ ba nữa là phải có trách nhiệm của cơ quan cung cấp dịch vụ. Khi chúng ta đặt đề bài cho VNPT thiết kế phần mềm thì liên quan đến vấn đề thiết kế, vận hành, thủ tục hành chính, thiết kế hệ thống thì bao giờ cũng yêu cầu phải đảm bảo an toàn thông tin.

Khi đi vào vận hành, các chuyên gia Pháp, chuyên gia nước ngoài ở Ngân hàng Thế giới đều đánh giá hệ thống hiện nay của chúng ta là yên tâm, đảm bảo an toàn.

Nhiều ý kiến lo ngại việc có Cổng dịch vụ công quốc gia có thể dẫn tới tình trạng các bộ ngành, địa phương ỷ lại trong việc giải quyết thủ tục hành chính của mình. Ông nghĩ sao về việc này?

Nếu hiểu Cổng dịch vụ công quốc gia làm thay chức năng của các bộ, cơ quan quản lý nhà nước là không phải. Cổng chỉ đặt nền tảng, là một đường truyền dữ liệu cơ sở trên cơ sở trục liên thông văn bản quốc gia thì có thể tích hợp được tất cả các dịch vụ công của bộ, ngành, địa phương. Khi chúng ta kết nối theo nguyên tắc là chúng ta không phụ thuộc thời gian, biên giới hành chính. 

Như vậy người dân bất kỳ ở đâu đều có thể truy cập để làm thủ tục, trước hết là 8 nhóm dịch vụ công. Các trung tâm hành chính công của địa phương, hệ thống điện tử thuộc bộ vẫn thực hiện nhiệm vụ của mình.

Không phải bất cứ dịch vụ nào cũng đưa lên Cổng mà chúng ta chỉ chọn những dịch vụ có hồ sơ xử lý trên nền điện tử.

Thứ hai nữa là đảm bảo quy trình, thủ tục, đảm bảo tất cả những hồ sơ giấy tờ không cần thiết, ngay cả quy trình xử lý không được tái cấu trúc, bộ thủ tục hành chính không được tái cấu trúc, rồi ngay cả vấn đề liên quan đến không đảm bảo được cấp độ 3, cấp độ 4 thì dứt khoát kiên quyết không đưa lên Cổng dịch vụ công quốc gia.

Mở rộng thêm 15 nhóm dịch vụ công

Vậy theo Bộ trưởng, Cổng dịch vụ công quốc gia có được xem là lệnh bài để diệt trừ nạn tham nhũng vặt ở nhiều khu vực công đã và đang làm xói mòn niềm tin của người dân và DN trong thời gian qua?

Đúng là như vậy. Chúng ta biết, dư luận nhân dân và DN cho rằng hiện nay có một số việc không tốt lắm trong quá trình thực thi công vụ, cán bộ, công chức ở chỗ này, chỗ khác còn nhũng nhiễu. Một là trách nhiệm chưa được phát huy đầy đủ; hai là thái độ phục vụ; thứ ba nữa là đưa ra những lý do, câu chuyện mà người ta vẫn gọi là tham nhũng vặt để tạo ra những tiêu cực, lợi ích. Tất cả các thứ này đều không được minh bạch, không có cơ quan giám sát, kiểm tra.

Bộ trưởng Mai Tiến Dũng truy cập thử vào hệ thống Cổng dịch vụ công quốc gia trước giờ khai trương hôm 9/12

Cổng dịch vụ công quốc gia giúp cho những việc này được công khai, minh bạch nhất. Các hồ sơ, thủ tục đã thực hiện trên Cổng đều thể hiện rõ toàn bộ thông tin. Người dân, DN không cần phải gặp ai đó, cán bộ thi hành công vụ mà có thể ở bất kỳ  vị trí nào, địa giới hành chính nào đều có thể dùng các thiết bị di động để truy cập xử lý thủ tục, hồ sơ của mình.

Đây cũng là những giải pháp rất căn cơ, rất quan trọng để các cơ quan hành chính nhà nước phải cải cách, đặc biệt là về trách nhiệm, thái độ của cán bộ thi hành công vụ, chống được cái gọi là phát sinh tiêu cực không cần thiết.

Hiện mới chỉ có 8 dịch vụ công được đưa lên Cổng dịch vụ công quốc gia thực hiện chủ yếu là cấp độ 3. Vậy khi nào người dân có thể tham gia ở cấp độ 4 và mở rộng sang các dịch vụ khác?

Trong 8 vụ công thì chúng ta chỉ có cấp bằng lái xe là cấp độ 3. Ngoài 8 dịch vụ công, trong quý 1/2020, chúng ta có thể đưa một số dịch vụ công vào.

Hiện chúng tôi đã bàn với Bộ Công an phải đưa dịch vụ liên quan đến thu phí trước bạ ô tô, xe máy, đấu giá biển số xe, vấn đề liên quan đến thu nộp tiền phạt vi phạm giao thông đường bộ…để báo cáo với Thường trực Chính phủ, Thủ tướng sớm quyết định đưa lên Cổng dịch vụ công quốc gia.

Với cơ quan thuế có thể thực hiện đăng ký nộp thuế của hộ gia đình. Với cơ quan hải quan là bổ sung tờ khai hải quan hay các vấn đề liên quan đến dịch vụ, đặc biệt là đối với ngành Công thương, rất nhiều dịch vụ chúng ta có thể cải cách.

Tới đây chúng tôi sẽ tiếp tục đưa lên Cổng dịch vụ công quốc gia khoảng 15 nhóm dịch vụ nữa. Những dịch vụ khó chúng ta sẽ làm chắc nhưng làm dần lên cấp độ 4.

Không làm thay bộ ngành, địa phương

Với sự ra đời của Cổng dịch vụ công quốc gia, chỉ cần một lần truy cập, bằng tài khoản duy nhất, người sử dụng có thể làm hàng loạt các dịch vụ công cấp bộ, cấp tỉnh. Bộ trưởng có thể khái quát lợi ích mà Cổng dịch vụ công quốc gia mang lại cho người dân và DN?

Với quyết tâm của Chính phủ và Thủ tướng xây dựng một Chính phủ liêm chính, kiến tạo, hành động hướng tới phục vụ người dân, DN, Cổng dịch vụ công quốc gia có vai trò rất quan trọng trong việc làm thay đổi toàn diện những suy nghĩ và cách tiếp cận, cách phục vụ của các cơ quan công quyền, cơ quan hành chính nhà nước.

Từ đó đòi hỏi cán bộ, công chức của các cơ quan nhà nước phải thay đổi thái độ, cải cách thủ tục hành chính và cả ý thức trách nhiệm.

Người dân và DN sẽ được hưởng dịch vụ công một cách thuận tiện, nhanh chóng, minh bạch, công khai, tôi cho đây là một bước tiến rất quan trọng. 

Triển khai từ ngày 9/12/2019 tính đến 16h ngày 15/1/2020, chỉ hơn 1 tháng hoạt động đã có 27.681 tài khoản đăng ký; 476.319 hồ sơ đồng bộ trên cổng. Trong đó đã giải quyết 4.565 hồ sơ trực tuyến thực hiện từ cổng; hỗ trợ 2.704 cuộc gọi tới tổng đài và có 9,75 triệu lượt truy cập. Đây là điều rất mừng.

Chúng ta mới chỉ đưa vào áp dụng đối với 8 nhóm dịch vụ công như cấp mới, cấp đổi giấy phép lái xe quốc tế và trong nước; cấp điện trung áp, hạ áp, thanh toán tiền điện, cấp CO, thông báo khuyến mại… thì sự tham gia của người dân rất tốt.

Vấn đề đảm bảo an ninh, an toàn mạng cho người dùng, tránh để lộ, lọt thông tin được thực hiện ra sao?

Chúng ta tin tưởng rằng khi xây dựng dịch vụ công thì đã có thiết kế rất rõ. Đó là xử lý trên cơ sở dữ liệu phân tán để hạn chế rủi ro. Sau khi nghiên cứu, học tập kinh nghiệm tại Estonia, chúng ta đã có thiết kế theo mô hình này.

Như vậy, chúng ta kết hợp cả phân tán dữ liệu ở các bộ, ngành, địa phương thì tất cả các bộ, ngành, địa phương đều có trách nhiệm tham gia bảo mật dữ liệu. 

Các cơ quan chính được Thủ tướng giao như: Bộ Quốc phòng, Công an, TT&TT, Ban Cơ yếu Chính phủ đều phải có trách nhiệm trong việc bảo mật an toàn thông tin. Trước khi Cổng dịch vụ công quốc gia đi vào vận hành đều có sự đánh giá của cơ quan chức năng nhà nước.

Bộ trưởng, Chủ nhiệm VPCP Mai Tiến Dũng: Đây cũng là những giải pháp rất căn cơ, quan trọng để các cơ quan hành chính nhà nước phải cải cách

Thứ ba nữa là phải có trách nhiệm của cơ quan cung cấp dịch vụ. Khi chúng ta đặt đề bài cho VNPT thiết kế phần mềm thì liên quan đến vấn đề thiết kế, vận hành, thủ tục hành chính, thiết kế hệ thống thì bao giờ cũng yêu cầu phải đảm bảo an toàn thông tin.

Khi đi vào vận hành, các chuyên gia Pháp, chuyên gia nước ngoài ở Ngân hàng Thế giới đều đánh giá hệ thống hiện nay của chúng ta là yên tâm, đảm bảo an toàn.

Nhiều ý kiến lo ngại việc có Cổng dịch vụ công quốc gia có thể dẫn tới tình trạng các bộ ngành, địa phương ỷ lại trong việc giải quyết thủ tục hành chính của mình. Ông nghĩ sao về việc này?

Nếu hiểu Cổng dịch vụ công quốc gia làm thay chức năng của các bộ, cơ quan quản lý nhà nước là không phải. Cổng chỉ đặt nền tảng, là một đường truyền dữ liệu cơ sở trên cơ sở trục liên thông văn bản quốc gia thì có thể tích hợp được tất cả các dịch vụ công của bộ, ngành, địa phương. Khi chúng ta kết nối theo nguyên tắc là chúng ta không phụ thuộc thời gian, biên giới hành chính. 

Như vậy người dân bất kỳ ở đâu đều có thể truy cập để làm thủ tục, trước hết là 8 nhóm dịch vụ công. Các trung tâm hành chính công của địa phương, hệ thống điện tử thuộc bộ vẫn thực hiện nhiệm vụ của mình.

Không phải bất cứ dịch vụ nào cũng đưa lên Cổng mà chúng ta chỉ chọn những dịch vụ có hồ sơ xử lý trên nền điện tử.

Thứ hai nữa là đảm bảo quy trình, thủ tục, đảm bảo tất cả những hồ sơ giấy tờ không cần thiết, ngay cả quy trình xử lý không được tái cấu trúc, bộ thủ tục hành chính không được tái cấu trúc, rồi ngay cả vấn đề liên quan đến không đảm bảo được cấp độ 3, cấp độ 4 thì dứt khoát kiên quyết không đưa lên Cổng dịch vụ công quốc gia.

Mở rộng thêm 15 nhóm dịch vụ công

Vậy theo Bộ trưởng, Cổng dịch vụ công quốc gia có được xem là lệnh bài để diệt trừ nạn tham nhũng vặt ở nhiều khu vực công đã và đang làm xói mòn niềm tin của người dân và DN trong thời gian qua?

Đúng là như vậy. Chúng ta biết, dư luận nhân dân và DN cho rằng hiện nay có một số việc không tốt lắm trong quá trình thực thi công vụ, cán bộ, công chức ở chỗ này, chỗ khác còn nhũng nhiễu. Một là trách nhiệm chưa được phát huy đầy đủ; hai là thái độ phục vụ; thứ ba nữa là đưa ra những lý do, câu chuyện mà người ta vẫn gọi là tham nhũng vặt để tạo ra những tiêu cực, lợi ích. Tất cả các thứ này đều không được minh bạch, không có cơ quan giám sát, kiểm tra.

Bộ trưởng Mai Tiến Dũng truy cập thử vào hệ thống Cổng dịch vụ công quốc gia trước giờ khai trương hôm 9/12

Cổng dịch vụ công quốc gia giúp cho những việc này được công khai, minh bạch nhất. Các hồ sơ, thủ tục đã thực hiện trên Cổng đều thể hiện rõ toàn bộ thông tin. Người dân, DN không cần phải gặp ai đó, cán bộ thi hành công vụ mà có thể ở bất kỳ  vị trí nào, địa giới hành chính nào đều có thể dùng các thiết bị di động để truy cập xử lý thủ tục, hồ sơ của mình.

Đây cũng là những giải pháp rất căn cơ, rất quan trọng để các cơ quan hành chính nhà nước phải cải cách, đặc biệt là về trách nhiệm, thái độ của cán bộ thi hành công vụ, chống được cái gọi là phát sinh tiêu cực không cần thiết.

Hiện mới chỉ có 8 dịch vụ công được đưa lên Cổng dịch vụ công quốc gia thực hiện chủ yếu là cấp độ 3. Vậy khi nào người dân có thể tham gia ở cấp độ 4 và mở rộng sang các dịch vụ khác?

Trong 8 vụ công thì chúng ta chỉ có cấp bằng lái xe là cấp độ 3. Ngoài 8 dịch vụ công, trong quý 1/2020, chúng ta có thể đưa một số dịch vụ công vào.

Hiện chúng tôi đã bàn với Bộ Công an phải đưa dịch vụ liên quan đến thu phí trước bạ ô tô, xe máy, đấu giá biển số xe, vấn đề liên quan đến thu nộp tiền phạt vi phạm giao thông đường bộ…để báo cáo với Thường trực Chính phủ, Thủ tướng sớm quyết định đưa lên Cổng dịch vụ công quốc gia.

Với cơ quan thuế có thể thực hiện đăng ký nộp thuế của hộ gia đình. Với cơ quan hải quan là bổ sung tờ khai hải quan hay các vấn đề liên quan đến dịch vụ, đặc biệt là đối với ngành Công thương, rất nhiều dịch vụ chúng ta có thể cải cách.

Tới đây chúng tôi sẽ tiếp tục đưa lên Cổng dịch vụ công quốc gia khoảng 15 nhóm dịch vụ nữa. Những dịch vụ khó chúng ta sẽ làm chắc nhưng làm dần lên cấp độ 4.

Giao Hàng Tiết Kiệm hiện là đối tác giao nhận chính cho Shopee, trang thương mại điện tử lượt truy cập website lớn nhất tại Việt Nam.

Cùng với sự tăng trưởng nóng của thương mại điện tử, ngành giao nhận cũng buộc phải phát triển theo để kịp với đà này. Bên cạnh các doanh nghiệp truyền thống có quy mô lớn như VNPost và Viettel Post, thị trường giao nhận thương mại điện tử hiện nay ghi nhận nhiều tên tuổi khác như Giao Hàng Nhanh (GHN), Giao Hàng Tiết Kiệm (GHTK), Ahamove là các công ty khởi nghiệp Việt đã khá trưởng thành. Bên cạnh đó, còn có các doanh nghiệp nước ngoài lớn mạnh như DHL e-Commerce, Grab (GrabExpress) hay Go-Viet (Go-Send), Lalamove. Đó là chưa kể đội ngũ giao hàng rất mạnh do các trang thương mại điện tử như Lazada, Tiki tự xây dựng.

Để làm hài lòng khách mua hàng online, một trong những yếu tố quan trọng nhất chính là thời gian giao hàng. Người Việt đã được hưởng tốc độ giao hàng kỷ lục hiếm quốc gia nào có như giao trong vòng 30 phút, 1 giờ đồng hồ từ các doanh nghiệp bán lẻ hàng công nghệ như Thế Giới Di Động và FPT Shop, do đó yêu cầu rất cao trong thương mại điện tử là tốc độ giao hàng.

Khởi nghiệp tạo nền móng cho giao hàng thương mại điện tử

Năm 2012, đúng thời điểm Lazada có mặt tại Việt Nam và Sendo ra đời, một công ty khởi nghiệp trong ngành giao nhận là Giao Hàng Nhanh (GHN) cũng bắt đầu khởi sự. Nhiều người trong số 7 sáng lập GHN đang giữ vị trí cao tại Thế Giới Di Động thời điểm đó nên thấy được nhu cầu sắp tới của một công ty giao hàng độc lập, phát triển trên cốt lõi công nghệ, và làm sao để đáp ứng nhu cầu giao nhanh của khách mua hàng.

Các xe tải trong kho phân loại tự động tại TP.HCM của Giao Hàng Nhanh - công ty có thị phần giao nhận lớn hàng đầu ở khối tư nhân.

Sau một năm hoạt động, GHN có được mạng lưới khắp 15 tỉnh thành, hơn 300 nhân viên. Năm sau đó, công ty tăng lên 1.000 nhân viên và 2 triệu đơn hàng - gấp đôi năm trước.

Năm 2014, Giao Hàng Tiết Kiệm (GHTK) ra đời, cạnh tranh trực tiếp với GHN. Kể từ đó, nhiều công ty khởi nghiệp với nhiều mô hình khác nhau ra đời, tuy nhiên vì hạn chế mô hình hoạt động, nền tảng quản trị chưa tốt, thiếu vốn... khiến chưa có doanh nghiệp nào thực sự nổi bật đủ để so sánh với hai start-up kể trên.

Thương mại điện tử tại Việt Nam đang tăng trưởng nóng hơn bao giờ hết. Theo Báo cáo về nền kinh tế Internet Đông Nam Á 2019 của Google và Temasek, quy mô thị trường thương mại điện tử Việt Nam năm 2019 đạt 4,6 tỷ USD và dự kiến tăng lên 23 tỷ vào năm 2025. Năm 2019, quy mô thị trường Việt Nam vẫn thấp hơn Thái Lan (5 tỷ USD) nhưng dự báo 2025 sẽ vượt quốc gia này để đứng thứ hai tại Đông Nam Á, chỉ sau Indonesia.

Giao Hàng Tiết Kiệm hiện là đối tác giao nhận chính cho Shopee, trang thương mại điện tử lượt truy cập website lớn nhất tại Việt Nam.

Cùng với sự tăng trưởng nóng của thương mại điện tử, ngành giao nhận cũng buộc phải phát triển theo để kịp với đà này. Bên cạnh các doanh nghiệp truyền thống có quy mô lớn như VNPost và Viettel Post, thị trường giao nhận thương mại điện tử hiện nay ghi nhận nhiều tên tuổi khác như Giao Hàng Nhanh (GHN), Giao Hàng Tiết Kiệm (GHTK), Ahamove là các công ty khởi nghiệp Việt đã khá trưởng thành. Bên cạnh đó, còn có các doanh nghiệp nước ngoài lớn mạnh như DHL e-Commerce, Grab (GrabExpress) hay Go-Viet (Go-Send), Lalamove. Đó là chưa kể đội ngũ giao hàng rất mạnh do các trang thương mại điện tử như Lazada, Tiki tự xây dựng.

Để làm hài lòng khách mua hàng online, một trong những yếu tố quan trọng nhất chính là thời gian giao hàng. Người Việt đã được hưởng tốc độ giao hàng kỷ lục hiếm quốc gia nào có như giao trong vòng 30 phút, 1 giờ đồng hồ từ các doanh nghiệp bán lẻ hàng công nghệ như Thế Giới Di Động và FPT Shop, do đó yêu cầu rất cao trong thương mại điện tử là tốc độ giao hàng.

Khởi nghiệp tạo nền móng cho giao hàng thương mại điện tử

Năm 2012, đúng thời điểm Lazada có mặt tại Việt Nam và Sendo ra đời, một công ty khởi nghiệp trong ngành giao nhận là Giao Hàng Nhanh (GHN) cũng bắt đầu khởi sự. Nhiều người trong số 7 sáng lập GHN đang giữ vị trí cao tại Thế Giới Di Động thời điểm đó nên thấy được nhu cầu sắp tới của một công ty giao hàng độc lập, phát triển trên cốt lõi công nghệ, và làm sao để đáp ứng nhu cầu giao nhanh của khách mua hàng.

Các xe tải trong kho phân loại tự động tại TP.HCM của Giao Hàng Nhanh - công ty có thị phần giao nhận lớn hàng đầu ở khối tư nhân.

Sau một năm hoạt động, GHN có được mạng lưới khắp 15 tỉnh thành, hơn 300 nhân viên. Năm sau đó, công ty tăng lên 1.000 nhân viên và 2 triệu đơn hàng - gấp đôi năm trước.

Năm 2014, Giao Hàng Tiết Kiệm (GHTK) ra đời, cạnh tranh trực tiếp với GHN. Kể từ đó, nhiều công ty khởi nghiệp với nhiều mô hình khác nhau ra đời, tuy nhiên vì hạn chế mô hình hoạt động, nền tảng quản trị chưa tốt, thiếu vốn... khiến chưa có doanh nghiệp nào thực sự nổi bật đủ để so sánh với hai start-up kể trên.